سرطان استخوان در کودکان چیست؟
سرطان استخوان یا استئوسارکوما یکی از شایع ترین انواع تومورهای بدخیم استخوانی در میان کودکان، نوجوانان و جوانان است، اما با این حال یک بیماری نادر محسوب می شود. این نوع سرطان استخوان سالانه حدود 400 کودک زیر 20 سال را درگیر می کند.
بیشترین موارد استئوسارکوما در سنین 10 تا 20 سالگی دیده می شود؛ یعنی دقیقا زمانی که کودک یا نوجوان در حال تجربه جهش رشد است. تحقیقات نشان داده اند که این بیماری در پسران بیش از دختران رخ می دهد.
اگرچه استئوسارکوما از استخوان شروع می شود، اما این سرطان می تواند به بافت ها و اندام های دیگر نیز گسترش یابد، که معمولا ابتدا ریه ها را درگیر می کند. این ویژگی، اهمیت تشخیص زودهنگام و شروع سریع درمان را چند برابر می کند.
دلایل ابتلا به سرطان استخوان در کودکان
در بیشتر موارد، دلیل مشخصی برای بروز استئوسارکوما یافت نمی شود. به عبارتی، علت این بیماری همچنان ناشناخته باقی مانده است. با این حال، ژنتیک و سابقه خانوادگی می توانند احتمال ابتلا را افزایش دهند. برخی خانواده ها دارای زمینه ژنتیکی برای ابتلا به سرطان هستند که ممکن است از جمله عوامل خطر برای استئوسارکوما نیز به شمار رود.
پزشکان متخصص در زمینه سرطان های ارثی می توانند با بررسی دقیق، نقش ژنتیک را در ایجاد این بیماری مشخص کرده و در شناسایی علت ها و انتخاب روش درمانی بهتر کمک کنند.
سرطان استخوان در کودکان چه علائمی دارد؟
علائم استئوسارکوما ممکن است بسته به محل دقیق تومور، اندازه آن، سن کودک و وضعیت سلامت عمومی بدن متفاوت باشد. در بسیاری از موارد، علائم اولیه ممکن است با دردهای طبیعی رشد در دوران نوجوانی اشتباه گرفته شوند، و همین موضوع تشخیص را دشوار می کند.
برخی از نشانه های شایع سرطان استخوان در کودکان عبارت اند از:
- درد، سفتی یا حساسیت در ناحیه ی تومور
- دردی که به مرور زمان شدیدتر می شود و ممکن است به اطراف تومور نیز کشیده شود
- دردی که کودک را از خواب عمیق بیدار می کند
- تورم یا وجود توده ای غیرطبیعی در اطراف استخوان درگیر
- مشکل در راه رفتن یا لنگیدن
- ضعیف شدن استخوان ها که ممکن است منجر به شکستگی شود
اگر تومور در نزدیکی نخاع قرار گرفته باشد، ممکن است درد در ناحیه ی کمر ایجاد کند که این درد می تواند به بازوها یا پاها نیز منتقل شود.
در صورتی که کودک شما دچار چنین علائمی است، توصیه می شود بدون تأخیر با متخصصان بیماری های استخوانی یا آنکولوژی (سرطان شناسی) مشورت شود.
چگونه سرطان استخوان در کودکان تشخیص داده می شود؟
از آنجا که بسیاری از نشانه های استئوسارکوما ممکن است با دردهای طبیعی رشد در کودکان اشتباه گرفته شوند، معاینات منظم پزشکی و در صورت لزوم، ارجاع به پزشکان متخصص اهمیت بسیار زیادی دارد.
تشخیص زودهنگام می تواند شانس موفقیت درمان را به طور چشمگیری افزایش دهد. اگر کودک شما به متخصص ارتوپدی یا آنکولوژی ارجاع داده شده باشد، فرایند بررسی شامل مراحل زیر خواهد بود:
-
بررسی جامع وضعیت سلامت کودک
ابتدا، پزشک با گرفتن سابقه پزشکی کامل و انجام یک معاینه فیزیکی دقیق، اطلاعات پایه را گردآوری می کند. در صورتی که محل تومور در نزدیکی ستون فقرات یا مغز قرار داشته باشد، ممکن است بررسی عصبی هم انجام شود. این بررسی شامل مجموعه ای از سؤالات و تست ها برای ارزیابی عملکرد مغز، نخاع و اعصاب کودک است.
-
ارزیابی عصبی
در مواردی که تومور ممکن است روی نخاع یا اعصاب فشار وارد کند، ارزیابی عصبی انجام می شود تا عملکرد مغز، نخاع و اعصاب محیطی کودک بررسی شود.
-
روش های تصویربرداری برای تشخیص دقیق
در بیمارستان های پیشرفته مانند مرکز تخصصی کودکان، پزشکان از روش های مختلف تصویربرداری برای شناسایی تومور استفاده می کنند، از جمله:
- عکس برداری با اشعه ایکس (X-ray): که تصاویر اولیه از استخوان ها ارائه می دهد.
- تصویربرداری MRI: که با استفاده از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی، تصاویری دقیق از بافت های نرم، عضلات، رباط ها و اندام های داخلی بدون اشعه تولید می کند.
- اسکن سی تی (CT): ترکیبی از اشعه ایکس و رایانه برای تولید تصاویر مقطعی از استخوان ها و اندام های داخلی مثل ریه ها.
- تصویربرداری EOS: روشی نوین که دو تصویر تخت را به مدل سه بعدی تبدیل می کند. در این روش، کودک در حالت ایستاده تصویر برداری می شود تا موقعیت طبیعی بدن نیز لحاظ شود.
- اسکن PET: در این روش، قند رادیواکتیو به بدن تزریق شده و با اسکن بدن، تصاویر دقیقی از نواحی درگیر سرطان تهیه می شود.
- بیوپسی با سوزن (نمونه برداری): پزشک با یک سوزن نازک، نمونه ای از بافت غیرطبیعی را از ناحیه مشکوک خارج می کند. این نمونه برای تأیید تشخیص، زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
تمام این بررسی ها نه تنها به تشخیص دقیق نوع سرطان کمک می کنند، بلکه اندازه، محل و مرحله پپیشرفت بیماری را نیز مشخص می نمایند. این اطلاعات برای تعیین بهترین و مؤثرترین روش درمان بسیار حیاتی هستند.
مراقبت های بعد از درمان سرطان استخوان در کودکان
پس از اتمام درمان، ادامه ی مراقبت های پیگیری و منظم از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مرحله، یک تیم تخصصی چندرشته ای (شامل پزشک، پرستار، روان شناس و متخصص توانبخشی) با خانواده همکاری می کند تا از بازگشت سرطان جلوگیری شده و عوارض ناشی از درمان کنترل شوند.
مراقبت های پیگیری شامل چه مواردی است؟
- انجام تصویربرداری های دوره ای از محل تومور و سایر نواحی که امکان گسترش تومور وجود دارد (مثل ریه ها)
- آزمایش خون و اسکن های دوره ای برای بررسی عوارض طولانی مدت داروهای شیمی درمانی
- بررسی سلامت عمومی و رشد جسمی و حرکتی کودک
در بیمارانی که جراحی بازسازی عضو انجام داده اند، بررسی وضعیت پروتز، مفصل مصنوعی یا پیوند استخوان به صورت منظم الزامی است. کودکانی که قطع عضو یا جراحی چرخش استخوان (Rotationplasty) داشته اند نیز باید تحت نظارت ارتوپدی باقی بمانند و پروتز متناسب با رشد آن ها تنظیم شود.
مراکز تخصصی مختلف مانند مرکز اصلی بیمارستان و مراکز درمانی در شهرهایی مانند “کینگ آو پروسیا” و “وورهیز” در ایالت نیوجرسی، خدمات پیگیری و حمایت های تخصصی را برای بیماران فراهم می کنند. این مراکز با خانواده ها و پزشکان محلی همکاری نزدیکی دارند تا بهترین مراقبت را حتی پس از پایان درمان ارائه دهند.
پیگیری درمان تا دوران بزرگسالی
در کودکانی که نیاز به مراقبت بلندمدت دارند، امکان ادامه پیگیری در همان تیم پزشکی فراهم است. برنامه ویژه ای به نام برنامه پیگیری سرطان در کودکان طراحی شده تا خانواده ها و بیماران را در مسیر سلامت طولانی مدت یاری دهد. همچنین همکاری نزدیکی بین بیمارستان کودکان فیلادلفیا و دانشگاه پزشکی پنسیلوانیا (Penn Medicine) برقرار است تا روند انتقال به مراقبت های بزرگسالان به درستی انجام شود.
برای خانواده هایی که در شهرهای دیگر زندگی می کنند، هماهنگی لازم برای معرفی پزشک متخصص بزرگسال در نزدیکی محل زندگی انجام می شود.
سخنی از نی نی تینی
اگرچه شنیدن واژه «سرطان» می تواند برای هر پدر و مادری دلهره آور باشد، اما باید بدانید که سرطان استخوان در کودکان، به ویژه اگر زود تشخیص داده شود، در بسیاری از موارد قابل درمان است. پیشرفت های چشمگیر در پزشکی، به ویژه در زمینه جراحی های بازسازی، شیمی درمانی و تصویربرداری دقیق، امید به زندگی و کیفیت آن را در کودکان مبتلا به استئوسارکوما افزایش داده است.
در این مسیر:
- علائم نگران کننده را جدی بگیرید؛ مخصوصا دردهای غیرعادی استخوانی که در شب شدت می گیرند یا با تورم همراه اند.
- معاینات منظم و پیگیری های پزشکی را نادیده نگیرید، حتی اگر درد کودک شبیه درد رشد به نظر برسد.
- اگر پزشک پیشنهاد نمونه برداری یا تصویربرداری داد، با آگاهی و آرامش پیگیری کنید.
- پس از درمان، مرحله ی مراقبت و پایش طولانی مدت را ادامه دهید تا از بازگشت بیماری یا بروز عوارض جلوگیری شود.
و مهم تر از همه، در این مسیر تنها نیستید. همراهی پزشکان متخصص، خدمات حمایتی و والدین دیگر می تواند منبع بزرگی از آرامش، اطلاعات و قدرت باشد.
اگر به حمایت، اطلاعات بیشتر یا راهنمایی برای مراجعه به مراکز درمانی نیاز دارید، حتما با یک پزشک متخصص اطفال یا آنکولوژی در ارتباط باشید. مراقبت آگاهانه، نخستین گام به سوی سلامت فرزندتان است.
آیا تجربه ای در زمینه تشخیص یا درمان سرطان استخوان در کودکان دارید؟ آیا فرزند شما با استئوسارکوما روبه رو بوده است؟ تجربیات ارزشمند خود را با ما و دیگر والدین در بخش نظرات به اشتراک بگذارید. همچنین اگر پرسشی در ذهن تان باقی مانده، همین حالا بپرسید تا پاسخ دقیق دریافت کنید.
