سرطان معده چیست؟
سرطان معده که با نام «سرطان گوارشی یا گاستریک» نیز شناخته می شود، زمانی اتفاق می افتد که سلول های معده از کنترل خارج می شوند. این سرطان معمولا ابتدا در لایه داخلی معده شکل می گیرد و اگر درمان نشود به تدریج به لایه های عمیق تر دیواره معده گسترش پیدا می کند. سرطان معده در بسیاری از کشورهای جهان شایع است، اما در برخی کشورها مانند ایران، میزان شیوع آن همچنان قابل توجه است.
یکی از نکات چالش برانگیز درباره سرطان معده این است که علائم اولیه آن معمولا دیر ظاهر می شوند و به همین دلیل بسیاری از بیماران دیر تشخیص داده می شوند.
سرطان معده دقیقا کجا ایجاد می شود؟
سرطان معده می تواند در هر بخشی از معده تشکیل شود. در برخی کشورها، بخش ورودی معده که به مری متصل می شود بیشتر درگیر می شود، اما در کشورهایی مانند ژاپن، چین و برخی مناطق ایران، توده ها بیشتر در بخش اصلی معده ایجاد می شوند. حدود ۹۵ درصد از موارد سرطان معده از خودِ لایه داخلی معده شروع می شوند و روند پیشرفت آن معمولا آهسته است، اما اگر درمان نشده باقی بماند، می تواند ایجاد توده یا همان «تومور» کرده و به اعضایی مانند کبد و لوزالمعده نیز سرایت کند.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا هستند؟
هر فردی می تواند به سرطان معده مبتلا شود، اما برخی عوامل احتمال بروز بیماری را افزایش می دهند:
- افراد بالای 65 سال
- مردان
- افرادی با زمینه قومی خاص (در متن اصلی کشورها ذکر شده، اما در ایران نیز شیوع بیشتر در استان هایی مثل گلستان و اردبیل گزارش شده است)
شیوع سرطان معده چگونه است؟
سرطان معده در جهان یکی از سرطان های شایع است و رتبه بالایی در آمار مرگ ومیر سرطان ها دارد. در ایران نیز این سرطان جزو سه سرطان پرتکرار محسوب می شود. البته با افزایش آگاهی مردم درباره تغذیه سالم و درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری، روند کنترل بیماری تا حدودی بهتر شده است.
علائم و نشانه های سرطان معده
علائم اولیه چیست؟
یکی از دشواری های تشخیص سرطان معده این است که علائم اولیه آن بسیار مبهم هستند. بسیاری از افراد تنها زمانی متوجه بیماری می شوند که سرطان پیشرفته شده است. برخی از علائم اولیه عبارت اند از:
- کاهش وزن بدون دلیل
- درد معده
- کاهش اشتها
- احساس سیری زودهنگام پس از خوردن مقدار کمی غذا
در ادامه، علائم شایع تر سرطان معده را می خوانید:
- حالت تهوع و استفراغ
- سوزش سرِ دل
- ضعف و خستگی شدید
- مدفوع سیاه یا وجود خون در استفراغ
- احساس نفخ، سنگینی یا گاز زیاد بعد از غذا
- درد در قسمت بالای شکم
- مشکل در بلع غذا
توجه کنید که وجود این علائم لزوما به معنای سرطان معده نیست و می تواند نشانه بیماری های رایج تری مانند زخم معده، رفلاکس یا عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد.
آیا می توان توده معده را لمس کرد؟
در مراحل پیشرفته، پزشک ممکن است هنگام معاینه شکم، وجود یک توده را حس کند. اما بیشتر بیماران چنین چیزی را احساس نمی کنند. معمولا تنها علامت، احساس پری، درد یا نفخ مداوم است.
علت سرطان معده چیست؟
سرطان زمانی رخ می دهد که DNA سلول ها دچار تغییر یا «جهش ژنتیکی» شود. این تغییر باعث می شود سلول ها بیش از حد تقسیم شوند و به جای نابود شدن، تجمع کرده و تومور ایجاد کنند. علت دقیق این جهش هنوز به طور قطعی مشخص نیست، اما عوامل زیر می توانند خطر را افزایش دهند:
عوامل مرتبط با سبک زندگی و بیماری ها
- سابقه خانوادگی سرطان معده
- عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری
- رفلاکس معده به مری
- گاستریت (التهاب معده)
- زخم معده یا پولیپ معده
- رژیم غذایی پرنمک، پرچرب یا غذاهای دودی و شور
- مصرف کم میوه و سبزیجات
- تماس زیاد با مواد شیمیایی مانند زغال یا فلزات
- مصرف دخانیات
- مصرف زیاد الکل
- اضافه وزن
- برخی بیماری های خودایمنی مانند گاستریت آتروفیک
عوامل ژنتیکی
برخی سندروم ها زمینه ارثی سرطان معده دارند، مانند:
- سندرم لینچ
- سندرم لی-فرومنی
- سندرم پوتز-جیگرز
- پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی
جالب است بدانید افرادی که گروه خونی A دارند، بیشتر در معرض سرطان معده هستند.
سرطان معده چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک معمولا موارد زیر را بررسی می کند:
- شرح حال دقیق
- معاینه فیزیکی
- انجام تست ها و روش های تصویربرداری
آندوسکوپی
مهم ترین روش شناسایی سرطان معده است. در این روش یک لوله باریک همراه دوربین وارد معده می شود و اگر ناحیه مشکوکی وجود داشته باشد، نمونه برداری (بیوپسی) صورت می گیرد.
سونوگرافی آندوسکوپیک
این روش علاوه بر داخل معده، لایه های عمیق تر را نیز بررسی می کند و پزشک می تواند میزان پیشرفت سرطان معده را دقیق تر تشخیص دهد.
روش های تصویربرداری
- سی تی اسکن
- ام آر آی
- بلع باریوم
- PET Scan
تست های خونی
برای بررسی عملکرد کبد، کلیه و دیگر اعضا انجام می شود.
لاپاراسکوپی
زمانی انجام می شود که تصاویر دیگر کافی نباشند. پزشک از طریق برش کوچک در شکم، دوربین را وارد کرده و اعضا را بررسی می کند.
درمان سرطان معده به چه صورت است؟
انتخاب روش درمان به مرحله بیماری، وضعیت عمومی بیمار و نوع سرطان بستگی دارد.
1. جراحی
- آندوسکوپی درمانی: برای سرطان معده در مراحل اولیه
- گاسترکتومی: برداشت بخشی یا تمام معده. در صورت برداشتن کامل، مری مستقیم به روده باریک متصل می شود.
2. شیمی درمانی
داروهایی برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی و نابودی سلول های باقی مانده بعد از جراحی.
3. پرتودرمانی
به تنهایی تأثیر زیادی ندارد، اما همراه با شیمی درمانی بسیار عملکرد بهتری دارد.
۴. درمان هدفمند
داروهایی طراحی شده اند که نقاط ضعف سلول های سرطانی را هدف قرار می دهند.
5. ایمونوتراپی
تقویت سیستم ایمنی برای تشخیص و حمله به سلول های سرطانی.
6. مراقبت تسکینی
برای بهبود کیفیت زندگی بیمار و کاهش علائم جسمی و روحی.
پیش آگهی و طول عمر بیماران با سرطان معده
اگر سرطان معده در مراحل اولیه تشخیص داده شود، امکان درمان کامل وجود دارد. اما در مراحل پیشرفته، میزان موفقیت کاهش پیدا می کند.
میانگین نرخ بقای 5 ساله:
- مراحل اولیه: حدود 70 درصد
- مراحل پیشرفته: حدود 6 درصد
پزشکان با بررسی نوع تومور، شدت گسترش، وضعیت سلامت عمومی و نحوه پاسخ بدن به درمان، پیش آگهی دقیق تری ارائه می دهند.
چگونه می توان از سرطان معده پیشگیری کرد؟
شما نمی توانید صددرصد از ابتلا جلوگیری کنید، اما می توانید خطر را تا حد زیادی کاهش دهید:
- درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری
- درمان گاستریت و زخم معده
- مصرف میوه و سبزیجات تازه
- کاهش مصرف گوشت قرمز، غذاهای دودی، شور و فرآوری شده
- ترک دخانیات
- کنترل وزن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر علائم زیر را دارید، بهتر است حتما بررسی شوید:
- درد معده
- کاهش وزن غیرقابل توجیه
- تهوع و استفراغ
- مدفوع تیره یا خونی
- مشکل در خوردن غذا
سؤالات رایج برای پرسیدن از پزشک
- سرطان معده در کدام بخش قرار دارد؟
- مرحله بیماری من چیست؟
- چه درمان هایی برای من مناسب تر است؟
- آیا نیاز به درمان مکمل دارم؟
- آیا گرفتن نظر دوم لازم است؟
سخنی از نی نی تینی
سرطان معده همیشه قابل پیشگیری نیست، اما اگر زود تشخیص داده شود، احتمال درمان آن بسیار بالا می رود. بسته به نوع تومور و شرایط بیمار، ترکیبی از جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی و درمان های هدفمند می تواند بهترین نتیجه را ایجاد کند. مهم ترین نکته این است که علائم مشکوک را جدی بگیرید و با پزشک متخصص مشورت کنید.
اگر تجربه ای درباره سرطان معده دارید یا سؤال خاصی ذهن شما را مشغول کرده، در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا به شما کمک کنیم و دیگران نیز از تجربه شما بهره مند شوند.
