رفلکس چنگ زدن کف دست چیست؟

در میان لحظات جذاب نوزادی مانند خمیازه  کشیدن یا کشش های بعد از چرت، یکی از دوست داشتنی ترین کارهای نوزاد این است که انگشتان کوچکش را دور انگشتان شما بپیچد. هرچند ممکن است این حرکت به نظر اولین نشانه محبت نوزاد باشد، اما در واقع یکی از رفلکس های نوزادی اوست. این رفلکس به نام رفلکس چنگ زدن کف دست شناخته می شود و در واقع غیرارادی است.

اما چه چیزی باعث این رفلکس می شود؟ و نوزادان در چه سنی از این حالت خارج می شوند و دست شما را با اراده می گیرند؟ در ادامه به شما همه چیز را درباره رفلکس چنگ زدن کف دست و تأثیر آن بر رشد کلی نوزاد را توضیح می دهیم.

رفلکس چنگ زدن کف دست چیست؟

رفلکس چنگ زدن یکی از چندین رفلکس نوزادی است. طبق گفته آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، رفلکس هایی مانند رفلکس مکیدن، رفلکس وحشت و رفلکس جستجو نیز در نوزادان و کودکان وجود دارند.

رفلکس چنگ زدن کف دست به حالتی اطلاق می شود که انگشتان نوزاد وقتی که کف دست او را لمس می کنید یا جسمی در آن قرار می دهید، خم شده و آن را می گیرند. این واکنش، که هم شامل اعصاب حسی و هم حرکتی است، توسط مراکز بالاتر مغز و نخاع تنظیم می شود. مشابه رفلکس چنگ زدن کف پا  که در آن نوزاد وقتی کف پایش لمس می شود، انگشتانش را جمع می کند، این رفلکس نیز به نوزادان کمک می کند تا محیط خود را بشناسند و آن را کشف کنند.

رفلکس چنگ زدن کف دست در چه زمانی ظاهر می شود؟

این رفلکس از هفته شانزدهم بارداری شروع به توسعه می کند. به همین دلیل است که گاهی می توان مشاهده کرد نوزادان در رحم دست های خود را مشت کرده یا بند ناف را می گیرند. این رفلکس بین هفته های ۳۲ بارداری تا هفته ۳۷ بارداری قوی تر می شود، بنابراین در نوزادانی که تا پایان دوره بارداری (۳۸ هفته یا بیشتر) به دنیا می آیند، به خوبی توسعه یافته است.

چگونه رفلکس چنگ زدن کف دست به رشد نوزاد کمک می کند؟

رفلکس چنگ زدن کف دست نه تنها جنبه جذابی از رشد اولیه انسان است، بلکه نقش حیاتی در رشد و سلامت عصبی نوزاد نیز ایفا می کند. در زیر به برخی از روش هایی که این رفلکس به نوزاد کمک می کند اشاره شده است:

این رفلکس به کشف اولیه محیط نوزاد کمک می کند

رفلکس چنگ زدن کف دست به نوزاد کمک می کند تا قبل از تسلط بر حرکات ظریف دست که یکی از آخرین مراحل رشد نوزاد است، محیط خود را بشناسد. این رفلکس یادگیری لمسی را تقویت کرده و پایه ای برای حرکت ارادی و دیگر مهارت های حرکتی می گذارد. این امکان را به نوزاد می دهد که اجسام را به سمت خود بیاورد، آن ها را بگیرد، بافت آن ها را احساس کند و در نهایت تکان دهد.

با جمع کردن مکرر دست ها به دور اجسام، نوزادان عضلات و اعصاب مرتبط با چنگ زدن را تقویت می کنند و زمینه را برای حرکات پیچیده تر دست در آینده فراهم می سازند. همچنین این رفلکس گیرنده های لمسی در دست ها را تحریک کرده و به توسعه سیستم حسی کمک می کند.

این رفلکس ممکن است غریزه نوزاد را بهبود بخشد.

رفلکس چنگ زدن کف دست را می توان به زمانی نسبت داد که اجداد تکاملی ما در درخت ها زندگی می کردند و نیاز داشتند برای محافظت از سقوط و شکارچیان به موی مادرشان بچسبند. این توانایی همچنین والدین را قادر می ساخت تا آزادانه تر حرکت کنند و به دنبال غذا بگردند. در واقع، پستاندارانی مانند شامپانزه ها و گوریل ها همچنان این رفلکس را نشان می دهند.

به بهبود پیوند با مراقبان کمک می کند.

از آنجا که حدود دو تا سه ماه طول می کشد تا نوزادان چهره ها را تشخیص داده و با هدف لبخند بزنند، رفلکس چنگ زدن می تواند به مراقبان کمک کند احساس محبت و ارتباط با نوزاد داشته باشند.

چه زمانی رفلکس چنگ زدن کف دست از بین می رود؟

هرچند بیشتر والدین دوست دارند که همیشه دستان کوچک نوزادشان را در دست بگیرند، اما این رفلکس به مرور زمان کم رنگ می شود. طبق گفته آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، این رفلکس معمولا بین ۵ ماهگی تا ۶ ماهگی کاهش پیدا می کند. اگر این اتفاق نیفتد، بهتر است با پزشک اطفال مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که سیستم عصبی نوزاد به درستی در حال رشد است.

اگر نوزاد رفلکس چنگ زدن کف دست نداشته باشد چه باید کرد؟

ممکن است دلایل بی ضرری وجود داشته باشد که نوزاد این رفلکس را نشان ندهد؛ این دلایل ممکن است به نحوه تحریک رفلکس یا حالت هوشیاری نوزاد مربوط باشد. با این حال، در برخی موارد ممکن است نشان دهنده مشکلاتی در رشد عصبی یا عملکرد اعصاب محیطی باشد.

نوزادانی که رفلکس چنگ زدن کف دست را نشان نمی دهند، ممکن است دچار آسیب عصبی، اعصاب توسعه نیافته در دست، مشکلات مربوط به نخاع یا اختلالات سیستم عصبی باشند.

اگر متوجه شدید که نوزادتان این رفلکس را ندارد، حتما با پزشک اطفال مشورت کنید تا یک معاینه عصبی انجام دهد. پزشک ممکن است سایر رفلکس ها را بررسی کند و عملکرد حرکتی کلی و واکنش پذیری نوزاد را ارزیابی کند تا مشکلات احتمالی مانند آسیب ناشی از زایمان (مثل آسیب به شبکه بازویی، ریشه های عصبی در شانه که حرکات دست را کنترل می کنند) را تشخیص دهد.

نکات مهم

صرف نظر از دلیل، مهم است که بدانید رفلکس چنگ زدن کف دست تنها یک جنبه از رشد نوزاد است. برای اطمینان از اینکه روند رشد نوزاد به خوبی پیش می رود، حتماً او را به طور منظم به چکاپ ببرید و هرگونه نگرانی را با پزشک اطفال مطرح کنید. همچنین به خاطر داشته باشید که هر کودکی متفاوت است و با سرعت خاص خود رشد می کند.