روماتیسم قلبی در کودکان

روماتیسم قلبی در کودکان، یک بیماری التهابی است که باعث آسیب دائمی به دریچه های قلب می شود. این بیماری معمولا پس از ابتلا به تب روماتیسمی در کودکان بروز می کند. تب روماتیسمی، واکنش سیستم ایمنی بدن به عفونت باکتریایی گلو یا لوزه هاست که به آن “گلودرد استرپتوکوکی” نیز گفته می شود.

در برخی موارد، تب روماتیسمی ممکن است پس از تب مخملک (که با بثورات پوستی قرمز و زبر همراه است) ظاهر شود. تب روماتیسمی می تواند مفاصل، پوست، بافت های زیرپوستی، مغز و البته قلب را تحت تأثیر قرار دهد. وقتی این بیماری به قلب آسیب می زند، روماتیسم قلبی نامیده می شود.

در این مقاله به طور مفصل در مورد روماتیسم قلبی در کودکان توضیح خواهیم داد.

علت روماتیسم قلبی در کودکان چیست؟

علت اصلی روماتیسم قلبی در کودکان، تب روماتیسمی است. این تب معمولا زمانی ایجاد می شود که یک عفونت استرپتوکوکی درمان نشده یا ناقص درمان شده باشد. در واقع، بی توجهی به درمان کامل گلودرد چرکی می تواند زمینه ساز بروز این مشکل در آینده باشد.

چه کودکانی در معرض خطر روماتیسم قلبی هستند؟

در کشورهای توسعه یافته مثل آمریکا، به دلیل دسترسی بهتر به مراقبت های پزشکی، روماتیسم قلبی نسبتا نادر است. اما در بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، کودکان 5 تا 15 ساله که بارها دچار گلودرد چرکی شده اند، بیشتر در معرض این بیماری هستند.

همچنین، کودکانی که به دلیل شرایط اقتصادی یا جغرافیایی، دسترسی محدودتری به خدمات پزشکی دارند، بیشتر در معرض خطر قرار می گیرند. چرا؟ چون عفونت های استرپتوکوکی در آن ها اغلب تشخیص داده نمی شوند یا به طور کامل درمان نمی شوند.

علائم روماتیسم قلبی در کودکان چیست؟

علائمی که مستقیما به قلب مربوط می شوند شامل موارد زیر هستند:

• مشکل در نفس کشیدن یا تنگی نفس
• درد در ناحیه قفسه سینه
• ورم پاها و مچ ها
• شنیده شدن صدای غیرطبیعی در قلب (صدا یا «سوفل» قلبی)

سایر علائم مرتبط با تب روماتیسمی نیز می توانند همراه باشند:

• درد و تورم در مفاصل (به ویژه زانو، مچ یا آرنج)
• بثورات پوستی
• توده های کوچک، سفت و گرد در زیر پوست
• حرکات غیرارادی یا ناهماهنگ دست ها یا صورت
• دل درد
• خونریزی بینی
• تب

توجه: این علائم ممکن است با بیماری های دیگر نیز مشابه باشند. بنابراین، تشخیص دقیق توسط پزشک متخصص کودکان یا قلب ضروری است.

چگونه روماتیسم قلبی در کودکان تشخیص داده می شود؟

پزشک ابتدا در مورد سوابق پزشکی، علائم، و سابقه عفونت استرپتوکوکی یا تب روماتیسمی کودک سؤال می پرسد. سپس، یک معاینه فیزیکی کامل انجام می دهد. برای بررسی دقیق تر، معمولا آزمایش های زیر درخواست می شود:

• کشت گلو برای تشخیص وجود عفونت استرپتوکوکی
• نوار قلب (الکتروکاردیوگرافی) برای بررسی فعالیت الکتریکی قلب
• اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب) برای مشاهده تصاویر دقیق از ساختار و عملکرد قلب
• آزمایش خون برای بررسی وجود التهاب یا عفونت

درمان روماتیسم قلبی در کودکان چگونه است؟

درمان روماتیسم قلبی در کودکان، بسته به شدت علائم، سن و وضعیت سلامت عمومی کودک متفاوت است. پزشک احتمالا کودک را به متخصص قلب کودکان (کاردیولوژیست اطفال) ارجاع می دهد. در صورت نیاز، متخصصان دیگری هم درگیر فرآیند درمان می شوند.

اقدامات اولیه درمانی شامل استراحت کافی در منزل است تا علائم کاهش پیدا کنند.

داروهایی که ممکن است تجویز شوند:

• آنتی بیوتیک برای درمان فوری عفونت استرپتوکوکی
• آنتی بیوتیک بلندمدت برای پیشگیری از عفونت های مجدد
• کورتون یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی برای کاهش التهاب در قلب و سایر اعضا
• قرص های ادرارآور (دیورتیک) در صورت بروز علائم نارسایی قلبی
• داروهای ضدالتهاب برای کنترل تب و درد مفاصل

در برخی موارد شدید، کودک نیاز به جراحی برای ترمیم یا تعویض دریچه های آسیب دیده قلب خواهد داشت.

عوارض روماتیسم قلبی در کودکان

در صورت عدم درمان یا پیگیری صحیح، این بیماری می تواند عوارضی جدی به همراه داشته باشد که عبارتند از:

• آسیب دائمی به قلب
• بیماری حاد یا مزمن دریچه های قلب
• نارسایی قلبی
• عفونت درون قلب (اندوکاردیت)

چگونه می توان از روماتیسم قلبی در کودکان پیشگیری کرد؟

پیشگیری از تب روماتیسمی، بهترین راه جلوگیری از روماتیسم قلبی در کودکان است. برای این منظور اقدامات زیر لازم است:

• گلودرد چرکی را جدی بگیرید و به موقع به پزشک مراجعه کنید.
• پزشک می تواند با آزمایش کشت گلو یا تست سریع آنتی ژن، وجود باکتری استرپتوکوک را تأیید کند.

همچنین، کودکانی که به روماتیسم قلبی مبتلا شده اند، باید بهداشت دهان و دندان خود را با دقت رعایت کنند. زیرا لثه های ناسالم ممکن است منجر به عفونت دریچه های آسیب دیده قلب شوند. مراجعه منظم به دندان پزشک همراه با مصرف پیشگیرانه آنتی بیوتیک قبل از برخی اقدامات دندانی بسیار مهم است.

زندگی با روماتیسم قلبی در کودکان چگونه مدیریت می شود؟

کودکانی که به روماتیسم قلبی مبتلا هستند، باید به طور مرتب تحت معاینه قرار بگیرند. گاهی نیاز است که آزمایش های تشخیصی قلب به صورت دوره ای تکرار شود.

در صورتی که کودک قبلا تب روماتیسمی داشته، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک های دوره ای را برای چندین سال یا تا سنی خاص تجویز کند. این آنتی بیوتیک ها احتمال بازگشت تب روماتیسمی و آسیب قلبی را کاهش می دهند.

نکته مهم: مصرف داروها باید دقیقا طبق تجویز پزشک و بدون وقفه ادامه یابد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر کودک شما هر یک از علائم زیر را داشت، حتما با پزشک تماس بگیرید:

• تب
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• ورم پا یا مچ
• دوباره گلودرد

نکات کلیدی درباره روماتیسم قلبی در کودکان

• روماتیسم قلبی در کودکان نوعی آسیب طولانی مدت به دریچه های قلب است که به دنبال بروز تب روماتیسمی ایجاد می شود. این آسیب می تواند عملکرد طبیعی قلب را مختل کند و در مواردی نیاز به درمان های پیشرفته داشته باشد.
• تب روماتیسمی معمولا ناشی از عفونت درمان نشده ی گلو با باکتری استرپتوکوک است. اگر این عفونت به موقع شناسایی و درمان نشود، می تواند باعث بروز تب روماتیسمی و در نهایت آسیب به قلب شود.
• شناسایی زودهنگام گلودرد چرکی و درمان آن با آنتی بیوتیک مناسب، بهترین راه پیشگیری از روماتیسم قلبی در کودکان است. والدین باید نسبت به علائم گلودرد عفونی مانند تب، گلو درد شدید، تورم لوزه ها، یا وجود چرک در پشت حلق هوشیار باشند.
• درمان روماتیسم قلبی شامل استراحت و دارودرمانی است. اگر آسیبی به دریچه های قلب وارد شده باشد، کودک ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم یا تعویض دریچه داشته باشد.

مراحل بعدی در روند درمان یا بررسی بیماری کودک

اگر پزشک برای کودک شما آزمایش یا روشی درمانی را تجویز کرده است، قبل از موافقت با انجام آن، حتما اطلاعات زیر را به صورت کامل از تیم درمانی دریافت کنید:

سوالاتی که باید از پزشک بپرسید:

• نام دقیق آزمایش یا روش درمانی چیست؟
• این آزمایش یا روش برای چه منظوری انجام می شود؟
• نتایج احتمالی چه هستند و چگونه تفسیر می شوند؟
• مزایا و معایب این اقدام چیست؟ آیا عوارض خاصی دارد؟
• زمان و مکان دقیق انجام آزمایش یا درمان کجاست؟
• چه کسی این اقدام را انجام خواهد داد و تخصص یا تجربه او در این زمینه چقدر است؟
• در صورت عدم انجام این اقدام، چه پیامدهایی ممکن است برای کودک به وجود آید؟
• آیا روش های جایگزینی برای این آزمایش یا درمان وجود دارد که بتوان درباره شان تصمیم گرفت؟
• نتایج آزمایش را چه زمانی و چگونه دریافت خواهید کرد؟
• در صورت بروز مشکل یا سؤال پس از انجام آزمایش یا درمان، با چه کسی باید تماس بگیرید؟
• هزینه دقیق انجام این روش یا آزمایش چقدر است و آیا بیمه آن را پوشش می دهد؟

پیشنهاد ویژه برای والدین: همیشه یک دفترچه یا فایل دیجیتال برای ثبت سوابق پزشکی کودک خود داشته باشید. این شامل داروهای مصرفی، نتایج آزمایش ها، گزارش های پزشکی و حتی سؤالاتی است که هنگام مراجعه به پزشک ممکن است برایتان پیش بیاید.

سخنی از نی نی تینی

اگرچه روماتیسم قلبی در کودکان می تواند عوارض جدی و بلندمدتی به دنبال داشته باشد، اما پیشگیری از آن ساده و در دسترس است: فقط کافی ست گلودردهای چرکی کودک تان را به موقع و کامل درمان کنید. در صورت مشاهده هرگونه علائم نگران کننده، به پزشک مراجعه کنید و پیگیر سلامت قلب فرزندتان باشید.

فراموش نکنید که آگاهی، کلید اصلی پیشگیری است. با شناخت نشانه ها، پیگیری مناسب و پایبندی به درمان، می توانید آینده ای سالم تر برای کودک خود رقم بزنید.