آیا سرگیجه در شیردهی طبیعی است؟
بله، تجربه سرگیجه در شیردهی به ویژه در دوران پس از زایمان، کاملا طبیعی است. شیردهی یک فرآیند انرژی بر است؛ بدن مادر همزمان باید انرژی کافی برای تولید شیر فراهم کند و از طرفی خود را از زایمان و تغییرات پس از آن بازسازی کند. این شرایط می تواند تغییرات فیزیولوژیکی موقت ایجاد کند که منجر به سرگیجه در شیردهی شود.
با این حال، اگر سرگیجه در شیردهی شدید یا مداوم باشد، نباید آن را نادیده گرفت، زیرا ممکن است نشانه یک مشکل پزشکی باشد. در چنین مواردی حتما با پزشک خود مشورت کنید یا وقت ملاقات تنظیم کنید.
دلایل احتمالی سرگیجه در شیردهی
سرگیجه در شیردهی می تواند دلایل متعددی داشته باشد، از تغییرات طبیعی فیزیولوژیکی گرفته تا مشکلات جدی تر پزشکی. در ادامه مهم ترین علت ها را بررسی می کنیم:
1. کاهش قند خون (هیپوگلیسمی)
شیردهی نیاز بدن به انرژی را افزایش می دهد و اگر میزان کالری دریافتی کافی نباشد، سطح قند خون کاهش پیدا می کند. این کاهش می تواند باعث سرگیجه در شیردهی، ضعف و خستگی شود.
2. کم آبی بدن
تولید شیر نیاز به مصرف مایعات بیشتر دارد. نوشیدن ناکافی آب می تواند منجر به کم آبی شود. علائم کم آبی شامل سرگیجه در شیردهی، سردرد و احساس خستگی عمومی است.
3. افت فشار خون وضعیتی
بلند شدن ناگهانی از حالت نشسته یا دراز کشیده می تواند باعث افت فشار خون ناگهانی شود که به آن افت فشار خون وضعیتی گفته می شود. این موضوع می تواند باعث بروز سرگیجه در شیردهی یا احساس ضعف گذرا شود.
4. کم خونی ناشی از فقر آهن
زنان پس از زایمان به دلیل از دست دادن خون در دوران زایمان و افزایش نیاز بدن به آهن در دوران بارداری، بیشتر در معرض کم خونی هستند. کم خونی می تواند باعث سرگیجه در شیردهی، ضعف و تنگی نفس شود.
5. نوسانات هورمونی
دوران پس از زایمان با تغییرات هورمونی قابل توجهی همراه است. تغییرات هورمون هایی مانند استروژن و اکسی توسین در دوران شیردهی می تواند جریان خون و تونوس عروق را تحت تأثیر قرار دهد و در برخی مادران باعث سرگیجه در شیردهی شود.
6. کمبود خواب
شیردهی های مکرر و الگوی خواب نامنظم در مادران تازه زایمان، باعث خستگی شدید می شود و توانایی مغز در مدیریت درک فضایی کاهش می یابد. این شرایط می تواند سرگیجه در شیردهی ایجاد کند.
7. کمبود کالری و مواد مغذی
تولید شیر حدود 500 کالری اضافی در روز نیاز دارد. دریافت ناکافی کالری یا مواد مغذی، مانند وعده های غذایی نامتعادل، می تواند باعث سرگیجه در شیردهی و خستگی شود.
8. سرگیجه وضعیتی خوش خیم (BPPV)
حالت های شیردهی خاص، به ویژه وضعیت دراز کشیده یا نیمه خوابیده، گاهی می تواند سرگیجه وضعیتی خوش خیم را تحریک کند. این مشکل مربوط به گوش داخلی است و هنگام تغییر موقعیت سر، سرگیجه ایجاد می شود.
9. افسردگی و اضطراب پس از زایمان
اختلالات روحی و روانی مانند افسردگی یا اضطراب پس از زایمان می تواند علائم جسمی از جمله سرگیجه در شیردهی ایجاد کند. استرس بالا و تغییرات هورمونی، نقش مهمی در این زمینه دارند.
10. بیماری های زمینه ای
به ندرت، سرگیجه در شیردهی می تواند به مشکلات جدی تر پزشکی مرتبط باشد، مانند پره اکلامپسی پس از زایمان، اختلال تیروئید یا مشکلات گوش داخلی.
روش های مقابله با سرگیجه در شیردهی
هیدراته ماندن
- مصرف آب را در طول روز افزایش دهید، به ویژه قبل و حین شیردهی.
- یک بطری آب کنار جایگاه شیردهی داشته باشید تا نوشیدن آسان شود.
- نوشیدنی های مفید مانند دمنوش های گیاهی، آب نارگیل یا آب میوه طبیعی را در برنامه روزانه بگنجانید.
- علائم کم آبی مثل تیره شدن ادرار یا خشکی دهان را بررسی کنید و میزان مایعات خود را تنظیم نمایید.
تغذیه مناسب و میان وعده ها
- برای سرگیجه در شیردهی، مصرف وعده های غذایی متعادل و میان وعده های سالم ضروری است.
- خوردن وعده های کوچک و مکرر، به حفظ سطح قند خون کمک می کند و خطر هیپوگلیسمی را کاهش می دهد.
- میان وعده هایی مثل مغزها، ماست یا بیسکویت سبوس دار را در دسترس داشته باشید.
- برای پیشگیری از کم خونی، مواد غذایی سرشار از آهن مانند اسفناج، گوشت قرمز، عدس و غلات غنی شده را با منابع ویتامین C مثل پرتقال و گوجه فرنگی مصرف کنید.
- مصرف غذاهای شیرین یا فرآوری شده که باعث نوسان سریع قند خون می شوند را محدود کنید.
وضعیت صحیح بدن
- هنگام شیردهی از بالش یا صندلی مناسب برای حفظ وضعیت صحیح بدن استفاده کنید.
- اگر در وضعیت نیمه خوابیده یا روی پهلو شیردهی کرده اید، هنگام بلند شدن آهسته عمل کنید تا از افت فشار خون وضعیتی پیشگیری شود.
- اگر سرگیجه ممکن است مربوط به مشکلات گوش داخلی باشد، تغییر موقعیت سر به آرامی کمک کننده است.
استراحت کافی
- هنگام خواب نوزاد، مادر نیز استراحت کوتاه داشته باشد.
- تقسیم وظایف شبانه با همسر یا خانواده باعث کاهش خستگی می شود.
- استفاده از گهواره یا تخت کنار مادر، جابه جایی های شبانه را کاهش می دهد.
مدیریت استرس
- تمرین روش های آرام سازی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا سبک می تواند سرگیجه در شیردهی را کاهش دهد.
- حمایت خانواده یا گروه های پشتیبانی به بهبود حال روانی و کاهش استرس کمک می کند.
مکمل ها و تقویت تغذیه
- در صورت تشخیص کم خونی، مکمل آهن طبق دستور پزشک مصرف شود.
- ویتامین های چندگانه مخصوص مادران شیرده می تواند نیازهای تغذیه ای را تأمین کند.
پیشگیری و درمان افت فشار خون
- تغییر وضعیت بدن به آرامی انجام شود تا سرگیجه در شیردهی ناشی از افت فشار خون وضعیتی کاهش یابد.
- مصرف مقدار کمی نمک (مثلا در سوپ یا میان وعده های کم نمک) در صورت تأیید پزشک می تواند مفید باشد.
تمرینات آرام برای BPPV
- ابتدا بنشینید، سپس سر خود را به آرامی به سمت گوش آسیب دیده 45 درجه خم کنید.
- سریع به پشت دراز بکشید و سر را از لبه تخت یا میز آویزان کنید تا سرگیجه کاهش یابد.
- سر را به سمت گوش مقابل بچرخانید و روی پهلو دراز بکشید، سپس به آرامی بنشینید.
پرهیز از عوامل تحریک کننده
- مصرف کافئین را کاهش دهید، زیرا می تواند کم آبی ایجاد کند.
- فعالیت های شدید را تا بهبود سرگیجه محدود کنید.
- حرکات سریع سر که می توانند سرگیجه را تشدید کنند، اجتناب شود.
سرگیجه هنگام استفاده از شیردوش
بسیاری از مادران هنگام استفاده از شیردوش هم سرگیجه در شیردهی را تجربه می کنند، زیرا این فرآیند نیز انرژی زیادی می طلبد و شامل تغییرات هورمونی و کاهش مایعات بدن است.
علل شایع سرگیجه در این شرایط مشابه شیردهی مستقیم است: کاهش قند خون، کم آبی، تغییرات هورمونی (مانند ترشح اکسی توسین) و افت فشار خون وضعیتی. همچنین کمبود خواب و کمبود تغذیه مناسب نیز نقش دارند.
با این حال، استفاده از شیردوش ممکن است برخی عوامل خاص را اضافه کند:
- نشستن طولانی در یک وضعیت ثابت یا خم شدن به جلو می تواند جریان خون را محدود کرده و سرگیجه ایجاد کند.
- تنظیم و استفاده از شیردوش ممکن است فشار روی گردن و شانه ها ایجاد کند و باعث تنش یا سرگیجه شود.
- نگرانی درباره میزان شیر خروجی یا کارایی شیردوش ممکن است اضطراب و سرگیجه در شیردهی را تشدید کند.
- استفاده مکرر از شیردوش می تواند تنش عضلانی را افزایش دهد و به طور غیرمستقیم باعث سرگیجه یا گیجی شود.
ابزار و نکات برای شیردهی و استفاده راحت تر از شیردوش
استفاده از ابزارهای مناسب و رعایت نکات ساده می تواند سرگیجه در شیردهی و فشار جسمی مادر را کاهش دهد و تجربه شیردهی و دوشیدن شیر را راحت تر کند:
استفاده از شیردوش های قابل حمل و بدون دست
شیردوش های قابل حمل امکان دوشیدن شیر بدون نیاز به استفاده مداوم از دست را فراهم می کنند. این ابزارها به مادر اجازه می دهند همزمان کارهای دیگر انجام دهد یا استراحت کند. برخی مدل ها دارای تنظیمات مکش قابل کنترل و ویژگی های پیشرفته هستند که تولید شیر و راحتی مادر را افزایش می دهند.
استفاده از بالش شیردهی مناسب
یک بالش شیردهی با کیفیت بالا، فشار روی کمر، شانه و بازوها را کاهش می دهد. بالش های قابل تنظیم می توانند وضعیت های مختلف شیردهی را پشتیبانی کنند و راحتی مادر و نوزاد را افزایش دهند. همچنین، بالش های با روکش قابل شستشو و ارگونومیک برای استفاده روزانه مناسب هستند.
اطمینان از جایگاه مناسب نوزاد
قرار دادن نوزاد در وضعیت راحت و مطمئن می تواند جلوی درد و خستگی مادر را بگیرد و جریان شیر را بهتر کند. مشاوره با کارشناس شیردهی می تواند نکات فردی و مناسب هر مادر را ارائه دهد.
هیدراته ماندن و تغذیه متعادل
نگه داشتن آب و میان وعده های سالم در دسترس هنگام شیردهی یا دوشیدن شیر به تولید شیر و حفظ سلامت مادر کمک می کند.
برنامه منظم شیردهی و دوشیدن شیر
داشتن برنامه منظم برای دوشیدن شیر به حفظ تولید مناسب شیر و جلوگیری از ورم پستان کمک می کند. تلاش کنید شیردوشیدن یا شیردهی را در ساعت های مشخص هر روز انجام دهید.
استفاده از کرم یا پماد نوک سینه
برای جلوگیری از درد و ترک نوک سینه، از کرم یا پماد مناسب استفاده کنید. محصولاتی که حاوی لانولین هستند، معمولا توصیه می شوند.
کاهش استرس
استرس می تواند ترشح شیر را تحت تأثیر قرار دهد و باعث سرگیجه در شیردهی شود. تمرین روش های آرام سازی مانند تنفس عمیق یا گوش دادن به موسیقی آرام در حین شیردهی یا دوشیدن شیر مفید است.
سخنی از نی نی تینی
سرگیجه در شیردهی می تواند گاهی آزاردهنده باشد، اما در اغلب موارد جای نگرانی ندارد. حفظ هیدراتاسیون، تغذیه مناسب و استراحت کافی، نقش بزرگی در کاهش این مشکل دارند. اگر سرگیجه ادامه پیدا کرد یا شدید شد، حتما با پزشک مشورت کنید. مراقبت از خود مادر به اندازه مراقبت از نوزاد اهمیت دارد و نباید نادیده گرفته شود.
اگر شما هم تجربه سرگیجه در شیردهی داشته اید، تجربه و راهکارهای خود را با ما به اشتراک بگذارید تا دیگر مادران بتوانند از آن بهره مند شوند. سوالات و نظرات خود را در بخش کامنت ها بنویسید تا کارشناسان ما به آن پاسخ دهند.
