سرطان تیروئید در غده تیروئید شما ایجاد می شود، که بخشی از سیستم غدد درون ریز بدن است. غده تیروئید هورمون هایی تولید می کند که دمای بدن، ضربان قلب و سوخت و ساز بدن را تنظیم می کنند. خوشبختانه، بیشتر انواع سرطان تیروئید قابل درمان هستند و نرخ درمان بسیار بالایی دارند. روش های درمانی شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، هورمون درمانی و درمان با ید رادیواکتیو می شوند. در این مقاله در مورد این بیماری به طور کامل توضیح خواهیم داد.
سرطان تیروئید چیست؟
سرطان تیروئید در غده ای کوچک و پروانه ای شکل در پایه گردن شما ایجاد می شود. این غده هورمون هایی تولید می کند که متابولیسم بدن شما (نحوه استفاده بدن از انرژی) را تنظیم می کنند. هورمون های تیروئید همچنین به کنترل دمای بدن، فشار خون و ضربان قلب کمک می کنند. سرطان تیروئید که نوعی سرطان غدد درون ریز است، معمولا بسیار قابل درمان است و نرخ بهبودی بالایی دارد.
شیوع سرطان تیروئید چقدر است؟
هر سال حدود 53 هزار نفر در آمریکا به سرطان تیروئید مبتلا می شوند. درمان اکثر این بیماران بسیار موفقیت آمیز است، با این حال سالانه حدود 2 هزار نفر جان خود را بر اثر این بیماری از دست می دهند.
احتمال ابتلای زنان به سرطان تیروئید سه برابر مردان است. این بیماری بیشتر در زنان بین 40 تا 50 سال و در مردان بین 60 تا 70 سال تشخیص داده می شود، هرچند حتی کودکان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
انواع سرطان تیروئید کدامند؟
متخصصان پزشکی سرطان تیروئید را بر اساس نوع سلول هایی که از آن ها رشد می کند، دسته بندی می کنند. انواع سرطان تیروئید عبارتند از:
- پاپیلاری: تا 80% سرطان های تیروئید از نوع پاپیلاری هستند. این نوع سرطان رشد آهسته ای دارد و معمولا به غدد لنفاوی گردن گسترش می یابد، اما به درمان بسیار پاسخ می دهد. سرطان پاپیلاری تیروئید بسیار قابل درمان است و به ندرت مرگبار است.
- فولیکولار: این نوع سرطان حدود 15% از موارد سرطان تیروئید را تشکیل می دهد. فولیکولار ممکن است به استخوان ها و اعضای بدن مانند ریه ها گسترش یابد. سرطان متاستاتیک (سرطانی که گسترش یافته) ممکن است درمان دشوارتری داشته باشد.
- مدولاری: حدود 2% از سرطان های تیروئید از نوع مدولاری هستند. یک چهارم بیماران دارای سابقه خانوادگی این بیماری هستند. معمولا جهش ژنتیکی علت آن است.
- آناپلاستیک: این نوع سرطان تیروئید بسیار مهاجم و سخت درمان است. رشد سریع دارد و اغلب به بافت های اطراف و سایر قسمت های بدن گسترش می یابد. این نوع نادر حدود 2% از تشخیص های سرطان تیروئید را شامل می شود.
مراحل سرطان تیروئید
متخصصان از سیستم مرحله بندی برای تعیین میزان و محل گسترش سرطان استفاده می کنند. معمولا سلول های سرطانی ابتدا به ساختارها و غدد لنفاوی نزدیک غده تیروئید گسترش می یابند و سپس ممکن است به غدد لنفاوی دورتر، اعضا و استخوان ها سرایت کنند.
مراحل سرطان تیروئید از 1 (I) تا 4 (IV) متغیر است. به طور ساده، هرچه عدد بالاتر باشد، میزان گسترش سرطان بیشتر است. برای اطلاعات دقیق تر درباره مرحله بندی و ارتباط آن با وضعیت شما، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
علائم و علل
علائم هشداردهنده سرطان تیروئید
ممکن است شما یا پزشک تان توده ای در گردن احساس کنید که به آن گره تیروئید گفته می شود. اگر توده ای پیدا کردید، نگران نباشید؛ اکثر گره های تیروئید خوش خیم هستند و تنها حدود 3 از 20 گره به سرطان تبدیل می شوند.
علائم دیگر سرطان تیروئید شامل موارد زیر است:
- مشکل در تنفس یا بلعیدن
- گرفتگی یا تغییر صدا
- ورم غدد لنفاوی گردن
علائم گسترش سرطان
اگر سرطان تیروئید به سایر بخش های بدن گسترش یافته باشد، ممکن است علائمی مانند:
- خستگی
- کاهش اشتها
- تهوع و استفراغ
- کاهش وزن غیرمنتظره
علت های ابتلا به سرطان تیروئید
علت دقیق سرطان تیروئید مشخص نیست، اما عواملی مانند قرار گرفتن در معرض پرتو، رژیم غذایی کم ید و جهش ژنتیکی می توانند ریسک ابتلا را افزایش دهند. عوامل دیگر شامل:
- بزرگ شدن تیروئید (گواتر)
- سابقه خانوادگی بیماری تیروئید یا سرطان تیروئید
- التهاب غده تیروئید (تیروئیدیت)
- جهش های ژنتیکی مرتبط با سندرم های غدد درون ریز
- کمبود ید
- چاقی
- پرتودرمانی سر و گردن، به خصوص در کودکی
- مواجهه با رادیواکتیو ناشی از سلاح های هسته ای یا حوادث نیروگاه ها
تشخیص و آزمایش ها
چگونه سرطان تیروئید تشخیص داده می شود؟
اگر توده بزرگ در تیروئید یا سایر علائم سرطان تیروئید دارید، پزشک ممکن است یکی یا چند آزمایش زیر را تجویز کند:
- آزمایش خون: بررسی سطح هورمون ها و عملکرد تیروئید
- بیوپسی: برداشتن نمونه سلول از تیروئید برای بررسی سرطانی بودن. بیوپسی از غدد لنفاوی می تواند گسترش سرطان را نشان دهد. پزشک معمولا از سونوگرافی برای هدایت این آزمایش استفاده می کند.
- اسکن رادیویدین: با بلع یک قرص حاوی ید رادیواکتیو، میزان جذب آن توسط تیروئید سنجیده می شود تا محل سرطان و میزان گسترش آن مشخص شود.
- تصویربرداری پزشکی: اسکن رادیواکتیو، سی تی اسکن و پت اسکن می توانند محل سرطان و میزان گسترش آن را تشخیص دهند.
مدیریت و درمان سرطان تیروئید
چگونه سرطان تیروئید مدیریت یا درمان می شود؟
روش های درمانی سرطان تیروئید بستگی به اندازه تومور و گسترش بیماری دارد. درمان ها شامل گزینه های زیر هستند:
جراحی
جراحی رایج ترین روش درمان سرطان تیروئید است. بسته به اندازه و محل تومور، جراح ممکن است بخشی از غده تیروئید را بردارد (لوبکتومی) یا کل غده را خارج کند (تیروئیدکتومی). همچنین، غدد لنفاوی نزدیک که سلول های سرطانی به آن ها گسترش یافته اند، برداشته می شوند تا احتمال عود بیماری کاهش یابد.
درمان با ید رادیواکتیو (Radioiodine Therapy)
در این روش، شما قرص یا محلولی حاوی دوز بالاتری از ید رادیواکتیو نسبت به اسکن تشخیصی می بلعید. این ید رادیواکتیو غده تیروئید آسیب دیده و سلول های سرطانی را کوچک و نابود می کند. این روش بسیار ایمن است، زیرا تقریبا تمام ید جذب تیروئید می شود و بقیه بدن در معرض تابش بسیار کمی قرار می گیرد.
پرتودرمانی
پرتودرمانی سلول های سرطانی را نابود و از رشد آن ها جلوگیری می کند.
- پرتودرمانی خارجی با دستگاهی انجام می شود که انرژی پرقدرت را مستقیما به محل تومور می تاباند.
- پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی) شامل قرار دادن دانه های رادیواکتیو داخل یا اطراف تومور است.
شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی، چه به صورت تزریق وریدی و چه خوراکی، سلول های سرطانی را از بین می برند و از رشد سرطان جلوگیری می کنند. تعداد کمی از بیماران مبتلا به سرطان تیروئید به شیمی درمانی نیاز پیدا می کنند.
هورمون درمانی
این درمان جلوی آزاد شدن هورمون هایی را می گیرد که ممکن است باعث گسترش یا عود سرطان شوند.
عوارض و خطرات سرطان تیروئید
سرطان تیروئید ممکن است به سایر قسمت های بدن مانند کبد، ریه ها یا استخوان ها گسترش یابد (متاستاز). تشخیص و درمان زودهنگام خطر گسترش سرطان را کاهش می دهد.
سرطان تیروئید ممکن است حتی پس از درمان بازگردد. به دلیل رشد آهسته این سرطان، بازگشت آن ممکن است تا 20 سال طول بکشد و حدود 30% بیماران دچار عود می شوند.
با این حال، پیش آگهی کلی سرطان تیروئید مثبت است. پس از جراحی یا درمان، بدن شما همچنان به هورمون های تیروئید نیاز دارد. درمان جایگزینی هورمون تیروئید برای تمام عمر ضروری است. داروهایی مانند لووتیروکسین (Synthroid®) جایگزین هورمون های طبیعی تیروئید می شوند.
تاثیر سرطان تیروئید بر بارداری
سرطان تیروئید دومین سرطان شایع در دوران بارداری است (پس از سرطان پستان). تقریبا 10% از سرطان های تیروئید در دوران بارداری یا طی یک سال پس از زایمان ایجاد می شوند. تغییرات هورمونی در دوران بارداری ممکن است محرک ابتلا به این سرطان باشند.
اگر طی بارداری تشخیص سرطان تیروئید داده شود، پزشک می تواند گزینه های درمان را با شما بررسی کند. بسته به نوع و شدت سرطان، ممکن است درمان تا بعد از زایمان به تأخیر بیفتد. اگر درمان قابل تأخیر نباشد، جراحی برای برداشتن غده سرطانی معمولا در دوران بارداری ایمن است. آزمایش ها یا درمان های رادیواکتیو در دوران بارداری یا شیردهی توصیه نمی شوند.
طول دوره بهبودی بعد از درمان
مدت زمان بهبودی به عوامل مختلفی مانند سن، اندازه و مرحله تومور تیروئید و نوع درمان دریافت شده بستگی دارد. با پزشک خود درباره روند بهبود در دوران درمان و بعد از آن صحبت کنید.
پیش آگهی و نرخ بقا
8 نفر از 10 بیمار مبتلا به سرطان تیروئید، نوع پاپیلاری را دارند. سرطان پاپیلاری تیروئید دارای نرخ بقای پنج ساله نزدیک به 100% در مرحله محدود به غده است. حتی اگر سرطان گسترش یابد، نرخ بقای آن حدود 80% است.
نرخ بقای پنج ساله سایر انواع سرطان تیروئید:
- فولیکولار: حدود 100% در مرحله محدود؛ 63% در مرحله گسترش یافته
- مدولاری: حدود 100% در مرحله محدود؛ 40% در مرحله گسترش یافته
- آناپلاستیک: حدود 31% در مرحله محدود؛ 4% در مرحله گسترش یافته
آیا سرطان تیروئید قابل درمان است؟
بله، بیشتر سرطان های تیروئید با درمان قابل درمان هستند، مخصوصا اگر سلول های سرطانی به بخش های دور بدن نرسیده باشند. در صورت عدم درمان کامل، پزشک برنامه ای طراحی می کند تا بیشترین بخش تومور از بین برود و از رشد یا گسترش مجدد آن جلوگیری شود.
پیشگیری از سرطان تیروئید
چون بسیاری از افراد بدون علت مشخص به سرطان تیروئید مبتلا می شوند، پیشگیری کامل امکان پذیر نیست. با این حال، اگر در معرض خطر باشید، اقدامات زیر می تواند کمک کننده باشد:
- جراحی پیشگیرانه: آزمایش های ژنتیکی می توانند جهش ژنی مرتبط با سرطان مدولاری تیروئید یا سندرم های غدد درون ریز را تشخیص دهند. در صورت وجود ژن معیوب، ممکن است جراحی پیشگیرانه برای برداشتن تیروئید قبل از ابتلا به سرطان انجام شود.
- پتاسیم یدید: در صورت مواجهه با پرتو رادیواکتیو، مصرف پتاسیم یدید طی 24 ساعت اولیه می تواند جذب بیش از حد رادیواکتیو توسط تیروئید را کاهش دهد و خطر ابتلا به سرطان را کم کند.
زندگی با سرطان تیروئید
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر سرطان تیروئید دارید و با علائم زیر مواجه شدید، حتما پزشک را مطلع کنید:
- توده جدید در گردن
- ضربان قلب سریع
- کاهش یا افزایش وزن غیرقابل توضیح
- خستگی شدید
چه سوالاتی باید از پزشک بپرسم؟
- چرا به سرطان تیروئید مبتلا شدم؟
- نوع سرطان من چیست؟
- آیا سرطان به خارج از تیروئید گسترش یافته؟
- بهترین روش درمان چیست؟
- عوارض و خطرات درمان کدامند؟
- آیا نیاز به جایگزینی هورمون تیروئید دارم؟
- آیا خانواده ام در خطر هستند و نیاز به آزمایش ژنتیکی داریم؟
- آیا ممکن است سرطان دوباره بازگردد؟
- آیا در معرض سایر سرطان ها هستم؟
- بعد از درمان چه مراقبت هایی لازم است؟
- چه علائمی از عوارض را باید پیگیری کنم؟
سخنی از نی نی تینی
تشخیص سرطان همواره ناراحت کننده است، اما خوشبختانه اکثر سرطان های تیروئید به درمان بسیار خوب پاسخ می دهند. پزشک شما بهترین گزینه درمانی را براساس نوع سرطان پیشنهاد می دهد. پس از درمان، ممکن است نیاز به مصرف طولانی مدت هورمون های مصنوعی تیروئید داشته باشید تا عملکرد بدن به خوبی حفظ شود. این داروها معمولا عوارض قابل توجهی ایجاد نمی کنند و با بررسی های دوره ای، سلامت شما کنترل خواهد شد.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان تجربه ای با سرطان تیروئید داشته اید، خوشحال می شویم تجربه خود را با ما به اشتراک بگذارید. پرسش ها و نکات شما می تواند به دیگران در درک بهتر بیماری و روند درمان کمک کند. همچنین، اگر نکته یا سوالی در مورد مراقبت بعد از درمان یا علائم هشداردهنده دارید، در بخش نظرات مطرح کنید تا متخصصان پاسخ دهند.
