سرطان ریه در کودکان

آیا کودکان هم ممکن است به سرطان ریه مبتلا شوند؟

وقتی صحبت از سرطان ریه می شود، معمولا ذهن ها به سراغ بزرگسالان می رود، نه کودکان. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، میانگین سنی افراد هنگام تشخیص این بیماری، حدود 70 سال است. با این حال، گرچه این بیماری بیشتر در سالمندان دیده می شود، اما امکان ابتلای کودکان به سرطان ریه نیز وجود دارد هرچند بسیار نادر است.

اگر کودک شما به سرطان ریه مبتلا شده باشد، ممکن است احساس آشفتگی، ترس یا درماندگی کنید. این احساسات کاملا طبیعی هستند. ما اینجا هستیم تا شما را در مسیر شناخت، درمان و کنار آمدن با این موضوع همراهی کنیم.

در این مقاله با شما درباره سرطان ریه در کودکان صحبت می کنیم، دلایل بروز آن، روش های درمان و اینکه چشم انداز درمانی آن چگونه است.

آیا کودکان می توانند به سرطان ریه مبتلا شوند؟

بله، اما باید بدانید که سرطان ریه در کودکان بسیار نادر است. انواع دیگر سرطان های دوران کودکی مثل لوسمی یا لنفوم بسیار شایع ترند.

در یک مطالعه در سال 2020 که به بررسی سرطان های ریه گزارش شده در بانک اطلاعات سرطان کودکان استرالیا بین سال های 1983 تا 2015 پرداخته بود، تنها 53 کودک با معیارهای مطالعه تطابق داشتند یعنی در بازه ای بیش از 30 سال، فقط این تعداد مورد شناسایی شده است.

به دلیل نادر بودن این بیماری در کودکان، اطلاعات محدودی در مقایسه با بزرگسالان وجود دارد. همین مسئله، بررسی علائم، شیوع و پیش آگهی آن را دشوار می کند. اما نگران نباشید، ما اطلاعات لازم را برایتان گردآوری کرده ایم.

چه نوع هایی از سرطان ریه در کودکان بیشتر دیده می شود؟

سرطان ریه انواع مختلفی دارد. بر اساس تحقیقات، برخی از انواعی که در کودکان تشخیص داده شده اند عبارتند از:

• تومورهای کارسینوئید (Carcinoid tumors): این تومورها از سلول های نورواندوکرین در ریه شروع می شوند و معمولا در سنین پایین تر دیده می شوند.
• کارسینوم موکواپیدرموئید ریوی (MEC): از غدد مخاطی منشأ می گیرد و ممکن است در نایژه ها (برونش ها) ایجاد شود.
• کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC): نوعی از سرطان ریه غیرسلول کوچک (NSCLC) است.
• آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma): از دیگر انواع NSCLC است که بیشتر در بزرگسالان دیده می شود.
• کارسینوم برونکوآلوئولار: نوعی نادر از آدنوکارسینوم.
• کارسینوم سلول کوچک (SCLC): نوعی از سرطان ریه که رشد سریعی دارد و ممکن است بعد از درمان دوباره عود کند.

علائم سرطان ریه در کودکان چیست؟

گاهی اوقات کودک هیچ علامتی ندارد یعنی به اصطلاح بدون علامت (asymptomatic) است. و زمانی هم که علائمی دیده می شود، ممکن است با بیماری های شایع تری مثل آسم یا عفونت های تنفسی اشتباه گرفته شوند.

پس چگونه باید متوجه شد؟ اگر علائم زیر در کودک شما وجود دارد و به صورت مداوم یا تکرارشونده ظاهر می شوند، بهتر است جدی گرفته شوند:

• سرفه ای که خوب نمی شود
• درد قفسه سینه (به ویژه هنگام سرفه یا نفس عمیق)
• خس خس یا تغییر صدا (گرفتگی صدا)
• خستگی مفرط
• کاهش اشتها
• کاهش وزن بی دلیل
• ابتلاهای مکرر به عفونت های تنفسی مانند ذات الریه یا برونشیت
• سرفه همراه با خون
• سختی در تنفس

علت ابتلا به سرطان ریه در کودکان چیست؟

در حالت کلی، سرطان نتیجه ی تغییرات ژنتیکی در DNA سلول ها است. این تغییرات باعث می شوند سلول ها از کنترل خارج شوند و به رشد بی رویه ادامه دهند و در نهایت تومور تشکیل دهند.

این تغییرات ژنتیکی ممکن است:

• ارثی باشند (از والدین به کودک منتقل شده باشند)
• یا در طول زمان و به صورت تصادفی هنگام تقسیم سلول ها به وجود بیایند
• همچنین ممکن است در اثر تماس با مواد مضر محیطی ایجاد شوند

با این حال، علل دقیق جهش های ژنتیکی که منجر به سرطان در کودکان می شوند، هنوز به خوبی شناخته نشده اند. به گفته ی مؤسسه ملی سرطان، تنها 6 تا 8 درصد از سرطان های کودکی منشأ ارثی دارند. پس بیشتر موارد، علت ناشناخته دارند.

چگونه سرطان ریه در کودکان تشخیص داده می شود؟

تشخیص سرطان ریه در کودکان دشوار است؛ چون هم نادر است و هم علائم آن با بیماری های رایج مثل آسم مشابه است.

اگر کودک شما علائمی مانند سرفه مزمن، خس خس یا خستگی دارد، پزشک کودک ابتدا شرح حال کاملی می گیرد: علائم از چه زمانی شروع شده اند؟ چه چیزی آن ها را بهتر یا بدتر می کند؟ سابقه ی خانوادگی یا شخصی چه بیماری هایی وجود دارد؟

سپس پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد و به صداهای ریه و قلب کودک گوش می دهد.

در ادامه، ممکن است آزمایش های زیر انجام شود:

• آزمایش خون: برای بررسی سلامت عمومی بدن
• تصویربرداری: شامل عکس قفسه سینه، یا روش های پیشرفته تر مثل:
  • سی تی اسکن (CT)
  • پت اسکن (PET)
  • ام آرآی (MRI)
• برونکوسکوپی: مشاهده درون نای و ریه ها با دوربین. ممکن است نمونه برداری نیز انجام شود.
• توراکوسکوپی: جراحی تشخیصی با دوربین برای بررسی قفسه سینه و برداشت نمونه.
• نمونه برداری (بیوپسی): اگر توده مشکوک دیده شود، پزشک نمونه ای از بافت برمی دارد و در آزمایشگاه بررسی می کند.

درمان سرطان ریه در کودکان چگونه انجام می شود؟

روش درمان به عوامل زیادی بستگی دارد:

• نوع سرطان
• مرحله یا میزان پیشرفت آن
• وضعیت عملکرد ریه ها
• تغییرات ژنتیکی موجود
• سن و سلامت کلی کودک
• تصمیم گیری مشترک بین خانواده و تیم درمان

گزینه های درمانی احتمالی:

• جراحی: در صورتی که تومور محدود باشد، جراحی برای برداشتن آن گزینه ی اصلی است. گاهی قبل از آن شیمی درمانی داده می شود.
• شیمی درمانی: اگر جراحی ممکن نباشد، داروهای شیمی درمانی برای از بین بردن یا کند کردن رشد سلول های سرطانی تجویز می شوند.
• پرتودرمانی: در صورت عدم امکان جراحی، از پرتوهای قوی برای تخریب سلول های سرطانی استفاده می شود.
• درمان هدفمند: داروهایی که فقط سلول های خاص سرطانی را هدف قرار می دهند. برای برخی انواع سرطان ریه مفید است.

یادتان باشد که آشنایی با همه گزینه ها مهم است. یادداشت برداری در جلسات یا حتی ضبط صوتی آن ها می تواند مفید باشد.

از پرسیدن سؤال نترسید آگاهی کامل، به شما قدرت تصمیم گیری آگاهانه می دهد.

چه متخصصانی در درمان سرطان ریه کودک نقش دارند؟

پزشک کودک شما تنها بخشی از تیم درمان است. سایر متخصصان شامل:

• آنکولوژیست اطفال: پزشک متخصص سرطان کودکان و هماهنگ کننده ی اصلی درمان
• پرستاران متخصص اطفال
• متخصصان کودک درمانی: برای حمایت روانی و رشد کودک
• رادیولوژیست ها: برای تفسیر نتایج تصویربرداری
• پاتولوژیست ها: بررسی بافت ها و نمونه ها
• جراحان اطفال
• آنکولوژیست پرتودرمانی
• متخصصان درد
• متخصصان سلامت روان: شامل روان شناس، روان پزشک، یا مددکار اجتماعی

عوامل خطر ابتلا به سرطان ریه در کودکان

در بزرگسالان، عوامل خطر اصلی برای سرطان ریه معمولا با سبک زندگی و عوامل محیطی مرتبط هستند؛ عواملی که می توانند باعث تغییرات ژنتیکی مضر شوند. احتمالا سیگار کشیدن و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دود دست دوم اولین چیزهایی هستند که به ذهنتان می رسند.

با این حال، این نوع تأثیرات معمولا نیاز به سال ها زمان دارند تا بر خطر ابتلا به سرطان اثر بگذارند؛ به همین دلیل است که بیشتر افراد در سنین بالا به سرطان ریه مبتلا می شوند.

اما چه چیزی کودکان را در معرض خطر سرطان ریه قرار می دهد؟ درست مانند بحثی که درباره دلایل بروز سرطان ریه در کودکان داشتیم، پاسخ دقیق به این پرسش هنوز نامشخص است. با این حال، چند نکته مشخص وجود دارد که باید بدانید:

بر اساس گفته های انجمن سرطان آمریکا، قرار گرفتن در معرض اشعه در گذشته ممکن است باعث تغییرات ژنتیکی مضر در کودکان شود. با این حال، آن ها اشاره می کنند که اغلب این تغییرات ژنی به صورت طبیعی اتفاق می افتند و دلیل خارجی مشخصی ندارند.

برخی از تغییرات ژنتیکی خاص نیز با انواع مشخصی از سرطان ریه در کودکان مرتبط شناخته شده اند:

• ژن ALK (آناپلاستیک لنفوم کیناز): برخی از کودکان مبتلا به نوع NSCLC (سرطان ریه غیرسلولی کوچک) دچار تغییر در ژن ALK هستند. باور بر این است که این تغییر می تواند به رشد و گسترش سلول های سرطانی کمک کند.
• ژن DICER1: کودکانی که به “بلاستومای پلور و ریه” مبتلا هستند، معمولا دچار تغییر در ژن DICER1 هستند. این ژن نقش مهمی در کنترل بیان ژن های دیگر دارد. تغییرات در این ژن می تواند باعث بیان غیرطبیعی ژن ها شود و رشد کنترل نشده سلول ها را به دنبال داشته باشد.

پیش آگهی سرطان ریه در کودکان چگونه است؟

چندین عامل وجود دارد که می تواند در پیش آگهی (پیش بینی روند بیماری) کودک مبتلا به سرطان ریه تأثیرگذار باشد، از جمله:

• نوع دقیق سرطان ریه
• سرعت رشد تومور
• این که آیا سرطان به غدد لنفاوی یا سایر قسمت های بدن گسترش یافته یا نه
• وجود برخی تغییرات ژنتیکی خاص
• نحوه پاسخ بدن کودک به درمان
• سن و سلامت کلی کودک

تحقیقات محدودی درباره پیش آگهی سرطان ریه در کودکان انجام شده است. به چند مورد از آن ها اشاره می کنیم:

مطالعه ای در سال 2015 که شامل 211 کودک بود (تشخیص بین سال های 1998 تا 2011)، نشان داد کودکانی که به MEC یا تومورهای کارسینوئید مبتلا بودند، نسبت به سایر انواع سرطان ریه، میزان بقاء بهتری داشتند.

در تحقیق دیگری از سال 2020 که روی 53 کودک مبتلا به سرطان ریه (بین سال های 1983 تا 2015) انجام شد، نرخ بقاء پنج ساله در این گروه حدود 74 درصد برآورد شد.

خواندن درباره آمار و پیش آگهی بیماری ممکن است نگران کننده باشد. اما به خاطر داشته باشید که این آمارها از تجربیات جمعی تعداد زیادی کودک طی بازه زمانی طولانی به دست آمده اند و الزما وضعیت خاص کودک شما یا پیشرفت های اخیر درمانی را منعکس نمی کنند.

سؤالاتی که می توانید از پزشک فرزندتان بپرسید

اگر فرزندتان به سرطان ریه مبتلا شده، طبیعی است که سؤالات یا نگرانی هایی داشته باشید. در ادامه فهرستی از پرسش های مفید آمده که می توانید از پزشک کودک خود بپرسید:

• بر اساس وضعیت خاص فرزندم، چشم انداز او چگونه است؟
• چه افرادی در تیم مراقبتی فرزندم حضور دارند؟
• گزینه های درمانی مختلف برای سرطان فرزندم چیست؟
• کدام روش درمانی را پیشنهاد می کنید و چرا؟
• در طول درمان، چه عوارض جانبی ممکن است بروز کند و چگونه می توانم به کاهش ناراحتی کودک کمک کنم؟
• آیا درمان های بلندمدت عوارضی دارد که باید از آن ها مطلع باشم؟
• اگر کودک به درمان اولیه پاسخ ندهد، قدم بعدی چیست؟
• چگونه می توانم به حمایت عاطفی از فرزندم کمک کنم؟ آیا خدمات مشاوره یا پشتیبانی در دسترس هستند؟

پس از دریافت تشخیص، احتمالا با حجم زیادی از اطلاعات روبه رو خواهید شد. به همین دلیل، بهتر است هر زمان که سؤالی به ذهنتان رسید، آن را یادداشت کنید تا در زمان مراجعه به پزشک فراموش نشود.

سخنی از نی نی تینی

سرطان ریه در کودکان ممکن است رخ دهد، اما بسیار نادر است. وقتی که رخ می دهد، علت آن معمولا مشخص نیست. برخی از انواع سرطان ریه مانند NSCLC و بلاستومای پلور و ریه ممکن است با تغییرات ژنتیکی خاصی در ارتباط باشند.

از آن جا که علائم این بیماری مشابه بیماری های شایع تری در ریه کودکان است، تشخیص آن می تواند دشوار باشد. پس از تشخیص، درمان معمولا شامل جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی است.

چشم انداز بیماری بسته به نوع سرطان، مرحله پیشرفت آن، و همچنین سن و وضعیت عمومی سلامت کودک می تواند متفاوت باشد. تیم مراقبتی کودک می تواند اطلاعات دقیق تری درباره وضعیت فردی فرزندتان ارائه د