رفلکس خروج شیر دیسفوریک یا D-MER وضعیتی است که در برخی مادران شیرده دیده می شود. این حالت باعث می شود مادر هنگام پایین آمدن شیر در زمان شیردهی، احساسات منفی شدید و ناگهانی را تجربه کند. هرچند پژوهش ها درباره ی این موضوع هنوز ادامه دارند، اما روش هایی برای کنترل و کنار آمدن با این وضعیت وجود دارد که می تواند به مادران کمک کند آرامش بیشتری در دوران شیردهی داشته باشند.
رفلکس خروج شیر دیسفوریک یا D-MER چیست؟
رفلکس خروج شیر دیسفوریک (Dysphoric Milk Ejection Reflex) یا همان D-MER نوعی واکنش فیزیکی است که در برخی مادرانی که شیر می دهند یا شیر خود را پمپاژ می کنند، بروز می کند. این وضعیت باعث می شود درست قبل از جاری شدن شیر، مادر احساساتی منفی، عمیق و ناگهانی مانند غم، اضطراب یا دلهره را تجربه کند. این حس معمولا فقط یک تا دو دقیقه طول می کشد، اما می تواند به شدت آزاردهنده باشد. حتی ممکن است در مواقعی که سینه ها به طور ناگهانی و غیرارادی شیر پس می دهند نیز این احساس رخ دهد، که در دوران شیردهی امری طبیعی است.
همان طور که از نامش پیداست، D-MER یک رفلکس است و تحت کنترل ارادی مادر نیست. پژوهش ها نشان می دهند این پدیده بیشتر منشأ هورمونی دارد و به تغییرات شیمیایی بدن مرتبط است. نکته مهم این است که D-MER یک مشکل روانی یا ناشی از عدم تمایل به شیردهی نیست، بلکه واکنشی فیزیولوژیک است که بر اثر افت ناگهانی برخی هورمون ها در بدن رخ می دهد.
درمان رفلکس خروج شیر دیسفوریک بیشتر بر پایه ی روش های آرام سازی و کنترل افکار منفی است. بسیاری از مادران پس از چند هفته با تمرین این روش ها می توانند علائم خود را تا حد زیادی کنترل کنند و دوباره از تجربه ی شیردهی لذت ببرند.
شیوع رفلکس خروج شیر دیسفوریک چقدر است؟
تحقیقات علمی درباره ی رفلکس خروج شیر دیسفوریک یا D-MER هنوز در حال انجام است، اما بر اساس یکی از پژوهش ها، حدود ۵ تا ۹ درصد از زنان شیرده درجاتی از این واکنش را تجربه می کنند. نکته ی مهم این است که D-MER هیچ ارتباطی با افسردگی پس از زایمان یا اضطراب پس از زایمان ندارد، اگرچه ممکن است برخی مادران به طور هم زمان هر دو وضعیت را داشته باشند.
علائم و نشانه های رفلکس خروج شیر دیسفوریک (D-MER)
علائم D-MER معمولا در قالب احساسات منفی بروز می کنند. این احساسات به صورت ناگهانی ظاهر می شوند و بین ۳۰ ثانیه تا دو دقیقه طول می کشند. این حس درست پیش از جاری شدن شیر ایجاد می شود و بلافاصله پس از آغاز خروج شیر، از بین می رود.
برخی از احساساتی که مادر ممکن است تجربه کند شامل موارد زیر است:
- احساس غم یا ناامیدی
- خودسرزنشی یا احساس بی ارزشی
- دل درد یا احساس سنگینی در معده همراه با ترس یا اضطراب
- خشم، ناراحتی یا بی قراری
- اضطراب، استرس یا تحریک پذیری زیاد
نکته مهم این است که D-MER هیچ ارتباطی با درد نوک سینه، ورم سینه یا سایر مشکلات فیزیکی شیردهی ندارد. با این حال، شدت احساسات منفی ممکن است آن قدر زیاد باشد که برخی مادران تصمیم بگیرند شیردهی یا پمپاژ را متوقف کنند.
گاهی علائم ممکن است شدیدتر باشند و باعث ایجاد افکار آسیب زننده شوند. اگر مادری احساس کند تمایل به صدمه زدن به خود یا دیگران دارد، باید فورا از پزشک یا مشاور کمک بگیرد. در مواردی که افسردگی پس از زایمان نیز وجود دارد، کنترل علائم D-MER ممکن است سخت تر باشد و نیاز به حمایت حرفه ای بیشتری داشته باشد.
علت بروز رفلکس خروج شیر دیسفوریک چیست؟
دانشمندان هنوز به طور کامل علت دقیق این پدیده را نمی دانند، اما بیشتر پژوهش ها نشان داده اند که افت ناگهانی هورمون دوپامین نقش اصلی را در بروز این حالت دارد.
دوپامین هورمونی است که در تنظیم خلق وخو و احساس پاداش در مغز نقش دارد، و کاهش آن می تواند باعث احساس ناراحتی یا غم شود.
در زمان شیردهی، بدن هورمون هایی به نام پرولاکتین و اکسی توسین ترشح می کند. پرولاکتین برای تولید شیر ضروری است و اکسی توسین همان هورمونی است که باعث «رفلکس خروج شیر» از سینه می شود. اما اکسی توسین سطح دوپامین را سرکوب می کند. در برخی مادران، این کاهش دوپامین بسیار سریع و ناگهانی اتفاق می افتد و همین افت شدید، احساس ناراحتی، دل تنگی یا اضطراب ایجاد می کند. این همان چیزی است که ما آن را رفلکس خروج شیر دیسفوریک یا D-MER می نامیم.
این احساسات منفی موقتی هستند و معمولا پس از چند دقیقه، با بازگشت سطح هورمون ها به حالت طبیعی، از بین می روند. بیشتر مادران گزارش می دهند که حال روحی شان خیلی سریع پس از شروع جریان شیر بهتر می شود.
به یاد داشته باشید که D-MER یک واکنش فیزیکی است نه روانی. این وضعیت به هیچ عنوان به معنای ناراحتی از نوزاد، نفرت از شیردهی یا نشانه ی افسردگی نیست. اگر فکر می کنید ممکن است این حالت را دارید، حتما با پزشک، ماما یا مشاور شیردهی صحبت کنید تا راهنمایی و پشتیبانی لازم را دریافت کنید.
تشخیص رفلکس خروج شیر دیسفوریک چگونه انجام می شود؟
از آن جا که تحقیقات درباره ی این وضعیت هنوز محدود است، روش تشخیص رسمی برای رفلکس خروج شیر دیسفوریک (D-MER) وجود ندارد. پزشک یا مشاور شیردهی با بررسی علائم، زمان بروز آن ها و شدت شان به تشخیص می رسد.
نکته کلیدی این است که D-MER فقط در زمان شیردهی یا پمپاژ شیر اتفاق می افتد و پس از آن سریعا برطرف می شود.
به همین دلیل، اگر احساسات منفی تان را یادداشت کنید و مشخص کنید که دقیقا در چه زمانی و با چه شدتی رخ می دهند، می توانید به پزشک خود کمک کنید تا راحت تر علت این وضعیت را تشخیص دهد.
مدیریت و درمان رفلکس خروج شیر دیسفوریک (D-MER)
درمان رفلکس خروج شیر دیسفوریک چگونه است؟
در حال حاضر، درمان قطعی برای رفلکس خروج شیر دیسفوریک یا D-MER وجود ندارد، زیرا پژوهشگران هنوز به طور کامل به علت دقیق این پدیده پی نبرده اند. با این حال، می توان با استفاده از روش های آرام سازی و راهکارهای مقابله ای، علائم را کنترل و شدت آن ها را کاهش داد. هدف این روش ها، کمک به مادر برای حفظ آرامش در زمان شیردهی و جلوگیری از اضطراب و احساسات منفی است.
برخی از تکنیک های مؤثر برای مدیریت علائم D-MER عبارتند از:
- افزایش تماس پوستی با نوزاد:
تماس پوست با پوست، مخصوصا در زمان شیردهی، باعث ترشح هورمون های آرامش بخش در بدن مادر می شود. وقتی نوزاد را نزدیک بدن خود نگه می دارید، سطح کورتیزول (هورمون استرس) در بدن کاهش یافته و ضربان قلب آرام تر می شود. این حس نزدیکی و عشق می تواند احساس اضطراب یا غم را کاهش دهد. - تمرین مدیتیشن یا تنفس عمیق:
تمرکز بر تنفس یکی از مؤثرترین راه ها برای کاهش استرس است. قبل از شیردهی چند نفس عمیق بکشید؛ از بینی نفس را وارد و از دهان خارج کنید. این کار باعث افزایش اکسیژن در بدن و کاهش تنش می شود. بسیاری از مادران گزارش کرده اند که انجام مدیتیشن یا دعا در لحظه ی شروع خروج شیر، به آن ها کمک کرده تا احساسات منفی را کنترل کنند. - یافتن روش های دیگر برای آرامش:
گرفتن ماساژ، گوش دادن به موسیقی ملایم، یا حمام با آب گرم پیش از شیردهی می تواند به آرامش بدن کمک کند. هدف این است که بدن در وضعیتی قرار گیرد که اضطراب و تنش کمتر شود و واکنش D-MER شدت نگیرد. - حواس پرتی هنگام پایین آمدن شیر:
انجام کارهایی مانند تماشای تلویزیون، خوردن خوراکی سبک یا گوش دادن به پادکست می تواند تمرکز ذهن را از احساسات منفی به چیزهای مثبت تر تغییر دهد. گاهی حتی نگاه کردن به چهره آرام نوزاد نیز کمک می کند این لحظه ی کوتاه راحت تر بگذرد. - دریافت حمایت اجتماعی:
بسیار مهم است که احساس تنهایی نکنید. با شریک زندگی، خانواده یا دوستان خود در مورد آنچه تجربه می کنید صحبت کنید. همچنین، گروه های حمایتی آنلاین مخصوص مادرانی که رفلکس خروج شیر دیسفوریک را تجربه کرده اند می تواند منبع دلگرمی و تجربه های مفید باشد.
رفلکس خروج شیر دیسفوریک تا چه زمانی ادامه دارد؟
مدت زمان D-MER در هر مادر متفاوت است. برای بسیاری از مادران، این حالت معمولا طی سه ماه اول پس از زایمان کاهش می یابد و با بزرگ تر شدن نوزاد شدت آن کمتر می شود.
با این حال، در برخی موارد نادر، علائم تا پایان دوران شیردهی ادامه دارند. نکته مهم این است که با گذشت زمان، بدن معمولا با تغییرات هورمونی سازگار می شود و احساسات منفی کاهش می یابد.
پیش آگهی و چشم انداز
آیا D-MER نشانه ای از افسردگی پس از زایمان است؟
خیر، رفلکس خروج شیر دیسفوریک نشانه ی افسردگی پس از زایمان یا اختلالات خلقی پس از زایمان نیست.
هرچند ممکن است برخی علائم در ظاهر مشابه باشند، اما تفاوت اصلی در این است که احساسات منفی در D-MER فقط در لحظه ی قبل از جاری شدن شیر بروز می کنند و پس از آن به سرعت از بین می روند. در حالی که در افسردگی پس از زایمان، احساس غم و بی انگیزگی به صورت دائمی یا طولانی مدت وجود دارد.
با این حال، ممکن است یک مادر همزمان هر دو وضعیت را تجربه کند. اگر متوجه شدید احساسات منفی شما در زمان های دیگری غیر از شیردهی نیز ادامه دارند یا شدت می گیرند، حتما با پزشک یا روان درمانگر خود مشورت کنید.
آیا می توان از D-MER پیشگیری کرد؟
متأسفانه، در حال حاضر هیچ روش قطعی برای پیشگیری از رفلکس خروج شیر دیسفوریک وجود ندارد. اما خبر خوب این است که این وضعیت ناشی از تقصیر یا اشتباه شما نیست و نباید احساس گناه داشته باشید.
شناخت علائم، دریافت حمایت از اطرافیان و صحبت با پزشک می تواند کمک کند تا این دوران را راحت تر پشت سر بگذارید.
زندگی با رفلکس خروج شیر دیسفوریک (D-MER)
چگونه از خود مراقبت کنم؟
شاید اطرافیان نتوانند به خوبی درک کنند که D-MER یک وضعیت واقعی و فیزیولوژیک است، اما آگاهی از وجود آن می تواند به شما آرامش دهد. خوشبختانه، این حالت موقتی است و روش های متعددی برای مدیریت آن وجود دارد.
استفاده از تکنیک های آرام سازی، حمایت عاطفی از اطرافیان و تمرکز بر لحظات مثبت می تواند تأثیر زیادی بر احساسات شما داشته باشد.
برخی مادران به دلیل شدت علائم تصمیم می گیرند شیردهی را متوقف کنند. اگر احساس می کنید رفلکس خروج شیر دیسفوریک بر سلامت روان و آرامش شما تأثیر منفی گذاشته است، می توانید با مشورت پزشک، تغذیه با شیر خشک را جایگزین کنید. این تصمیم نه تنها اشتباه نیست، بلکه ممکن است بهترین انتخاب برای سلامت شما و نوزادتان باشد. مهم این است که شما و فرزندتان آرام باشید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
درخواست کمک هیچ ایرادی ندارد. اگر احساس می کنید احساسات منفی تان شدید شده یا در کنترل آن ها مشکل دارید، حتما با پزشک، ماما یا مشاور شیردهی صحبت کنید.
نوشتن احساسات خود و بیان آن ها در جلسه ی مشاوره می تواند به شما کمک کند تا پزشک بهتر درک کند چه زمانی علائم بروز می کنند و شدت آن ها چقدر است.
به خاطر داشته باشید که در این مسیر تنها نیستید و منابع حمایتی زیادی در دسترس شما هستند.
اگر در هر لحظه افکاری مبنی بر آسیب رساندن به خود یا دیگران داشتید، فورا به اورژانس یا مراکز درمانی مراجعه کنید.
نکته ای از متخصصان
همه مادران تجربه ی یکسانی از شیردهی ندارند. اگر هنگام جاری شدن شیر احساس غم، اضطراب یا خشم دارید، ممکن است دچار رفلکس خروج شیر دیسفوریک یا D-MER باشید.
بدانید که شما مقصر نیستید و هیچ چیز «اشتباهی» در بدن یا احساسات شما وجود ندارد. صحبت با پزشک یا مشاور شیردهی می تواند به شما کمک کند راه های آرامش بخش و مؤثر برای کنار آمدن با این وضعیت را بیابید.
گاهی فقط دانستن اینکه این حالت یک نام و توضیح علمی دارد، می تواند احساس آرامش و اطمینان در شما ایجاد کند.
سخنی از نی نی تینی
رفلکس خروج شیر دیسفوریک تجربه ای نادر اما واقعی است که بسیاری از مادران با آن دست و پنجه نرم می کنند. با آگاهی، حمایت و صبر، می توان از شدت آن کاست و دوران شیردهی را به تجربه ای آرام تر و دوست داشتنی تر تبدیل کرد.
اگر شما هم تجربه ای از رفلکس خروج شیر دیسفوریک دارید یا به دنبال راه هایی برای آرامش در زمان شیردهی هستید، تجربه تان را در بخش دیدگاه ها با دیگر مادران به اشتراک بگذارید.
شاید صحبت شما بتواند دل مادری دیگر را آرام تر کند و به او کمک کند بداند در این مسیر تنها نیست.
