سرخجه در کودکان

سرخجه یک بیماری ویروسی است که باعث ایجاد بثورات یا جوش های پوستی می شود. نوزادان و کودکانی که به این بیماری مبتلا می شوند، معمولا فقط با راش خفیف و علائم ملایم روبه رو هستند.در این مقاله به طور کامل در مورد سرخجه در کودکان و علائم و درمان این بیماری توضیح خواهیم داد.

علت سرخجه در کودکان چیست؟

سرخجه به وسیله ی یک ویروس به نام روبـی ویروس (Rubivirus) ایجاد می شود. این ویروس می تواند به چند روش منتقل شود:

• از مادر باردار به جنین
• از ترشحات فرد آلوده (مانند بزاق، مخاط بینی یا قطرات تنفسی) به افراد دیگر

در واقع، سرخجه از کودکی به کودک دیگر از طریق تماس مستقیم با ترشحات بینی یا دهان فرد مبتلا منتقل می شود. همین مسأله باعث شده که این بیماری در مکان هایی مانند مهدکودک ها یا مدارس، به سرعت شیوع پیدا کند.

روش پیشگیری از ابتلا به سرخجه در کودکان

خوشبختانه سرخجه قابل پیشگیری است. مهم ترین روش پیشگیری از سرخجه، واکسیناسیون به موقع با واکسن سرخجه است. این واکسن معمولا به صورت ترکیبی همراه با واکسن های سرخک و اوریون، با نام واکسن MMR (سرخک، سرخجه، اوریون) تزریق می شود.

ویروس سرخچه چگونه منتقل می شود؟

همان طور که گفته شد، عامل این بیماری ویروسی به نام روبی ویروس است که از طریق تماس با ترشحات بدن فرد مبتلا، مانند بزاق یا ترشحات تنفسی، منتقل می شود. همچنین، اگر مادری در دوران بارداری به این بیماری مبتلا شود، ویروس از طریق جفت به جنین منتقل می شود.

زمان شیوع بیماری معمولا در اواخر زمستان و اوایل بهار است، یعنی زمانی که سیستم ایمنی بدن کودکان ممکن است ضعیف تر باشد.

آیا واکسن سرخجه مؤثر است؟

بله، واکسیناسیون مؤثرترین روش پیشگیری از ابتلا به سرخجه است. واکسن سرخجه یکی از واکسن های اصلی و برنامه ریزی شده در تقویم واکسیناسیون کشوری است که در دو نوبت تزریق می شود:

• نوبت اول: در سن 12 تا 15 ماهگی
• نوبت دوم: بین سن 4 تا 6 سالگی

اگر کودک تا 6 سالگی نوبت دوم را دریافت نکرده باشد، باید تا سن 11 یا 12 سالگی این واکسیناسیون تکمیل شود. همچنین، دختران نوجوان باید حتما قبل از رسیدن به سن بارداری واکسیناسیون کامل سرخجه را دریافت کرده باشند تا از بروز سرخجه مادرزادی در آینده پیشگیری شود.

آیا سرخجه در کودکان می تواند خطرناک باشد؟

در بیشتر موارد، سرخجه در نوزادان و کودکان خفیف است و علائم آن به بثورات خفیف و چند نشانه ی دیگر محدود می شود. اما اگر این بیماری در دوران بارداری به جنین منتقل شود، ممکن است باعث نقایص مادرزادی شدید، سقط جنین یا مرگ نوزاد شود.

بنابراین:

• سرخجه در دوران بارداری بسیار خطرناک است.
• اگر زنی باردار در معرض ویروس سرخجه قرار گیرد، باید بی درنگ تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.

در مواردی که کودک دچار سرخجه شود، نگرانی اصلی، انتقال بیماری به زن باردار است. در غیر این صورت، بیماری معمولا بدون عوارض طولانی مدت بهبود می یابد.

علائم سرخجه در کودکان

دوره نهفتگی و سرایت بیماری

پس از تماس کودک با ویروس سرخجه، ممکن است بین 14 تا 21 روز طول بکشد تا اولین علائم ظاهر شوند. با این حال، نکته مهم این است که کودک قبل از ظاهر شدن راش نیز می تواند ناقل بیماری باشد.

کودک بیشترین میزان سرایت را چه زمانی دارد؟

• 7 روز پیش از بروز بثورات پوستی
• تا 7 تا 14 روز پس از ظاهر شدن راش

در این مدت، حتی اگر والدین متوجه بیماری نشوند، کودک می تواند ویروس را به اطرافیان منتقل کند.

علائم متداول سرخجه در کودکان

هر کودک ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد، اما شایع ترین علائم سرخجه در کودکان عبارت اند از:

• یک دوره احساس ناخوشی کلی همراه با تب خفیف و گاهی اسهال که ممکن است بین 1 تا 5 روز ادامه داشته باشد.
• ظاهر شدن راش صورتی رنگ همراه با برجستگی های کوچک روی پوست.
• شروع راش از صورت و پخش شدن تدریجی آن به قفسه سینه، دست ها و پاها.
• راش صورت معمولا هم زمان با گسترش آن به سایر قسمت ها کم کم محو می شود.
• بثورات معمولا بین روز سوم تا پنجم ناپدید می شوند.
• غدد لنفاوی در ناحیه گردن ممکن است متورم شوند.
• درد و التهاب مفاصل در کودکان بزرگ تر و نوجوانان، به ویژه در ناحیه مچ، آرنج و زانو، ممکن است دیده شود.

تشخیص و درمان سرخجه در کودکان

تشخیص سرخجه در کودکان چگونه انجام می شود؟

تشخیص سرخجه در کودکان معمولا بر اساس شرح حال پزشکی و معاینه بالینی توسط پزشک صورت می گیرد. از آنجا که بثورات (راش های پوستی) ناشی از سرخجه، الگوی خاص و نسبتا منحصربه فردی دارند، پزشک می تواند تنها با نگاه به ظاهر پوست، به تشخیص اولیه برسد.

با این حال، در برخی موارد برای اطمینان بیشتر، پزشک ممکن است دستور انجام آزمایش خون یا ادرار را صادر کند تا وجود ویروس یا آنتی بادی های خاصی را که نشان دهنده ی آلودگی هستند، بررسی کند.

در آزمایش خون، معمولا به دنبال افزایش سطح آنتی بادی های IgM و IgG ضد ویروس روبیلا هستند. اگر این آنتی بادی ها در سطح بالا وجود داشته باشند، به معنی ابتلای فعال یا اخیر به سرخجه است.

در موارد مشکوک، به ویژه در نوزادان یا کودکان متولد شده از مادران مبتلا، تست های تخصصی تری مانند PCR یا کشت ویروس نیز ممکن است انجام شوند.

درمان سرخجه در کودکان چگونه است؟

از آنجا که سرخجه یک عفونت ویروسی است، برای آن درمان خاص یا داروی ضدویروسی خاصی وجود ندارد. درمان بیشتر بر اساس کاهش علائم و کمک به روند بهبودی طبیعی بدن کودک انجام می شود.

اهداف درمان سرخجه در کودکان عبارت اند از:

• جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران (به ویژه مادران باردار)
• کاهش شدت علائم بیماری
• کمک به تقویت سیستم ایمنی کودک

روش های درمان حمایتی سرخجه در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• افزایش مصرف مایعات: نوشیدن آب، آب میوه های طبیعی یا سوپ رقیق برای جلوگیری از کم آبی بدن کودک.
• استراحت کافی: به کودک اجازه دهید تا در خانه استراحت کند و انرژی بدن صرف مقابله با ویروس شود.
• ایزوله کردن کودک: تا حد امکان، کودک را از دیگران، به ویژه زنان باردار، دور نگه دارید تا از انتقال ویروس جلوگیری شود. این ایزولاسیون باید تا 7 روز پس از شروع بثورات ادامه یابد.

در صورت بروز تب یا درد، می توان با تجویز پزشک از داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کرد؛ اما استفاده از هرگونه دارو، به ویژه در نوزادان، باید حتما تحت نظر پزشک باشد.

مراقبت های خانگی برای کودکان مبتلا به سرخجه

اگر کودک شما به سرخجه مبتلا شده است، مراقبت در خانه با رعایت موارد زیر توصیه می شود:

• شست وشوی مداوم دست ها برای اعضای خانواده
• ضدعفونی کردن وسایل شخصی کودک (مانند لیوان، قاشق، اسباب بازی ها)
• جلوگیری از حضور کودک در مهدکودک یا مدرسه تا پایان دوران سرایت

اگرچه بیشتر کودکان بدون مشکل خاصی بهبود می یابند، اما در صورتی که علائم شدیدتری مانند تب بالا، تشنج، بی حالی بیش از حد یا اختلال در تنفس مشاهده کردید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.

سخنی از نی نی تینی

اگرچه سرخجه در کودکان معمولا خفیف است و بدون عارضه جدی بهبود می یابد، اما نباید خطر آن را برای زنان باردار دست کم گرفت. واکسیناسیون کامل و به موقع کودک، نه تنها سلامت خودش را تضمین می کند، بلکه از سلامت دیگران نیز محافظت می کند. بنابراین، حتما وضعیت واکسیناسیون فرزندتان را بررسی و در صورت نیاز با پزشک مشورت کنید.