روزاسه یک بیماری پوستی شایع است که باعث قرمزی و التهاب در پوست صورت می شود. معمولا این قرمزی در نواحی خاصی مانند بینی، گونه ها و پیشانی دیده می شود و ممکن است در طول زندگی به صورت دوره ای شعله ور شود یا فروکش کند. بیشتر افراد پس از سن 30 سالگی متوجه بروز علائم روزاسه می شوند. استفاده از داروها، کرم ها و لوسیون های تجویزی پزشک می تواند تا حد زیادی به کاهش این علائم کمک کند. در این مقاله در مورد این بیماری پوستی توضیح خواهیم داد.
روزاسه چیست؟
روزاسه (به انگلیسی: Rosacea) یک بیماری التهابی مزمن پوست است که باعث قرمزی و تحریک در صورت یا گاهی سایر بخش های بدن از جمله چشم ها می شود. در برخی از انواع روزاسه، ممکن است جوش های چرکی یا تورم نیز ایجاد شود.
این بیماری معمولا مادام العمر است و هنوز درمانی قطعی برای آن وجود ندارد. اما با درمان های منظم و رعایت نکات مراقبتی، می توان علائم آن را کنترل و از تشدید آن جلوگیری کرد. در بسیاری از بیماران، تشخیص زودهنگام و رعایت مراقبت های پوستی به کاهش شدت بیماری کمک قابل توجهی می کند.
انواع روزاسه
پزشکان این عارضه پوستی را به چهار نوع اصلی تقسیم می کنند. هر نوع از این بیماری علائم خاص خود را دارد:
1- روزاسه اریتماتوتلانژکتاتیک (Erythematotelangiectatic)
در این نوع از روزاسه، قرمزی مداوم پوست صورت همراه با گشاد شدن رگ های خونی ظریف زیر پوست دیده می شود. این حالت باعث می شود رگ ها به صورت خطوط قرمز نازک روی گونه ها و بینی مشخص شوند.
علائم این نوع از روزاسه معمولا به صورت دوره ای (فِلِیر) ظاهر می شوند، یعنی ممکن است چند هفته یا ماه خاموش باشند و سپس ناگهانی عود کنند.
2- روزاسه پاپولوپوستولار (Papulopustular)
در این نوع، جوش های چرکی یا آبدار روی پوست ایجاد می شود که شباهت زیادی به آکنه (جوش معمولی) دارند، اما برخلاف آکنه، کومدون یا جوش سرسیاه وجود ندارد.
پوست ممکن است متورم یا دردناک شود. بسیاری از زنان در دوران میانسالی با این نوع از روزاسه مواجه می شوند.
3- روزاسه فیماتوز (Phymatous)
این نوع باعث ضخیم شدن و پُرزدار شدن پوست می شود. معمولا بینی بیش از سایر بخش ها درگیر می گردد و در برخی افراد ممکن است شکل بینی به صورت برآمده یا پیازی (رینوفیما) تغییر کند. این حالت در مردان شایع تر است و معمولا به درمان های پوستی یا جراحی نیاز دارد.
4- روزاسه چشمی (Ocular)
در این نوع از بیماری، چشم ها نیز درگیر می شوند. بیمار ممکن است احساس سوزش، قرمزی، اشک ریزش یا حساسیت به نور داشته باشد. گاهی اوقات، گل مژه یا برآمدگی های دردناک روی پلک ها نیز دیده می شود. اگر روزاسه چشمی درمان نشود، در موارد نادر می تواند منجر به آسیب قرنیه و تاری دید شود.
شیوع روزاسه و افرادی که در معرض خطرند
بر اساس آمار، این بیماری بیش از 14 میلیون نفر را در ایالات متحده درگیر کرده است. هرچند این بیماری می تواند در هر فردی بروز کند، اما معمولا در زنان با پوست روشن و نازک بیشتر دیده می شود.
بیشتر بیماران علائم را پس از سی سالگی تجربه می کنند، اما در کودکان یا نوجوانان بروز آن نادر است.
اگر یکی از اعضای خانواده تان دچار این بیماری پوستی است، احتمال ابتلای شما نیز بالاتر خواهد بود.
جالب است بدانید، مردان مبتلا به روزاسه معمولا علائم شدیدتری دارند، زیرا اغلب تا زمانی که بیماری پیشرفته نشود، به پزشک مراجعه نمی کنند.
علائم و نشانه های روزاسه
ظاهر این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما معمولا شامل یک یا چند مورد از علائم زیر است:
- گرگرفتگی (Flushing): بسیاری از افراد سابقه ی قرمزی ناگهانی صورت دارند که شبیه خجالت یا گرمازدگی است. این علامت معمولا اولین نشانه ی روزاسه محسوب می شود.
- قرمزی مداوم: پوست صورت به شکل سرخ یا شبیه آفتاب سوختگی دائم درمی آید و حتی در هوای خنک نیز از بین نمی رود.
- جوش ها و برآمدگی ها: جوش های کوچک قرمز یا چرکی ظاهر می شوند که ممکن است با احساس سوزش یا خارش همراه باشند.
- رگ های خونی قابل مشاهده: رگ های سطحی پوست به صورت خطوط باریک قرمز در گونه ها و بینی دیده می شوند.
علائم همراه با روزاسه
علاوه بر نشانه های ظاهری، برخی بیماران علائم دیگری را نیز تجربه می کنند، از جمله:
- تحریک چشم ها: قرمزی، سوزش، اشک ریزش یا ایجاد گل مژه از علائم شایع روزاسه چشمی است.
- احساس سوزش یا گزگز: برخی بیماران احساس گرما یا سوزش خفیف در پوست صورت دارند.
- خشکی پوست: پوست صورت ممکن است زبر و پوسته پوسته شود.
- ضخیم شدن پوست: در بعضی موارد، پوست ضخیم و برجسته می شود که به آن رینوفیما گفته می شود.
- تورم: در نواحی خاصی از صورت مانند گونه ها یا زیر چشم ها ممکن است ادم یا ورم مشاهده شود.
نواحی درگیر در روزاسه
علائم این بیماری پوستی ممکن است در بخش های مختلف بدن ظاهر شوند:
- بینی
- چانه
- گونه ها
- پیشانی
- چشم ها
- گردن
- قفسه سینه
- گوش ها
- پوست سر
در برخی موارد نادر، حتی پوست سر یا گردن نیز دچار قرمزی و التهاب می شود.
عوامل محرک روزاسه
هر فردی که این بیماری پوستی را دارد، ممکن است محرک های خاصی داشته باشد که باعث تشدید علائم شود. برخی از محرک های شناخته شده عبارتند از:
- نور مستقیم خورشید
- گرمای زیاد یا سرمای شدید
- استرس و اضطراب
- مصرف نوشیدنی های الکلی
- غذاهای تند و ادویه دار
- محصولات پوستی یا مو (مثل اسپری یا کرم های سنگین)
- تغییرات هورمونی (مثلا در دوران قاعدگی یا یائسگی)
اگر نمی دانید چه چیزی باعث تشدید علائم شما می شود، پیشنهاد می شود برای چند هفته دفترچه ای از رژیم غذایی، فعالیت ها و محصولات پوستی که استفاده می کنید تهیه کنید تا متوجه شوید چه عواملی باعث قرمزی یا التهاب پوستتان می شود. با شناسایی محرک ها، می توانید با پرهیز از آن ها، دفعات شعله ور شدن روزاسه را کاهش دهید.
علت روزاسه چیست؟
هنوز علت دقیق این بیماری مشخص نشده است، اما پژوهش ها چند عامل احتمالی را نشان می دهند:
- اختلال در عملکرد سیستم ایمنی یا عصبی: گاهی پاسخ بیش ازحد بدن به محرک ها باعث التهاب پوستی می شود.
- مایت های میکروسکوپی (Demodex): این موجودات بسیار ریز به صورت طبیعی روی پوست همه ی انسان ها زندگی می کنند، اما تکثیر بیش ازحد آن ها می تواند موجب بروز علائم روزاسه شود.
- عفونت با باکتری H. pylori: این باکتری که در معده زندگی می کند، در برخی مطالعات با بروز روزاسه ارتباط داشته است.
- اختلال در پروتئین کاتلیسیدین: این پروتئین از پوست در برابر عفونت محافظت می کند. اگر عملکرد آن غیرطبیعی شود، ممکن است باعث التهاب و قرمزی پوست گردد.
آیا روزاسه یک بیماری خودایمنی است؟
پژوهش ها هنوز در حال بررسی اند، اما شواهد نشان می دهد برخی انواع روزاسه ممکن است ناشی از واکنش خودایمنی باشند.
در این حالت، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های سالم پوست حمله می کند. به ویژه در نوع پاپولوپوستولار، نوعی باکتری به نام Bacillus oleronius ممکن است سیستم ایمنی را بیش فعال کند و منجر به التهاب شود.
در برخی بیماران نیز سیستم ایمنی به تغییرات محیطی مانند تابش خورشید یا نوسانات دمایی بیش از حد واکنش نشان می دهد و این امر موجب بروز یا تشدید علائم این بیماری پوستی می شود.
تشخیص و درمان روزاسه
چگونه روزاسه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص این بیماری، پزشک ابتدا یک بررسی کامل از وضعیت پوست و علائم شما انجام می دهد و سپس سابقه ی پزشکی را بررسی می کند. در این معاینه، باید تمام مشکلات پوستی خود را با جزئیات توضیح دهید؛ از جمله قرمزی، جوش های چرکی، احساس سوزش یا خارش، تورم یا خشکی پوست.
تشخیص روزاسه معمولا بر اساس ظاهر پوست و نوع علائم انجام می شود و آزمایش خاصی برای آن وجود ندارد. در صورت نیاز، ممکن است پزشک عمومی شما را به یک متخصص پوست (درماتولوژیست) ارجاع دهد تا نوع این بیماری و شدت آن دقیق تر مشخص شود.
درمان روزاسه
روش های درمان روزاسه
درمان این بیماری پوستی در هر فرد متفاوت است و بر کاهش علائم، کنترل شعله ور شدن بیماری و پیشگیری از بدتر شدن آن تمرکز دارد. هیچ درمان قطعی برای روزاسه وجود ندارد، اما روش های متعددی برای کنترل آن به کار می رود، از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروها: ترکیبی از داروهای خوراکی و موضعی برای کاهش قرمزی، جوش ها و التهاب پوست.
- درمان با لیزر: لیزر به از بین بردن رگ های خونی قابل مشاهده کمک می کند و قرمزی پوست را به تدریج کاهش می دهد.
- جراحی: در موارد شدید، به ویژه زمانی که بینی دچار ضخیم شدگی یا تغییر شکل (رینوفیما) شده باشد، جراحی می تواند ظاهر پوست را بهبود دهد.
داروهای مورد استفاده در درمان روزاسه
پزشک ممکن است یکی یا چند نوع از داروهای زیر را برای کنترل علائم این بیماری تجویز کند:
- آنتی بیوتیک ها مانند داکسی سیکلین (به صورت قرص، ژل یا کرم) که به کاهش التهاب، برجستگی ها و جوش های چرکی کمک می کند.
- ژل بریمونیدین (Brimonidine) برای کاهش قرمزی پوست از طریق تنگ کردن رگ های سطحی.
- کرم ها و ژل های حاوی آزلائیک اسید، ایورمکتین یا مترونیدازول که باعث کاهش جوش های پوستی می شوند.
پیش از مصرف هر دارو، باید درباره ی دوز مصرف، زمان مصرف و عوارض جانبی احتمالی با پزشک خود گفت وگو کنید. همچنین اطلاع دادن درباره ی داروهایی که در حال حاضر مصرف می کنید اهمیت زیادی دارد تا از تداخل دارویی جلوگیری شود.
تغذیه و روزاسه
برخی مطالعات نشان می دهند که غذاهای تند و ادویه دار مانند فلفل یا خوراک های پرادویه می توانند در بعضی از افراد باعث تشدید علائم این بیماری شوند. البته این محرک ها در همه ی افراد یکسان نیستند.
اگر متوجه شدید که بعد از مصرف غذای تند، قرمزی یا التهاب پوستتان بیشتر می شود، بهتر است از این دسته غذاها پرهیز کنید تا دفعات شعله ور شدن بیماری کاهش یابد
پس از شروع درمان، چه زمانی بهبود پیدا می کنم؟
بهبود علائم روزاسه معمولا چند هفته تا چند ماه زمان می برد. اگر از داروهای تجویزی استفاده می کنید، پزشک روند درمان را پیگیری می کند تا مطمئن شود دارو مؤثر است.
پس از کاهش علائم، ممکن است پزشک دوز دارو را کاهش دهد تا پوست شما به حالت پایدار برسد.
پیش آگهی و روند بیماری
اگر روزاسه داشته باشم چه انتظاری باید داشته باشم؟
روزاسه یک بیماری مزمن و طولانی مدت است که ممکن است علائم آن به طور ناگهانی ظاهر و ناپدید شوند. با شناسایی و اجتناب از عوامل محرک، می توان شدت و دفعات عود را تا حد زیادی کاهش داد.
این بیماری در بیشتر موارد بی خطر است و فقط موجب تغییر در ظاهر پوست و احساس سوزش یا خارش خفیف می شود. اما در صورت عدم درمان، ممکن است باعث ضخیم شدن پوست بینی یا تغییر شکل آن شود که با جراحی اصلاح می شود. خوشبختانه بیشتر افراد با داروهای تجویزی یا محصولات بدون نسخه (OTC) می توانند علائم خفیف خود را کنترل کنند.
آیا روزاسه درمان قطعی دارد؟
در حال حاضر درمان قطعی برای روزاسه وجود ندارد، اما با رعایت توصیه های پزشک و درمان های مناسب، می توان علائم را به حداقل رساند و از بازگشت آن ها جلوگیری کرد.
هدف درمان، حفظ پوست در وضعیت پایدار و جلوگیری از تحریک مجدد بیماری است.
پیشگیری از روزاسه
از آن جا که علت دقیق روزاسه هنوز شناخته نشده است، نمی توان از بروز اولیه ی آن پیشگیری کرد. اما می توان با شناخت عوامل محرک و پرهیز از آن ها، احتمال عود علائم را کاهش داد.
نکاتی برای پیشگیری از شعله ور شدن روزاسه:
- هنگام بیرون رفتن از خانه از ضدآفتاب با SPF مناسب استفاده کنید و هر چند ساعت آن را تمدید کنید.
- از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنید.
- از پوشاک محافظ مانند کلاه لبه دار و عینک آفتابی استفاده کنید.
- از مصرف محصولات آرایشی یا مراقبتی سنگین یا معطر خودداری کنید.
نور خورشید یکی از محرک های اصلی روزاسه است، بنابراین محافظت مداوم از پوست از اهمیت بالایی برخوردار است.
زندگی با روزاسه
آیا می توان این عارضه پوستی را با آرایش پوشاند؟
بله، بسیاری از افراد از محصولات آرایشی و بهداشتی بدون نسخه برای پوشاندن قرمزی پوست استفاده می کنند. انتخاب محصولات مناسب می تواند به بهبود ظاهر پوست کمک کند، از جمله:
- مرطوب کننده های پایه سبز: این محصولات رنگ قرمز پوست را خنثی می کنند و ظاهر آن را یکنواخت تر می سازند.
- کرم پودر یا کانسیلر بدون چربی که یک درجه روشن تر از رنگ طبیعی پوست باشد.
- پودرهای معدنی (Mineral powder) که قرمزی را کاهش می دهند و باعث تحریک پوست نمی شوند.
- محصولات بدون عطر یا مخصوص پوست حساس برای جلوگیری از تحریک بیشتر.
- کرم های ضدباکتری موضعی برای کاهش قرمزی و جوش های سطحی.
- ضدآفتاب های آرایشی چندکاره که علاوه بر محافظت در برابر آفتاب، پایه ی آرایش نیز دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر متوجه قرمزی مداوم، جوش های مکرر یا احساس سوزش در پوست صورت خود شدید، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام به پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک زیادی می کند.
پرسش هایی که بهتر است از پزشک بپرسید
- چگونه می توانم از عود علائم پیشگیری کنم؟
- چه محصولات مراقبت پوستی برای من مناسب است؟
- داروها را چگونه و چند بار در روز باید استفاده کنم؟
- آیا می توانم در زمان درمان از لوازم آرایشی استفاده کنم؟
- آیا برای وضعیت من جراحی لازم است؟
تفاوت روزاسه و راش لوپوس
گاهی روزاسه با راش (التهاب پوستی) ناشی از بیماری لوپوس اشتباه گرفته می شود، زیرا هر دو باعث قرمزی در گونه ها و بینی می شوند و ممکن است با نور آفتاب تشدید شوند.
تفاوت اصلی در ظاهر و بافت پوست است:
- در لوپوس، ضایعات پوستی معمولا قرمز، پوسته پوسته و خارش دار هستند.
- در روزاسه، پوست قرمز، متورم و برجسته می شود اما پوسته پوسته نیست.
روزاسه معمولا خطرناک نیست، در حالی که لوپوس می تواند به اندام های داخلی آسیب برساند و نیاز به درمان دقیق تری دارد.
سخنی از نی نی تینی
روزاسه بیماری بی خطر اما مزمن است که معمولا فقط پوست صورت را درگیر می کند. با این حال، در برخی افراد ممکن است ظاهر پوست باعث کاهش اعتمادبه نفس یا نگرانی های روحی شود. اگر احساس می کنید علائم روزاسه بر روحیه تان تأثیر گذاشته، گفت وگو با روان شناس یا مشاور سلامت روان می تواند مفید باشد.
پزشک متخصص پوست می تواند به شما کمک کند تا با انتخاب روش درمانی مناسب، علائم روزاسه را کنترل کنید و احساس بهتری نسبت به پوست خود داشته باشید.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با روزاسه درگیر هستید، تجربه تان را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. چه روش هایی برای شما مؤثر بوده است؟ اشتراک تجربیات شما می تواند به دیگران در مسیر درمان کمک کند.
