سرطان رحم شامل دو نوع سرطان است: سرطان آندومتر (گزینه رایج تر) و سارکوم رحمی (گزینه نادرتر). از علائم سرطان رحم می توان به خونریزی بین دوره های قاعدگی یا پس از یائسگی اشاره کرد. درمان سرطان آندومتر نیز معمولا شامل هیسترکتومی (برداشتن رحم) است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در این باره و آشنایی کامل با علائم، دلایل، پیشگیری و تمام گزینه های درمانی در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
سرطان رحم چیست؟
سرطان آندومتر یک اصطلاح کلی برای توصیف سرطانی است که در ناحیه رحم شکل می گیرد که شامل دو نوع سرطان است:
- سرطان آندومتر: این سرطان در لایه داخلی رحم یا همان آندومتر رشد می کند و یکی از شایع ترین سرطان های مرتبط با دستگاه تناسلی زنان است.
- سارکوم رحمی: این سرطان در دیواره عضلانی رحم (میومتر) ایجاد می شود و بسیار نادر است.
آیا سرطان آندومتر و سرطان رحم یکی هستند؟
اصطلاح “سرطان رحم” می تواند به سرطان آندومتر یا سارکوم رحمی اشاره داشته باشد. با این حال، اغلب افراد این دو را یکسان می دانند؛ زیرا 95 درصد موارد سرطان رحم را سرطان آندومتر تشکیل می دهد. همان طور که پیش تر ذکر کردیم تشخیص سارکوم رحمی بسیار نادر است.
رحم چه نقشی در بدن دارد؟
رحم بخشی از دستگاه تناسلی زنان و افرادی است که در هنگام تولد جنسیت مؤنث دارند. این عضو محل رشد جنین در دوران بارداری است.
- بخش بالای رحم “بدنه” یا “جسم رحم” نام دارد.
- انتهای رحم، که به واژن متصل می شود، دهانه رحم است.
سرطان رحم به سرطانی اطلاق می شود که در بدنه رحم ایجاد می شود، در حالی که سرطان دهانه رحم یک نوع سرطان متفاوت است.
آندومتر چه وظیفه ای دارد؟
آندومتر لایه داخلی رحم است که در طول چرخه قاعدگی تغییر می کند. هورمون های استروژن و پروژسترون باعث ضخیم شدن آندومتر می شوند تا برای بارداری آماده شود. اگر بارداری رخ ندهد، کاهش سطح پروژسترون باعث ریزش آندومتر می شود که به صورت قاعدگی ظاهر می شود.
شایع بودن سرطان رحم
بر اساس تحقیقات جهانی صورت گرفته، سرطان آندومتر چهارمین سرطان شایع زنان بعد از سرطان پستان، سرطان ریه و سرطان روده بزرگ است.
در ایالات متحده آمریکا، سرطان آندومتر رایج ترین سرطان مرتبط با دستگاه تناسلی زنان است. این سرطان عمدتا پس از یائسگی رخ می دهد. حدود 3 درصد از زنان در طول زندگی خود با تشخیص سرطان آندومتر مواجه می شوند. سالانه تقریبا 65,000 نفر در آمریکا به این بیماری مبتلا می شوند.
متاسفانه آمار دقیقی از نرخ ابتلا به این بیماری در ایران وجود ندارد اما بر اساس گزارش ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی در سال 2010 :
25 تا 30 میلیون نفر از افراد بالای 15 سال در كشور در معرض خطر ابتلا به این سرطان قرار دارند.
علائم سرطان رحم
علائم سرطان رحم ممکن است مشابه علائم بسیاری از بیماری ها، به ویژه بیماری های دستگاه تناسلی زنان می باشد. در صورت مشاهده درد غیرمعمول یا خونریزی واژینال نامنظم، حتما با پزشک مشورت کنید. تشخیص دقیق برای دریافت درمان مناسب این بیماری بسیار ضروری است.
علائم سرطان آندومتر یا سارکوم رحمی عبارتند از:
- خونریزی واژینال بین دوره های قاعدگی (پیش از یائسگی)
- خونریزی یا لکه بینی واژینال پس از یائسگی، حتی به میزان کم
- درد یا گرفتگی در پایین شکم یا لگن
- ترشحات شفاف یا سفید رنگ واژینال (در زنان یائسه)
- خونریزی سنگین، طولانی یا مکرر در زنان بالای 40 سال
دلایل سرطان رحم
محققان هنوز علت دقیق به وجود آمدن سرطان آندومتر را نمی دانند. اگر بخواهیم به صورت خیلی ساده بگوییم، تغییراتی در سلول های رحم رخ می دهد که باعث رشد و تکثیر غیرقابل کنترل آن ها می شود و توموری به وجود می آید.
عوامل خطرناک در ابتلا به سرطان رحم
عوامل مختلفی می توانند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش دهند، به ویژه عواملی که با تعادل استروژن و پروژسترون در ارتباط هستند. این عوامل شامل چاقی، سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا استفاده از استروژن بدون پروژسترون است. علاوه بر این، اختلال ژنتیکی سندرم لینچ نیز از عوامل خطرناک به شمار می رود.
اما مهمترین فاکتورها و عوامل خطرناک ابتلا به این بیماری عبارتند از:
سن، سبک زندگی و تاریخچه خانوادگی
- سن: با افزایش سن، احتمال ابتلا به سرطان رحم بیشتر می شود. اکثر موارد این سرطان پس از 50 سالگی رخ می دهد.
- رژیم غذایی پرچرب: رژیم غذایی سرشار از چربی حیوانی خطر ابتلا به چندین نوع سرطان، از جمله سرطان آندومتر را افزایش می دهد.
- سابقه خانوادگی: برخی افراد اختلالات ژنتیکی ارثی دارند که خطر سرطان را افزایش می دهد، مانند سندرم لینچ.
شرایط دیگر
- دیابت: این بیماری اغلب با چاقی مرتبط است که خود یکی از عوامل خطر سرطان است.
- چاقی: بافت چربی هورمون هایی را به استروژن تبدیل می کند که خطر سرطان رحم را افزایش می دهند.
- بیماری های تخمدان: تومورهای تخمدانی خاص ممکن است باعث افزایش سطح استروژن و کاهش سطح پروژسترون شوند که خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می دهد.
تاریخچه قاعدگی و باروری
- قاعدگی زودهنگام: شروع قاعدگی قبل از 12 سالگی می تواند خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهد.
- یائسگی دیرهنگام: وقوع یائسگی پس از 50 سالگی نیز خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
- عدم بارداری: افرادی که هرگز باردار نشده اند، خطر بیشتری در ابتلا به این بیماری دارند.
درمان های قبلی برای بیماری های دیگر
- پرتودرمانی قبلی به لگن: پرتودرمانی ممکن است به DNA سلولی آسیب برساند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
- هورمون درمانی جایگزین (ERT): مصرف استروژن بدون پروژسترون برای کاهش علائم یائسگی خطر سرطان رحم را افزایش می دهد.
- مصرف تاموکسیفن: این دارو که برای درمان سرطان پستان استفاده می شود، عملکردی مشابه استروژن در رحم دارد و می تواند خطر سرطان آندومتر را افزایش دهد.
عوارض سرطان رحم چیست؟
مهمترین عوارض
جدی ترین عارضه سرطان آندومتر مرگ است. با این حال، اگر سرطان آندومتر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، معمولا پیش آگهی بسیار خوبی دارد.
سایر عوارض سرطان آندومتر
- کم خونی
- گسترش سرطان به سایر نقاط بدن (متاستاز)
- پاسخ ندادن بدن به درمان
سرطان رحم چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر متوجه علائم احتمالی سرطان آندومتر شدید، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما ممکن است:
- درباره علائم، عوامل خطرناک ابتلا به این بیماری و سابقه خانوادگی شما سؤال بپرسد.
- معاینه فیزیکی انجام دهد.
- معاینه لگنی انجام دهد.
چه آزمایش هایی برای تشخیص سرطان رحم لازم است؟
پزشک شما ممکن است از یک یا چند آزمایش زیر برای تأیید تشخیص سرطان رحم استفاده کند که عبارتند از:
آزمایش های خون
آزمایش CA-125 میزان پروتئین CA-125 را اندازه می گیرد. سطح بالای این پروتئین می تواند نشانه وجود سرطان باشد.
تصویربرداری
- سی تی اسکن: مجموعه ای از تصاویر دقیق داخل بدن را تهیه می کند.
- ام آر آی: با استفاده از امواج رادیویی و یک آهنربای قوی تصویر برداری می کند.
- سونوگرافی ترانس واژینال: با استفاده از یک پروب کوچک که وارد واژن می شود، تصاویر دقیقی از رحم ارائه می دهد.
سایر آزمایش ها
بیوپسی آندومتر
در این آزمایش با وارد کردن یک لوله باریک و انعطاف پذیر به رحم از طریق دهانه رحم، مقدار کمی از بافت آندومتر برداشته می شود.
هیستروسکوپی
در این آزمایش با استفاده از یک لوله باریک که به دوربین و چراغ مجهز است، تصاویر دقیقی از رحم تهیه می شود.
دیلاتاسیون و کورتاژ
این آزمایش یک روش پیچیده تر برای برداشتن بافت رحم است که در اتاق عمل انجام می شود.
آیا آزمایش پاپ اسمیر سرطان رحم را تشخیص می دهد؟
خیر، آزمایش پاپ اسمیر برای غربالگری یا تشخیص سرطان آندومتر طراحی نشده است. این آزمایش برای تشخیص سرطان دهانه رحم استفاده می شود.
درمان سرطان رحم
اکثر افراد مبتلا به سرطان آندومتر نیاز به جراحی دارند. برنامه درمانی شما به نوع سرطان و وضعیت کلی سلامت شما بستگی دارد. درمان های دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شیمی درمانی: استفاده از داروهای قوی برای از بین بردن سلول های سرطانی.
- پرتودرمانی: ارسال پرتوهای هدفمند برای نابود کردن سلول های سرطانی.
- هورمون درمانی: استفاده یا مهار هورمون ها برای درمان سرطان.
- ایمونوتراپی: کمک به سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان.
- درمان هدفمند: استفاده از داروهایی که به طور خاص سلول های سرطانی را هدف قرار می دهند و از تکثیر آن ها جلوگیری می کنند.
درمان سرطان رحم با جراحی
جراحی معمولا درمان اولیه برای سرطان آندومتر است. به احتمال زیاد هیسترکتومی انجام می شود که در آن رحم و دهانه رحم برداشته می شوند. انواع جراحی هیسترکتومی عبارتند از:
- هیسترکتومی کامل شکمی: ایجاد برشی در شکم برای دسترسی و برداشتن رحم.
- هیسترکتومی واژینال: برداشتن رحم از طریق واژن.
- هیسترکتومی رادیکال: در صورت گسترش سرطان به دهانه رحم، این نوع جراحی شامل برداشتن رحم، بافت های اطراف آن و قسمت بالایی واژن می شود.
- هیسترکتومی با حداقل تهاجم: انجام جراحی با چند برش کوچک به روش لاپاروسکوپی یا رباتیک.
آیا باید تخمدان ها نیز برداشته شوند؟
در درمان بسیاری از افراد مبتلا به سرطان رحم، لازم است تخمدان ها برداشته شوند. این کار ممکن است یائسگی زودهنگام را به همراه داشته باشد. اگر کمتر از 45 سال سن دارید و در دوره پیش از یائسگی هستید، با تیم درمانی خود درباره حفظ تخمدان ها مشورت کنید.
پیشگیری از سرطان رحم
اگرچه بیشتر اوقات نمی توان از سرطان آندومتر جلوگیری کرد، اما می توانید با انجام اقدامات زیر خطر ابتلا به آن را کاهش دهید:
- مدیریت دیابت
- حفظ تناسب اندام و وزن سالم
- مشورت با پزشک درباره استفاده از داروهای ضدبارداری حاوی پروژسترون یا ترکیبی از استروژن و پروژسترون.
آیا هورمون درمانی جایگزین (ERT) خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می دهد؟
اگر قصد استفاده از ERT را دارید، با پزشک خود مشورت کنید تا خطرات ابتلا به سرطان در اثر استفاده از آن را بررسی کنید.
نرخ بقا در ابتلا به سرطان رحم چقدر است؟
نرخ بقای پنج ساله برای سرطان آندومتر 81 درصد است. این نرخ زمانی که سرطان به خارج از رحم گسترش نیافته باشد، به 95 درصد می رسد. با این حال، اگر سرطان تشخیص داده نشود و گسترش یابد، نرخ بقا به 17 درصد کاهش می یابد.
تشخیص و درمان زودهنگام کلید موفقیت در درمان است.
