زردی نوزاد به رنگ زردی گفته می شود که در پوست بسیاری از نوزادان مشاهده می شود. این وضعیت به دلیل تجمع بیلی روبین در خون نوزاد ایجاد می شود. این اتفاق به این دلیل است که کبد نوزاد هنوز به اندازه کافی تکامل نیافته تا بیلی روبین را از بدن دفع کند. زردی نوزاد بسیار شایع است و معمولا به خودی خود از بین می رود. اما گاهی اوقات، نوزادان نیاز به درمان دارند.
جهت آشنایی هر چه بیشتر با این مساله و کاهش نگرانی های مرتبط با آن و روش های جلوگیری و درمان آن، در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
زردی نوزاد چیست؟
زردی نوزاد به رنگ زرد در پوست نوزاد گفته می شود. این وضعیت زمانی رخ می دهد که بیلی روبین (که به صورت “بیل-ای-رووبین” تلفظ می شود) در خون نوزاد تجمع می کند. هایپربیلی روبینمیا اصطلاح پزشکی برای این وضعیت است.
بیلی روبین ماده ای زرد رنگ است که بدن شما زمانی که گلبول های قرمز خون تجزیه می شوند، تولید می کند. در دوران بارداری، کبد شما بیلی روبین را از خون نوزاد حذف می کند، اما بعد از تولد، کبد نوزاد باید شروع به دفع بیلی روبین کند.
اگر کبد نوزاد به اندازه کافی تکامل نیافته باشد، ممکن است نتواند بیلی روبین را از بدن دفع کند. زمانی که بیلی روبین اضافی تجمع می کند، پوست نوزاد ممکن است زرد رنگ به نظر برسد.
توجه : زردی در نوزادان معمولا وضعیت جدی ای نیست و در عرض چند هفته از بین می رود، اما مهم است که پزشک نوزاد وضعیت زردی او را بررسی کند. اگر زردی نوزاد شدید باشد و درمان نشود، می تواند منجر به آسیب مغزی شود.
انواع مختلف زردی نوزاد
انواع مختلفی از زردی در نوزادان وجود دارد.
زردی فیزیولوژیک
شایع ترین نوع زردی نوزاد، زردی فیزیولوژیک است. این نوع زردی طبیعی است و در بیشتر نوزادان در روز دوم یا سوم پس از تولد ظاهر می شود. پس از آنکه کبد نوزاد تکامل یابد، شروع به دفع بیلی روبین اضافی می کند. زردی فیزیولوژیک معمولا جدی نیست و به خودی خود در عرض دو هفته از بین می رود.
زردی ناشی از شیردهی
زردی در نوزادان شیرخوار بیشتر از نوزادان تغذیه شده با شیر خشک دیده می شود. این نوع زردی نوزاد معمولا در هفته اول زندگی نوزاد بروز می کند و زمانی رخ می دهد که نوزاد به اندازه کافی شیر مادر دریافت نکند. این اتفاق ممکن است به دلیل مشکلات شیردهی یا به این دلیل باشد که شیر مادر هنوز تولید نشده است. زردی ناشی از شیردهی ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا از بین برود.
زردی شیر مادر
زردی شیر مادر با زردی ناشی از شیردهی متفاوت است. مواد موجود در شیر مادر می توانند بر نحوه تجزیه بیلی روبین در کبد نوزاد تأثیر بگذارند. این مسئله می تواند منجر به تجمع بیلی روبین شود. زردی شیر مادر ممکن است پس از هفته اول زندگی نوزاد بروز کند و ممکن است بیش از یک ماه طول بکشد تا از بین برود.
انواع دیگری از زردی نیز ممکن است به دلیل مشکلات پزشکی غیرمرتبط با زردی در نوزادان بروز کنند.
شایع بودن زردی نوزاد
زردی در نوزادان بسیار شایع است. تا ۶۰٪ از نوزادان کامل در هفته اول زندگی خود به زردی مبتلا می شوند. همچنین ۸۰٪ از نوزادان نارس در هفته اول زندگی خود به زردی دچار می شوند.
علائم و نشانه های زردی نوزاد
نشانه اصلی زردی، زردی شدن رنگ پوست نوزاد است. بهترین زمان و مکان برای مشاهده آن، نور طبیعی مانند نور در کنار پنجره است. این زردی معمولا ابتدا در صورت نوزاد ظاهر می شود. سفیدی چشم ها و زیر زبان نوزاد ممکن است زرد به نظر برسد.
اما با افزایش سطح بیلی روبین، زردی ممکن است به قفسه سینه، شکم، بازوها و پاهای نوزاد سرایت کند. در نوزادانی که پوست تیره تری دارند، ممکن است تشخیص زردی سخت تر باشد، اما شما هنوز هم می توانید از رنگ چشم ها و زیر زبان نوزاد آن را تشخیص دهید.
دلایل زردی نوزاد
زردی زمانی رخ می دهد که خون نوزاد بیش از حد بیلی روبین داشته باشد. بیلی روبین ماده ای است که بدن شما هنگام تجزیه گلبول های قرمز قدیمی تولید می کند. معمولا کبد این ماده را از خون فیلتر می کند و بدن آن را از طریق مدفوع دفع می کند.
اگر کبد نوزاد به اندازه کافی تکامل نیافته باشد تا بیلی روبین را از بدن دفع کند، این ماده شروع به تجمع می کند و باعث می شود پوست نوزاد زرد به نظر برسد. بیشتر نوزادان در چند روز اول تولد خود به زردی مبتلا می شوند، زیرا کبد نوزاد چند روز زمان می برد تا تکامل یابد و توانایی دفع بیلی روبین را پیدا کند.
زردی شدید نوزاد ممکن است در صورتی رخ دهد که نوزاد شما دارای شرایط خاصی باشد، از جمله:
- عفونت خون (سپسیس)
- گروه خونی متفاوت از مادر
- کبودی ناشی از تولد سخت
- تعداد بیش از حد گلبول های قرمز
- سطح پایین اکسیژن (هیپوکسی)
- مشکلات کبدی مانند آترزی صفرا
تشخیص زردی نوزاد چگونه است؟
به دو روش زردی در نوزادان توسط پزشک تشخیص داده خواهد شد.
- مشاهدات و علائم ظاهری
- انجام آزمایشات
پزشک نوزاد شما علائم زردی را هنگام بستری بودن در بیمارستان بررسی خواهد کرد. سطح بیلی روبین نوزاد در روزهای سه تا پنج زندگی بیشترین مقدار خود را خواهد داشت. بنابراین مهم است که پزشک نوزاد شما در این بازه زمانی دوباره نوزاد شما را بررسی کند.
پزشک نوزاد شما می تواند سطح بیلی روبین نوزاد را با استفاده از یک پروب که روی سر نوزاد قرار می دهد، تخمین بزند. این آزمایش سطح بیلی روبین ترانس کوتانئوس (TcB) را نشان می دهد. اگر این سطح بالا باشد، پزشک نوزاد شما آزمایش خون را برای تایید نتایج درخواست خواهد کرد. در این صورت، از پاشنه پای نوزاد نمونه خون کوچکی گرفته خواهد شد. آزمایش خون، سطح بیلی روبین سرمی کل (TSB) را نشان می دهد.
جدول سطح بیلی روبین سرمی کل
آکادمی پزشکی اطفال آمریکا از جدول سطح بیلی روبین نوزاد برای تعیین نیاز به درمان استفاده می کند. این چارت بر اساس سطح بیلی روبین سرمی کل و سن نوزاد است.
درمان زردی نوزاد
زردی در نوزادان معمولا نیازی به درمان ندارد. سطح خفیف زردی معمولا به خودی خود از بین می رود، زیرا کبد نوزاد به تدریج به تکامل می رسد. این فرآیند ممکن است یک یا دو هفته طول بکشد. تغذیه مکرر نوزاد (۱۰ تا ۱۲ بار در روز) می تواند موجب تحریک دفع مدفوع شود که به نوزاد کمک می کند بیلی روبین اضافی را از بدن خود خارج کند.
اگر سطح بیلی روبین نوزاد بالا باشد یا ادامه یابد، پزشک نوزاد ممکن است درمان با فتوتراپی را توصیه کند. در طول فتوتراپی، نوزاد شما بدون لباس و زیر نورهای آبی مخصوص قرار می گیرد. نوزاد تنها یک پوشک به تن دارد و یک ماسک برای محافظت از چشم هایش می زند.
فتوتراپی به کبد نوزاد کمک می کند تا بیلی روبین اضافی را از بدنش دفع کند. نورهای فتوتراپی هیچ آسیبی به نوزاد وارد نمی کنند. درمان با فتوتراپی یک یا دو روز طول می کشد. اگر سطح بیلی روبین نوزاد بسیار بالا نباشد، ممکن است بتوانید درمان فتوتراپی را در خانه انجام دهید.
در موارد نادر که فتوتراپی موثر نباشد، پزشک نوزاد ممکن است تعویض انتقال خون را توصیه کند. در این روش، بخشی از خون نوزاد با خون تازه اهدا شده جایگزین می شود.
چگونه می توان از زردی نوزاد پیشگیری کرد؟
زردی در نوزادان وضعیت طبیعی است و معمولا نمی توان از آن جلوگیری کرد. با این حال، می توانید خطر بروز زردی شدید را با تغذیه مکرر نوزاد کاهش دهید. تغذیه های مکرر باعث تحریک حرکات منظم روده می شود که به نوزاد کمک می کند بیلی روبین را از بدنش دفع کند.
- نوزادان شیرخوار: شما باید نوزاد خود را در هفته اول زندگی ۸ تا ۱۲ بار در روز شیردهی کنید.
- نوزادان تغذیه شده با شیر خشک: شما باید به نوزاد خود ۳۰ تا ۶۰ میلی لیتر شیر خشک هر دو تا سه ساعت در هفته اول زندگی بدهید. مطمئن شوید که حداقل ۸ وعده تغذیه در ۲۴ ساعت صورت گیرد.
همچنین مطمئن شوید که پزشک نوزاد شما سطح بیلی روبین نوزاد را قبل از ترک بیمارستان بررسی کند. برای معاینه پیگیری نوزاد در هفته اول زندگی، وقت ملاقات برای بررسی مجدد سطح بیلی روبین تعیین کنید.
سؤالاتی که باید از پزشک درباره زردی نوزاد بپرسید
زردی نوزاد شما ممکن است نگران کننده باشد. طبیعی است که اگر نوزاد شما در بیمارستان یا پس از ترک آن زردی پیدا کرد، سؤالاتی داشته باشید. سؤالات رایج که ممکن است بخواهید از پزشک نوزاد خود بپرسید عبارتند از:
- چگونه می توانم تشخیص دهم که نوزادم زردی دارد؟
- چه مشکلاتی می تواند از زردی ایجاد شود؟
- آیا نوزاد من نیاز به درمان برای زردی دارد؟
- آیا می توانم زردی نوزاد خود را در خانه درمان کنم؟
- آیا فتوتراپی ممکن است به نوزاد من آسیب بزند؟
- زردی چه مدت طول می کشد تا از بین برود؟
- چه زمانی باید برای ملاقات پیگیری مراجعه کنیم؟
سخنی از نی نی تینی
اگر نوزاد شما زرد به نظر برسد ممکن است نگران شوید ، اما زردی یک وضعیت بسیار شایع در میان نوزادان است. پزشک نوزاد شما باید سطح بیلی روبین نوزاد را قبل از ترک بیمارستان بررسی کند و دوباره در پنج روز اول زندگی نوزاد، آن را چک کند. اگرچه زردی معمولا جدی نیست، اما در صورتی که به درستی درمان نشود، می تواند خطرناک باشد. اگر زردی نوزاد شما بهبود نیافته یا بدتر به نظر می رسد، فورا به پزشک نوزاد خود مراجعه کنید. آنها می توانند آزمایش بیلی روبین دیگری انجام دهند تا اطمینان حاصل کنند که نوزاد شما سلامت خود را به دست آورده است.
