سندرم تترد کورد زمانی رخ می دهد که نخاع به طور غیرطبیعی به دیواره کانال نخاعی می چسبد. نخاع یک ستون ضخیم از بافت عصبی است که در امتداد پشت قرار دارد و پیام های عصبی را از مغز به سایر قسمت های بدن منتقل می کند.
در دوران رشد کودکان، این چسبندگی باعث کشیده شدن نخاع و کاهش جریان خون به اعصاب نخاعی می شود. در نتیجه، ممکن است علائمی مانند بی حسی، ضعف عضلانی یا مشکلات در کنترل حرکات بدن ایجاد شود.
سندرم تترد کورد چیست؟
سندرم تترد کورد به وضعیتی گفته می شود که در آن نخاع به صورت غیرطبیعی به دیواره کانال نخاعی متصل می شود. در حالت طبیعی، نخاع باید آزادانه در داخل کانال نخاعی حرکت کند.
اما در این سندرم، این اتصال غیرطبیعی حرکت نخاع را محدود می کند و باعث ایجاد کشش و فشار روی آن می شود. این کشش می تواند به نخاع آسیب برساند و جریان خون به اعصاب نخاعی را کاهش دهد.
کاهش خون رسانی و آسیب تدریجی اعصاب، عامل اصلی بروز بسیاری از علائم سندرم تترد کورد است.
نام های دیگر سندرم تترد کورد
این بیماری با نام های زیر نیز شناخته می شود:
- سندرم نخاع طناب شده
- سندرم چسبندگی نخاع
- Tethered Spinal Cord Syndrome
نخاع چیست و چه نقشی دارد؟
نخاع ستون ضخیمی از بافت عصبی است که از قاعده جمجمه شروع شده و تا بخش میانی کمر ادامه پیدا می کند.
پیام های عصبی که از طریق نخاع منتقل می شوند، به ما امکان حرکت دادن اندام ها و احساس درد، لمس و دما را می دهند.
هرگونه آسیب یا کشیدگی نخاع می تواند این پیام های عصبی را مختل کرده و مشکلات حرکتی یا حسی ایجاد کند.
تفاوت سندرم تترد کورد با اسپینا بیفیدا چیست؟
برخی از کودکانی که با اسپینا بیفیدا متولد می شوند، از همان ابتدا دچار سندرم تترد کورد هستند.
در انواع شدید اسپینا بیفیدا مانند میلومننگوسل، انتهای پایینی نخاع و کانال نخاعی در دوران جنینی به طور کامل شکل نمی گیرد. در این حالت، نخاع ممکن است در زمان تولد در معرض بیرون قرار گرفته و به پوست نوزاد بچسبد.
در انواع خفیف تر مانند اسپینا بیفیدا اوکولتا، ناهنجاری های مادرزادی دیگری مانند وجود بافت چربی (لیپوما) یا ضخیم شدن بافت انتهایی نخاع (فیلام ترمیناله ضخیم) می توانند باعث اتصال غیرطبیعی نخاع به دیواره کانال نخاعی شوند.
بسیاری از کودکان مبتلا به اسپینا بیفیدا در سنین پایین جراحی می شوند تا نخاع آزاد شود، اما گاهی بافت اسکار پس از جراحی دوباره باعث چسبندگی نخاع می شود. این موضوع در زمان رشد کودک می تواند منجر به بروز مجدد سندرم تترد کورد شود.
سندرم تترد کورد چه افرادی را درگیر می کند؟
سندرم تترد کورد بیشتر در افرادی دیده می شود که سابقه اسپینا بیفیدای باز دارند.
برخی متخصصان تخمین می زنند که حدود نیمی از کودکانی که دچار میلومننگوسل بوده اند، در آینده به سندرم تترد کورد مبتلا می شوند.
با این حال، باید توجه داشت که امکان ابتلا به سندرم تترد کورد حتی بدون وجود علائم واضح اسپینا بیفیدا نیز وجود دارد.
علائم سندرم تترد کورد چیست؟
علائم سندرم تترد کورد بسیار متنوع هستند و از فردی به فرد دیگر تفاوت دارند.
برخی نوزادان از بدو تولد علائم دارند، اما در اغلب موارد علائم با رشد کودک ظاهر می شوند. در موارد نادر، فرد تا بزرگسالی بدون علامت باقی می ماند و علائم در سنین بالاتر بروز می کند.
علائم شایع در کودکان و بزرگسالان عبارت اند از:
- مشکل در راه رفتن یا تغییر در الگوی حرکتی
- وجود فرورفتگی، توده های خوش خیم یا دسته ای از مو در ناحیه پایین کمر
- تغییر رنگ پوست یا همانژیوم (خال های عروقی مادرزادی)
- بی حسی در پاها یا ناحیه کمر
- درد شدید در پاها یا کمر که ممکن است به ناحیه لگن یا اندام تناسلی انتشار پیدا کند
- انحراف ستون فقرات (اسکولیوز)
- زائده های پوستی
- اختلال در کنترل ادرار و مدفوع
- تشکیل کیست های پر از مایع در نخاع (سیرنگومیلیا)
- کاهش حجم عضلات یا تحلیل عضلانی
علت بروز سندرم تترد کورد چیست؟
سندرم تترد کورد می تواند مادرزادی باشد یا در طول زندگی ایجاد شود.
علل مادرزادی سندرم تترد کورد
- ضخیم شدن غیرطبیعی فیلام ترمیناله، بافتی که انتهای نخاع را به استخوان دنبالچه متصل می کند
- اسپینا بیفیدا
علل اکتسابی سندرم تترد کورد
- ایجاد بافت اسکار پس از جراحی های نخاعی
- عفونت ها
- آسیب های شدید ستون فقرات
- تومورها
برخی پژوهشگران معتقدند عوامل ژنتیکی در بروز اسپینا بیفیدا نقش دارند. اگرچه ارتباط ژنتیک با میلومننگوسل مشخص شده است، اما هنوز ارتباط مستقیمی بین ژنتیک و سندرم تترد کورد به طور قطعی اثبات نشده است.
سندرم تترد کورد چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص سندرم تترد کورد معمولا توسط متخصص مغز و اعصاب انجام می شود. پزشک ابتدا معاینه بالینی انجام داده و درباره علائم سؤال می پرسد.
سپس از روش های تصویربرداری برای تأیید تشخیص استفاده می شود، از جمله:
- MRI: رایج ترین روش تشخیصی که با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، نخاع و ساختارهای اطراف آن را بررسی می کند.
- میلوگرام: در این روش، ماده حاجب به فضای اطراف نخاع تزریق شده و با تصویربرداری، وجود چسبندگی بررسی می شود.
- سی تی اسکن: گاهی پس از میلوگرام برای بررسی جریان ماده حاجب اطراف نخاع استفاده می شود.
- سونوگرافی: بیشتر در نوزادان به کار می رود و حرکت نخاع در کانال نخاعی را نشان می دهد.
سندرم تترد کورد چگونه درمان می شود؟
درمان اصلی سندرم تترد کورد، جراحی است. نوع جراحی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- میزان ضخامت فیلام ترمیناله
- محل دقیق چسبندگی نخاع
- سن بیمار (کودک یا بزرگسال بودن)
جراحی معمولا توسط جراح مغز و اعصاب انجام می شود. پزشک با ایجاد برش در ناحیه پایین کمر، بافت اسکار را جدا کرده و نخاع را از دیواره کانال نخاعی آزاد می کند.
هدف از این جراحی، کاهش کشش نخاع و جلوگیری از آسیب بیشتر به اعصاب است.
مراقبت های بعد از جراحی سندرم تترد کورد
پس از جراحی، بیمار می تواند فعالیت های سبک را نسبتا زود آغاز کند، اما باید از فعالیت های سنگین خودداری کند.
دوره محدودیت حرکتی معمولا بین شش تا هشت هفته است و به نظر جراح بستگی دارد.
برخی افراد به فیزیوتراپی یا کاردرمانی نیاز دارند تا عملکرد حرکتی خود را بهبود ببخشند.
لازم است بدانید که جراحی معمولا آسیب های عصبی قبلی را به طور کامل برطرف نمی کند، اما از بدتر شدن وضعیت جلوگیری می کند.
پیش آگهی و آینده سندرم تترد کورد
افرادی که به موقع تحت درمان قرار می گیرند، معمولا طول عمر طبیعی دارند.
هرچه درمان زودتر انجام شود، احتمال بهبود کامل بیشتر است.
با این حال، برخی علائم مانند ضعف عضلانی یا اختلالات حرکتی ممکن است، به ویژه در صورت جراحی دیرهنگام، به طور کامل از بین نروند.
آیا به بیش از یک جراحی نیاز است؟
اکثر افراد تنها به یک جراحی نیاز دارند، اما حدود یک پنجم کودکان ممکن است به جراحی مجدد احتیاج پیدا کنند.
علائم معمولا در دوره های رشد سریع تشدید می شوند و کودکان 7 تا 12 سال بیشترین احتمال جراحی مجدد را دارند.
پیشگیری از سندرم تترد کورد
سندرم تترد کورد قابل پیشگیری نیست، اما تشخیص و درمان زودهنگام می تواند از پیشرفت علائم جلوگیری کند.
در صورت مشاهده هرگونه علامت مشکوک در خود یا فرزندتان، مراجعه سریع به پزشک اهمیت زیادی دارد.
زندگی با سندرم تترد کورد
چه سؤالاتی بهتر است از پزشک بپرسید؟
- علائم اولیه سندرم تترد کورد چیست؟
- چه آزمایش هایی برای تشخیص لازم است؟
- گزینه های درمانی کدام اند؟
- احتمال بازگشت علائم پس از درمان چقدر است؟
آیا می توان با سندرم تترد کورد زندگی طبیعی داشت؟
بله. بسیاری از افرادی که به موقع درمان می شوند، زندگی طبیعی و فعالی دارند و طول عمر آن ها طبیعی است.
سخنی از نی نی تینی
سندرم تترد کورد به معنای چسبندگی غیرطبیعی نخاع به کانال نخاعی است که می تواند باعث درد، ضعف و مشکلات حرکتی شود.
اگرچه تشخیص این بیماری ممکن است نگران کننده باشد، اما درمان به موقع می تواند علائم را کاهش داده و حتی در برخی موارد معکوس کند.
آگاهی، پیگیری پزشکی و اقدام زودهنگام، نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به سندرم تترد کورد دارد.
اگر شما یا فرزندتان علائمی مشابه سندرم تترد کورد دارید یا تجربه ای در زمینه تشخیص و درمان این بیماری داشته اید، نظرات و سؤالات خود را با ما در میان بگذارید تا متخصصان پاسخگوی شما باشند.
