روزئلا در کودکان، یک عفونت ویروسی شایع و واگیردار است که اغلب نوزادان و کودکان خردسال را پیش از رسیدن به دو سالگی مبتلا می کند. علامت اصلی آن تب بالا و ناگهانی است که در برخی کودکان ممکن است منجر به تشنج ناشی از تب شود؛ البته این تشنج ها معمولا بی خطر هستند و آسیب دائمی ایجاد نمی کنند. در کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، روزئلا می تواند خطرناک تر باشد. خوشبختانه در اغلب موارد، مراقبت در خانه کافی است و کودک در مدت کوتاهی بهبود می یابد. در این مقاله در مورد این مشکل در کودکان توضیح خواهیم داد.
روزئلا در کودکان چیست؟
روزئلا نوعی عفونت ویروسی است که معمولا در دو سال اول زندگی کودک بروز می کند. این بیماری با تب شدید و ناگهانی آغاز می شود که حدود سه تا چهار روز ادامه دارد. پس از فروکش کردن تب، در برخی کودکان بثورات پوستی ظاهر می شود که بین دو تا چهار روز باقی می ماند.
در اغلب موارد، روزئلا در کودکان بیماری خفیف و بی خطر است و بدون ایجاد عارضه خاصی، خودبه خود خوب می شود. البته یکی از عوارض شایع آن، تشنج ناشی از تب است که اگرچه ظاهر ترسناکی دارد، ولی معمولا آسیبی به مغز کودک نمی رساند. در کودکانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند (مثل کودکانی که تحت شیمی درمانی هستند یا بیماری های خاص دارند)، خطر بروز عوارض روزئلا در کودکان بالاتر است.
این بیماری در تمام طول سال ممکن است اتفاق بیفتد، اما شیوع آن معمولا در فصل بهار و پاییز بیشتر است. علت روزئلا در کودکان چیست؟ این ویروس از طریق تماس با بزاق یا قطرات تنفسی افراد ناقل منتقل می شود؛ حتی اگر آن افراد هنوز علامتی نداشته باشند. زمانی که 24 ساعت از پایان تب کودک گذشته باشد، دیگر مسری نیست.
روزئلا با چه نام هایی شناخته می شود؟
روزئلا در منابع علمی و عمومی با اسامی مختلفی شناخته می شود، از جمله:
- روزئلا اینفانتوم
- بیماری ششم (زیرا ششمین بیماری پوستی دوران کودکی بود که به صورت علمی نام گذاری شد)
- سرخک نوزادان
- تب سه روزه
- اگزانتم سوبیتوم (به معنای “بثورات ناگهانی”)
شیوع روزئلا در کودکان چقدر است؟
روزئلا بیماری بسیار رایجی است؛ به طوری که بیشتر کودکان تا پایان دو سالگی حداقل یک بار به آن مبتلا می شوند. در آمریکا، روزئلا مسئول حدود 45% از تب های نوزادان است. از بین نوزادانی که به دلیل تب به بخش اورژانس برده می شوند، حدود 12% مبتلا به روزئلا هستند.
با اینکه این ویروس می تواند در هر سنی بیماری ایجاد کند، اما بیشتر در نوزادان و کودکان نوپا دیده می شود. بروز آن در کودکان بزرگ تر یا بزرگسالان نادر است.
علائم روزئلا در کودکان
نشانه اصلی روزئلا در کودکان، تب شدید و ناگهانی است که معمولا بین 39.5 تا 40.5 درجه سانتی گراد می باشد. این تب ممکن است کودک را بی حال کند و باعث نگرانی والدین شود.
پس از پایان تب، ممکن است کودک دچار بثورات پوستی شود که روی سطح بدن گسترش می یابد.
علائم دیگر روزئلا در کودکان
علاوه بر تب، برخی کودکان پیش از ظاهرشدن بثورات ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند، از جمله:
- استفراغ
- اسهال
- بی اشتهایی
- سرفه
- گلودرد
- آبریزش بینی
- قرمزی چشم (مشابه عفونت ملتحمه)
- تورم پلک ها یا اطراف چشم
- تورم غدد لنفاوی پشت گردن یا پشت سر
- لکه های قرمز یا صورتی کوچک در حلق یا دهان
بثورات روزئلا در کودکان چگونه هستند؟
معمولا کمتر از 24 ساعت پس از پایین آمدن تب، بثورات پوستی ظاهر می شوند. این بثورات به صورت لکه های صورتی یا قرمز روی پوست کودکان با پوست روشن دیده می شوند و ممکن است در کودکان با پوست تیره کمتر قابل تشخیص باشند.
این بثورات ممکن است کاملا صاف یا ترکیبی از صاف و برجسته باشند. با فشار دادن، رنگ آن ها کم رنگ یا سفید می شود. معمولا از قفسه سینه، شکم و پشت آغاز می شوند و سپس به صورت، گردن، بازوها و پاها گسترش پیدا می کنند. اگرچه دیدن چنین بثوراتی روی بدن کودک ممکن است نگران کننده باشد، اما نه دردناک هستند و نه خارش دار، و معمولا ظرف دو تا چهار روز از بین می روند.
ویژگی منحصربه فرد این بثورات این است که فقط پس از پایان تب ظاهر می شوند، برخلاف بسیاری از بیماری های دیگر کودکان.
تفاوت بین بثورات روزئلا در کودکان و سرخک
هر دو بیماری می توانند بثورات ایجاد کنند، اما تفاوت های مهمی دارند:
در صورت مشکوک بودن به سرخک، حتما با پزشک متخصص اطفال تماس بگیرید، زیرا سرخک برخلاف روزئلا، بیماری جدی تری است و می تواند عوارض شدید و قابل انتقال از طریق هوا داشته باشد.
واکسن های موثر برای پیشگیری از سرخک:
- واکسن سرخک-اوریون-سرخجه (MMR)
- واکسن سرخک-اوریون-سرخجه-آبله مرغان (MMRV)
علت روزئلا در کودکان چیست؟
روزئلا در کودکان یک عفونت ویروسی است. عامل اصلی آن ویروس هرپس انسانی نوع 6 (HHV-6) است، اگرچه در برخی موارد ویروس هرپس انسانی نوع 7 (HHV-7) نیز نقش دارد.
این ویروس از طریق تماس نزدیک، بزاق و قطرات تنفسی منتقل می شود و ممکن است از افراد بدون علامت به کودک سرایت کند. به همین دلیل، گاهی والدین متوجه نمی شوند کودکشان چگونه و از چه کسی بیمار شده است.
آیا روزئلا در کودکان واگیردار است؟
بله، روزئلا بیماری ای مسری و قابل انتقال به دیگران است. این ویروس از طریق بزاق و ذرات تنفسی ناشی از سرفه یا عطسه ی فرد مبتلا پخش می شود؛ حتی اگر آن فرد هنوز علائمی نداشته باشد یا تب نداشته باشد. پس از تماس با این ویروس، علائم بیماری ممکن است بین پنج تا پانزده روز بعد ظاهر شوند.
کودک شما تا زمانی که تب دارد و تا 24 ساعت پس از قطع شدن تب، می تواند بیماری را به دیگران منتقل کند. (در نظر داشته باشید که تب در کودکان به دمای 38 درجه سانتی گراد یا بالاتر گفته می شود). بنابراین حتی اگر کودک تان شاد و هوشیار به نظر برسد، بهتر است تا زمانی که حداقل 24 ساعت دمای بدنش طبیعی باقی مانده، از رفتن به مهد کودک یا قرارهای بازی خودداری کند. اگر فقط بثورات پوستی باقی مانده باشد، دیگر مسری نیست.
اگر مطمئن نیستید که کودک تان می تواند در کنار دیگران باشد یا نه، حتما با پزشک کودک تان مشورت کنید. به ویژه اگر در اطراف کودک، کودکان دیگری با سیستم ایمنی ضعیف (مانند کودکانی با بیماری های خاص یا تحت درمان های تضعیف کننده ایمنی) حضور دارند، باید با احتیاط بیشتری عمل کنید. زیرا عوارض روزئلا در کودکان با ایمنی پایین می تواند شدیدتر باشد.
آیا ممکن است کودک دوباره به روزئلا مبتلا شود؟
در بیشتر موارد، کودک پس از یک بار ابتلا به روزئلا، بدنش ایمنی پیدا می کند و احتمال ابتلای مجدد بسیار کم است. با این حال، در موارد نادری به ویژه در کودکانی یا بزرگسالانی که سیستم ایمنی شان ضعیف است، ممکن است روزئلا دوباره ظاهر شود.
عوارض روزئلا در کودکان چیست؟
در اکثر کودکان، روزئلا در کودکان بدون هیچ عارضه خاصی بهبود می یابد. ولی اگر عارضه ای ایجاد شود، رایج ترین آن تشنج ناشی از تب است. این نوع تشنج در 10 تا 15 درصد از کودکان 6 تا 18 ماهه که روزئلا دارند دیده می شود و معمولا در اولین روز تب اتفاق می افتد.
این تشنج ها اغلب زیر 15 دقیقه طول می کشند و آسیب دائمی ایجاد نمی کنند. نشانه های اصلی تشنج ناشی از تب شامل موارد زیر است:
- بدن کودک شروع به لرزیدن، سفت شدن یا گرفتگی می کند.
- کودک بی هوش می شود یا چشم هایش به پشت برمی گردد.
- کنترل ادرار، مدفوع یا بزاق را از دست می دهد یا استفراغ ناگهانی می کند.
اگر کودک تان برای اولین بار دچار تشنج ناشی از تب می شود، فورا با اورژانس (115) تماس بگیرید. در این حالت، درمان خانگی کافی نیست و نیاز به بررسی پزشکی فوری وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که تشنج از نوع خطرناک تری نیست.
اگر فرزندتان سابقه ی تشنج ناشی از تب دارد، پزشک کودک شما راهنمایی های مشخصی برای برخورد با آن ارائه می دهد. لطفا این توصیه ها را به دقت دنبال کنید. و در صورت تردید، تماس با اورژانس بهترین گزینه است.
همچنین توجه داشته باشید که استفاده ی بیش از حد از داروهایی مثل استامینوفن یا ایبوپروفن برای پیشگیری از تشنج ممکن است خطرناک باشد. مصرف زیاد این داروها ممکن است به کبد (در مورد استامینوفن) یا کلیه و معده (در مورد ایبوپروفن) آسیب وارد کند.
عوارض نادر اما جدی روزئلا در کودکان:
اگرچه عوارض این بیماری نادر است، ولی در برخی کودکان با سیستم ایمنی ضعیف، عوارض جدی تری ممکن است ایجاد شود، از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت و التهاب ریه ها (ذات الریه)
- التهاب پرده های مغز و نخاع (مننژیت غیرعفونی)
- التهاب مغز (آنسفالیت)
- دیگر بیماری های مربوط به سیستم عصبی مرکزی
چگونه روزئلا در کودکان تشخیص داده می شود؟
تشخیص روزئلا در کودکان معمولا بر اساس علائم بالینی و معاینه فیزیکی کودک انجام می شود. در اغلب موارد، نیازی به آزمایش خون یا تصویربرداری نیست. پزشک با بررسی علائم، بیماری های دیگری را که ممکن است علائمی مشابه داشته باشند، رد می کند؛ از جمله:
- واکنش آلرژیک به دارو
- عفونت گوش میانی
- سرخک
- سرخجه
- تب مخملک (اسکارلت فِوِر)
پزشک کودک همچنین راهنمایی هایی درباره ی مدیریت تب کودک و زمان مراجعه مجدد ارائه می دهد.
درمان روزئلا در کودکان چگونه است؟
درمان خاصی برای روزئلا وجود ندارد و اغلب می توان آن را در خانه مدیریت کرد. تمرکز اصلی بر کاهش تب و راحتی کودک است.
نکات مهم درباره درمان روزئلا در کودکان
- چون روزئلا بیماری ویروسی است، آنتی بیوتیک ها بی اثرند.
- بثورات پوستی نیاز به درمان خاصی ندارند چون درد یا خارش ندارند.
- پزشک ممکن است استامینوفن یا ایبوپروفن مخصوص کودکان را برای کنترل تب توصیه کند.
- هرگز به کودکان زیر 17 سال آسپرین ندهید چون ممکن است باعث سندرم خطرناک رِی شود.
- اگر کودک تان داروهای تضعیف کننده ایمنی مصرف می کند، حتما با پزشک درباره ی نیاز به مراقبت های ویژه مشورت کنید.
در صورت داشتن هرگونه سوال درباره ی درمان روزئلا در کودکان، با پزشک کودک تماس بگیرید. آن ها آماده اند تا نگرانی های شما را پاسخ دهند.
پیش آگهی: پس از روزئلا چه انتظاری داشته باشم؟
برخی کودکان در طول بیماری همچنان سرحال هستند و بازی می کنند. برخی دیگر ممکن است به دلیل تب بالا، بی قراری و بی حوصلگی داشته باشند. اغلب نوزادان و کودکان طی یک هفته بهبود پیدا می کنند و بدون عارضه خاصی خوب می شوند. با این حال، همیشه احتمال تشنج ناشی از تب را در نظر داشته باشید.
اگر کودک تان بیماری زمینه ای دارد که سیستم ایمنی را تضعیف می کند، در صورت مشاهده تب، سریعا با پزشک مشورت کنید تا نشانه های خطر احتمالی را بررسی کنند.
آیا راهی برای پیشگیری از روزئلا در کودکان وجود دارد؟
متأسفانه واکسن خاصی برای پیشگیری از روزئلا وجود ندارد و بیشتر کودکان پیش از رفتن به مدرسه یک بار به آن مبتلا می شوند. با این حال، یکی از بهترین راه های پیشگیری از بیماری های ویروسی از جمله روزئلا، شستن صحیح و مداوم دست ها است.
پزشک کودک تان می تواند راهکارهای بیشتری برای کمک به سلامت کودک ارائه کند.
مراقبت از کودک مبتلا به روزئلا در خانه
دیدن کودک بیمار ممکن است نگران کننده باشد، اما روزئلا معمولا بی خطر است. برای آرامش خود و راحتی کودک، موارد زیر را در نظر بگیرید:
- کودک را با لباس سبک بپوشانید و از پتوهای ضخیم استفاده نکنید.
- برای کاهش تب، از داروی تب بر مناسب با مشورت پزشک استفاده کنید.
- کودک را به نوشیدن مایعات کافی تشویق کنید تا بدنش آب از دست ندهد.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
در موارد زیر فورا با پزشک کودک تماس بگیرید:
- اگر تب کودک به 39 درجه یا بالاتر رسید و 24 ساعت ادامه داشت، حتی بدون علامت دیگر
- اگر کودک پس از رفع تب، همچنان بی حال بود یا مانند همیشه رفتار نمی کرد
- اگر کودک دچار تشنج ناشی از تب شد (به ویژه اگر سابقه قبلی داشته باشد)
- اگر بثورات خارش دار یا دردناک بودند
- اگر کودک علائم کم آبی بدن مانند زبان و لب خشک یا نبود اشک هنگام گریه داشت
در صورتی که کودک تان تب دارد و یکی از شرایط زیر را نیز دارد، تماس با پزشک ضروری است:
- سیستم ایمنی ضعیف
- بیماری قلبی
این کودکان ممکن است به تب و اثرات آن واکنش متفاوتی نشان دهند و نیاز به مراقبت دقیق تری دارند.
چه زمانی باید برای کودک خود فورا به اورژانس مراجعه کنیم؟
اگر کودک شما برای اولین بار دچار تشنج ناشی از تب شده، بدون معطلی با اورژانس (115) تماس بگیرید. در موارد زیر نیز مراجعه فوری به پزشک ضروری است:
- تشنج ناشی از تب که بیش از پنج دقیقه طول بکشد، حتی اگر کودک قبلا هم دچار آن شده باشد.
- مشکل در تنفس یا علائم احتمالی ذات الریه.
- گریه ای ضعیف یا با صدای بلند و غیرعادی که با حالت های قبلی فرق دارد.
- علائم عفونت مغز یا نخاع مثل سفتی یا درد در گردن، استفراغ مکرر، بی حالی یا بی توجهی به محیط اطراف.
سخنی از نی نی تینی
وقتی کودکی ناگهان بیمار می شود، طبیعی ست که نگران شوید و بخواهید فورا حالش خوب شود. اما باید بدانید روزئولا معمولا ظرف یک هفته خودبه خود بهبود می یابد. خوشبختانه بثورات پوستی آن نه خارش دار هستند و نه دردناک، بلکه نشانه ای از پایان تب محسوب می شوند.
اکثر کودکان بدون مشکل خاصی بهبود می یابند. فقط در مواردی مانند تشنج ناشی از تب یا ضعف سیستم ایمنی، باید مراقب علائم هشداردهنده باشید و از پزشک کمک بگیرید. پزشک می تواند شما را در تشخیص زمان مناسب برای دریافت مراقبت های بیشتر راهنمایی کند.
آیا شما هم تجربه تب یا بثورات ناشی از روزئولا در کودکان را داشته اید؟ اگر تجربه ای در زمینه مراقبت از کودک در زمان تب بالا یا تشنج ناشی از تب دارید، خوشحال می شویم آن را با دیگر والدین به اشتراک بگذارید. تجربیات شما می تواند راهگشای دیگران باشد. در قسمت نظرات منتظر شما هستیم!
