سندرم قلب شکسته یک وضعیت ناگهانی و موقتی است که به دلیل ضعف ناگهانی عضله قلب ایجاد می شود. این حالت معمولا بلافاصله پس از یک اتفاق استرس زا، چه از نوع جسمی و چه احساسی، رخ می دهد و می تواند چند روز تا چند هفته ادامه پیدا کند. خوشبختانه بیشتر افراد با مصرف دارو و استراحت، به طور کامل بهبود پیدا می کنند و پس از مدتی به زندگی عادی خود بازمی گردند.
در سندرم قلب شکسته، عضله قلب برای مدتی کوتاه ضعیف می شود و توان پمپاژ طبیعی خود را از دست می دهد. در مقایسه با قلب سالم، بخشی از قلب عملکرد معمول خود را ندارد و همین موضوع باعث می شود قسمت های دیگر برای تأمین خون رسانی بیشتر تلاش کنند. این اختلال موقتی است، اما در همان مدتی که قلب ضعیف شده، جریان خون به اندام ها کاهش پیدا می کند و ممکن است فرد علائمی شبیه حمله قلبی تجربه کند.
این وضعیت از آن جهت مهم است که هر سلول از بدن برای زنده ماندن به اکسیژن نیاز دارد و این اکسیژن تنها از طریق خون تأمین می شود. وقتی قلب نتواند وظیفه اش را درست انجام دهد، طبیعی است که کل بدن تحت تأثیر قرار می گیرد.
سندرم قلب شکسته چیست؟
سندرم قلب شکسته یک اختلال کوتاه مدت است که در آن بخشی از عضله قلب به طور ناگهانی و سریع ضعیف می شود. محرک اصلی آن معمولا یک فشار روانی یا جسمی است؛ مثل شنیدن یک خبر تلخ، تجربه یک ترس شدید یا حتی یک اتفاق غیرمنتظره.
وقتی بخشی از قلب کار نمی کند، سایر بخش ها مجبورند سخت تر کار کنند تا جریان خون به بدن برسد. اما این تلاش اضافی همیشه کافی نیست و ممکن است نشانه هایی شبیه حمله قلبی ظاهر شود.
این سندرم با نام های مختلف دیگری نیز شناخته می شود، از جمله:
- تاکوتسوبو کاردیومیوپاتی
- کاردیومیوپاتی بالون زدگی اپیکال
- کاردیومیوپاتی ناشی از استرس
- سندرم “قلب شکسته” به زبان آلمانی (Gebrochenes-Herz)
نکته مهم این است که با وجود همه این نام ها، ماهیت بیماری همان ضعف ناگهانی و موقتی قلب است.
انواع سندرم قلب شکسته
پزشکان چهار نوع مختلف از این سندرم را دسته بندی کرده اند، که هر کدام الگوی متفاوتی در عملکرد و شکل قلب ایجاد می کنند:
1. نوع اپیکال
این شایع ترین نوع سندرم قلب شکسته است و حدود 80 درصد موارد را شامل می شود. در این نوع، بخش پایینی قلب تحت تأثیر قرار می گیرد و ضعیف می شود.
2. نوع میدونتریکولار (وسط بطن ها)
در این نوع، قسمت میانی بطن ها دچار مشکل می شود و نوار یا کمربندی ضعیف در بخش میانی قلب شکل می گیرد. اما قسمت های بالاتر و پایین تر همچنان به خوبی کار می کنند.
3. نوع بازیل یا پایه ای
این نوع شباهت زیادی به نوع میانی دارد، اما منطقه درگیر بالاتر قرار دارد. تنها قسمت پایینی قلب عملکرد طبیعی دارد. این نوع بسیار نادر است و تنها حدود 2 درصد موارد را تشکیل می دهد.
4. نوع فوکال
نادرتـرین نوع سندرم قلب شکسته که فقط 1 درصد موارد را شامل می شود. در این حالت یک ناحیه کوچک از قلب دچار برآمدگی واضح می شود و بخش روبه روی آن به سمت داخل خم می شود.
شیوع سندرم قلب شکسته
بر اساس گزارش ها، سندرم قلب شکسته در حدود 2 درصد از بیمارانی مشاهده می شود که با علائم مشابه حمله قلبی به مراکز درمانی مراجعه می کنند. با این حال، پزشکان معتقدند میزان واقعی بیشتر است، زیرا بسیاری از موارد درست تشخیص داده نمی شوند.
بیش از 89 درصد بیماران مبتلا، زنانی هستند که در دوران پس از یائسگی قرار دارند و میانگین سنی آن ها بین 58 تا 77 سال است. علت احتمالی این موضوع کاهش هورمون استروژن است، زیرا این هورمون نقش محافظتی برای قلب دارد. با کاهش آن، بدن حساسیت بیشتری نسبت به هورمون های استرس پیدا می کند.
علائم و نشانه ها
علائم سندرم قلب شکسته ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت پس از یک اتفاق استرس زا ظاهر شوند. این علائم بسیار شبیه حمله قلبی هستند و کاملا باعث نگرانی می شوند.
نشانه های رایج سندرم قلب شکسته
- درد ناگهانی و شدید در قفسه سینه
- تنگی نفس
- ضعف در بطن چپ قلب
- ضربان نامنظم
- افت فشار خون
- تپش قلب
- غش یا بیهوشی
تفاوت سندرم قلب شکسته با حمله قلبی
شباهت این دو بسیار زیاد است؛ هر دو باعث درد شدید قفسه سینه و تنگی نفس می شوند. اما تفاوت مهم اینجاست:
در سندرم قلب شکسته عروق قلب مسدود نیستند و برخلاف حمله قلبی، معمولا آسیبی دائمی به قلب نمی رسد. همچنین روند بهبودی بسیار سریع تر است.
علت بروز سندرم قلب شکسته چیست؟
پژوهش ها نشان می دهد که این سندرم معمولا پس از یک اتفاق استرس زا رخ می دهد؛ مانند:
- جدایی عاطفی
- تصادف
- از دست دادن کار
- ترس یا شوک شدید
در مواجهه با استرس، بدن هورمون هایی مانند آدرنالین ترشح می کند که می تواند عملکرد قلب را موقتا مختل کند. البته در درصد کمی از بیماران هیچ عامل استرس زایی شناسایی نمی شود.
از طرفی، هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این بیماری از والدین به فرزندان منتقل می شود.
استرس های مؤثر بر سندرم قلب شکسته
استرس های احساسی
- سوگ و از دست دادن عزیزان
- شنیدن خبرهای ناراحت کننده یا حتی خبرهای خیلی خوش
- تجربه ترس شدید
- خشم شدید
- زلزله، تصادف یا حوادث ناگهانی
استرس های جسمی
- درد شدید
- فعالیت بدنی بسیار سنگین
- مشکلات جدی سلامت مثل تب شدید، افت قند خون، حمله آسم، مشکلات تنفسی یا خونریزی شدید
عوامل خطر سندرم قلب شکسته
احتمال ابتلا در موارد زیر بیشتر است:
- زن بودن
- سن بالای 50 سال
- سابقه اختلالات روانی مثل اضطراب یا افسردگی
- سابقه مشکلات عصبی مثل سکته یا تشنج
عوارض احتمالی سندرم قلب شکسته
هرچند نادر است، اما ممکن است شامل:
- تجمع مایع در ریه ها
- نارسایی قلب
- لخته شدن خون در قلب
- بی نظمی شدید ضربان
- شوک قلبی
- حتی مرگ
سندرم قلب شکسته چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک ابتدا معاینه و بررسی تاریخچه بیماری انجام می دهد، سپس آزمایش هایی مانند:
- آزمایش خون
- نوار قلب (ECG)
- اکوکاردیوگرافی
- آنژیوگرافی
- MRI قلب
- عکس قفسه سینه
برای تشخیص قطعی، معمولا از آنژیوگرافی استفاده می شود تا از نبود انسداد عروق اطمینان حاصل شود.
درمان سندرم قلب شکسته چگونه است؟
اگرچه درمان قطعی ندارد، اما بیشتر بیماران با دارو بهبود کامل پیدا می کنند.
داروهای رایج
- آسپرین برای بهبود گردش خون
- داروهای کاهنده فشار خون
- بتابلوکرها برای کاهش ضربان قلب
- داروهای مدر برای کاهش تجمع مایعات
در موارد نادر ممکن است نیاز به دستگاه کمکی پمپ قلب باشد.
عوارض درمان
برخی بیماران ممکن است دچار علائمی مانند واکنش های دارویی یا عوارض ناشی از دستگاه های کمکی قلب شوند.
روند بهبودی
بیشتر افراد در همان روزهای اول درمان بهتر می شوند و به سرعت شرایط پایدار پیدا می کنند.
چشم انداز و پیش آگهی سندرم قلب شکسته
چه انتظاری می توانم داشته باشم؟
در بیشتر افراد، سندرم قلب شکسته یا همان تاکوتسوبو کاردیومیوپاتی یک بیماری کاملا موقتی است. یعنی پس از کنترل استرس و دریافت درمان مناسب، معمولا هیچ مشکل پایدار یا طولانی مدتی در قلب باقی نمی ماند. بسیاری از بیماران گزارش می دهند که طی چند هفته به زندگی معمولی و فعالیت های روزانه خود بازمی گردند.
اگر ابتلای شما به سندرم قلب شکسته به دلیل یک مشکل جسمی زمینه ای مانند آسم، سکته، تشنج یا مشکلات مشابه باشد، لازم است برای کنترل آن بیماری ها نیز با پزشک خود در ارتباط باشید. کنترل بهتر بیماری های زمینه ای احتمال تکرار این سندرم را کاهش می دهد.
پزشک ممکن است حدود چهار تا شش هفته پس از بهبود، یک اکوکاردیوگرافی مجدد درخواست کند تا اطمینان حاصل شود که عملکرد بطن چپ کاملا به حالت طبیعی بازگشته است. این کار برای آرامش خاطر بیمار و جلوگیری از مشکلات قلبی احتمالی انجام می شود.
مدت زمان ماندگاری سندرم قلب شکسته
بیشتر افراد در عرض چند روز تا چند هفته از این بیماری بهبود پیدا می کنند. با این حال برخی بیماران برای چند ماه احساس خستگی، بی حالی یا کاهش انرژی دارند. این حالت ممکن است باعث بروز افسردگی شود. در صورت مشاهده چنین حالاتی، بهتر است با پزشک یا مشاور مشورت کنید تا درمان مناسب آغاز شود.
پیش آگهی سندرم قلب شکسته
پژوهش ها نشان می دهد بیمارانی که سندرم قلب شکسته را در پی یک مشکل جسمی مانند جراحی یا عفونت شدید تجربه می کنند، معمولا پیش آگهی ضعیف تری نسبت به بیمارانی دارند که به دنبال یک رویداد احساسی دچار این مشکل شده اند.
جالب است بدانید مردان کمتر به این سندرم دچار می شوند، اما زمانی که اتفاق می افتد معمولا شدیدتر است؛ زیرا اغلب همراه با بیماری های بحرانی رخ می دهد.
تحقیقات همچنین نشان داده که مصرف داروهای مهارکننده ACE یا ARB می تواند شانس بقا و بهبود کامل را افزایش دهد.
به طور کلی احتمال مرگ ومیر ناشی از سندرم قلب شکسته بسیار کم است (حدود 0 تا 8 درصد گزارش شده). در اکثر موارد، بیماری موقتی است و پس از درمان کامل برطرف می شود.
آیا می توان از سندرم قلب شکسته پیشگیری کرد؟
در حال حاضر، هیچ روش قطعی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. با این حال یادگیری روش های مدیریت استرس می تواند نقش مهمی در کاهش احتمال بروز آن داشته باشد.
روش های مؤثر در کاهش استرس
- مدیتیشن، یوگا یا تمرینات ذهن آگاهی
- نوشتن احساسات در دفترچه روزانه
- حمام گرم
- تنفس عمیق و آهسته
- استفاده از شمع های خوشبو
- پیوستن به گروه های حمایتی برای کاهش فشارهای روانی
- مشاوره با متخصص برای مدیریت اضطراب و مشکلات عاطفی
عادات سالم برای کاهش ریسک
- مصرف غذاهای سالم با الگوی تغذیه مدیترانه ای
- ورزش منظم حداقل 30 دقیقه و پنج روز در هفته
- خواب کافی (7 تا 9 ساعت)
- دوری از دخانیات، مواد مخدر و مصرف بالای الکل
- حفظ ارتباطات اجتماعی و حضور در جمع
- مراجعه منظم به پزشک برای چکاپ های دوره ای
زندگی با سندرم قلب شکسته
چگونه از خود مراقبت کنم؟
ممکن است لازم باشد داروهای تجویزشده را بین سه تا شش ماه ادامه دهید. بهترین روش مراقبت از خود در این دوران، پایبندی کامل به مصرف دارو و مراجعه به پزشک طبق برنامه است.
در مواردی، احتمال بازگشت بیماری وجود دارد و ممکن است این سندرم طی هفته ها یا حتی سال ها دوباره رخ دهد. برآوردها نشان می دهد حدود 4 تا 10 درصد بیماران طی سال های بعد دوباره این وضعیت را تجربه می کنند.
آیا استرس روزمره باعث سندرم قلب شکسته می شود؟
معمولا خیر. این سندرم بیشتر پس از یک رویداد ناگهانی یا بسیار شدید رخ می دهد. اگر هنگام استرس های روزمره دچار درد قفسه سینه یا تنگی نفس می شوید، باید حتما توسط پزشک بررسی شوید.
آیا سندرم قلب شکسته خطرناک است؟
در موارد نادر و شدید، بله. اگر عضله قلب خیلی ضعیف شده باشد، بیمار ممکن است به نظارت دقیق یا حتی دستگاه های کمکی برای عملکرد قلب نیاز داشته باشد. در برخی موارد، توان بخشی قلبی برای تقویت عملکرد قلب توصیه می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر علائم جدیدی دارید یا تغییراتی در علائم قبلی ایجاد شده، به ویژه اگر بر فعالیت روزانه شما تأثیر می گذارد، با پزشک تماس بگیرید.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کرد؟
به دلیل شباهت بسیار زیاد علائم سندرم قلب شکسته با حمله قلبی، در صورت مشاهده علائم زیر فورا به اورژانس مراجعه کنید:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس یا سختی در تنفس
- غش یا از دست دادن هوشیاری
- تپش قلب شدید
- ضربان بسیار کند، بسیار تند یا نامنظم
تشخیص دقیق فقط با انجام آزمایش و تصویربرداری ممکن است.
سؤالاتی که بهتر است از پزشک بپرسم
- تا چه مدت باید داروها را مصرف کنم؟
- آیا نیاز به آزمایش های تکمیلی دارم؟
- چند وقت یک بار باید برای ویزیت مراجعه کنم؟
سخنی از نی نی تینی
اگرچه بسیاری فکر می کنند «قلب شکستن» فقط یک اصطلاح احساسی است، اما سندرم قلب شکسته یک بیماری واقعی است که تحت تأثیر استرس شدید جسمی یا عاطفی بروز می کند.
خبر خوب این است که این بیماری معمولا موقتی است و اثرات ماندگار بر قلب نمی گذارد، اما به دلیل شباهت زیاد با حمله قلبی، باید همیشه علائم را جدی بگیرید و به اورژانس مراجعه کنید.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان تجربه ای از سندرم قلب شکسته داشته اید یا درباره مدیریت استرس و مراقبت های قلبی سؤال دارید، تجربه ها و پرسش های خود را در بخش دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید. تیم ما آماده است تا به شما کمک کند بهترین راه را برای محافظت از سلامت قلب خود پیدا کنید.
