رادیوتراپی در واقع استفاده از اشعه های پرانرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی است. این روش معمولا در دوران بارداری انجام نمی شود، زیرا حتی دوزهای پایین آن نیز می تواند به جنین در حال رشد آسیب برساند. رعایت نکات ایمنی در این شرایط بسیار حیاتی است تا سلامت مادر و کودک تضمین شود. در این مقاله در مورد بایدها و نبایدهای رادیوتراپی در بارداری توضیح خواهیم داد.
رادیوتراپی در بارداری
رادیوتراپی با استفاده از اشعه های قوی، سلول های سرطانی را تخریب می کند و در بسیاری از سرطان ها یکی از روش های اصلی درمان است. با این حال، به دلیل خطر بالقوه برای جنین، معمولا در طول بارداری توصیه نمی شود. حتی مقدار کمی از این اشعه ها می تواند به رشد طبیعی جنین آسیب وارد کند و باعث مشکلات جسمی یا رشد ناقص شود.
در شرایط اضطراری، اگر درمان فوری با رادیوتراپی نیاز باشد، ممکن است آن را تنها روی بخشی از بدن که از رحم فاصله دارد، انجام دهند. برای مثال، اگر توموری در مغز باعث افزایش فشار داخل جمجمه شده باشد، ممکن است رادیوتراپی به آن قسمت محدود شود. با این حال، در اکثر موارد، انجام رادیوتراپی تا بعد از زایمان به تعویق می افتد تا از آسیب به جنین جلوگیری شود.
رادیوتراپی سرطان پستان و بارداری
برای زنان مبتلا به سرطان پستان، رادیوتراپی معمولا بعد از جراحی برای برداشتن ناحیه مبتلا به سرطان توصیه می شود. این نوع جراحی به «جراحی حفظ پستان» معروف است و هدف آن برداشتن تومور بدون حذف کامل پستان است.
معمولا فاصله بین جراحی و شروع رادیوتراپی حدود 6 تا 8 هفته است. اگر تشخیص سرطان در اواخر بارداری داده شود، ممکن است بتوانید رادیوتراپی در بارداری را تا بعد از تولد نوزاد به تعویق بیندازید.
بسیاری از زنان جوان مبتلا به سرطان پستان، علاوه بر رادیوتراپی، نیاز به شیمی درمانی نیز دارند که معمولا قبل از رادیوتراپی انجام می شود. دوره شیمی درمانی می تواند چند ماه طول بکشد و در بسیاری از موارد، این زمان به اندازه ای است که مادر پیش از شروع رادیوتراپی، نوزاد خود را به دنیا آورده باشد.
اگر بارداری در مراحل اولیه باشد و نیازی به شیمی درمانی بعد از جراحی نباشد، ممکن است لازم باشد بیش از 6 ماه منتظر بمانید تا رادیوتراپی انجام شود. این تاخیر می تواند خطر بازگشت سرطان در همان پستان را افزایش دهد. در این شرایط، جراح ممکن است توصیه کند که کل پستان برداشته شود (ماستکتومی).
بعد از انجام ماستکتومی، بعضی از زنان نیاز به رادیوتراپی در ناحیه قفسه سینه دارند تا خطر عود بیماری کاهش یابد.
رادیوتراپی سرطان دهانه رحم و بارداری
رادیوتراپی در بارداری هرگز به ناحیه لگن انجام نمی شود. این روش می تواند به شدت برای جنین آسیب رسان باشد و معمولا تا بعد از تولد نوزاد به تعویق می افتد.
ترکیب رادیوتراپی و شیمی درمانی که به آن «کمورادیوتراپی» گفته می شود، اصلی ترین درمان برای زنانی است که ناحیه بزرگی از دهانه رحم درگیر سرطان شده یا سرطان به بافت های اطراف گسترش یافته است.
در صورت تشخیص این وضعیت، پزشک ممکن است توصیه کند که کمورادیوتراپی بهترین روش درمانی برای شماست. اگر بارداری در مراحل اولیه باشد، ممکن است پزشک پیشنهاد کند که در مورد ادامه یا خاتمه بارداری فکر کنید.
شیمی درمانی معمولا از هفته چهاردهم بارداری قابل انجام است، اما رادیوتراپی در بارداری باید تا بعد از تولد نوزاد به تعویق بیفتد. این انتظار برای شروع درمان می تواند خطراتی برای سلامت مادر ایجاد کند و نیاز به بررسی دقیق دارد.
اگر تصمیم به ادامه بارداری بگیرید، شیمی درمانی از هفته چهاردهم آغاز می شود. در صورتی که در مراحل بعدی بارداری باشید، شیمی درمانی بدون تاخیر شروع می شود. رادیوتراپی پس از تولد نوزاد انجام می گیرد تا از آسیب به جنین جلوگیری شود.
بایدها و نبایدهای مربوط به رادیوتراپی در بارداری
رادیوتراپی در بارداری شرایط ویژه ای دارد و رعایت برخی نکات ضروری است تا هم سلامت مادر و هم جنین حفظ شود.
بایدهای مربوط به رادیوتراپی در بارداری
- همیشه پزشک خود را از بارداری مطلع کنید تا برنامه درمانی مناسب شما طراحی شود.
- در موارد اضطراری که درمان با رادیوتراپی ضروری است، تنها ناحیه ای که از رحم دور است تحت تابش قرار گیرد.
- اگر تشخیص سرطان در مراحل اولیه بارداری باشد، بررسی کنید که آیا شیمی درمانی پیش از رادیوتراپی امکان پذیر است یا خیر.
- پس از تولد نوزاد، برنامه رادیوتراپی را دقیق و منظم دنبال کنید تا خطر عود سرطان کاهش یابد.
نبایدهای رادیوتراپی در بارداری
- هرگز رادیوتراپی را به ناحیه شکم یا لگن در طول بارداری انجام ندهید، زیرا حتی دوزهای پایین اشعه می توانند باعث آسیب های جدی به جنین شوند.
- از تأخیر غیرضروری در درمان سرطان خودداری نکنید، زیرا تعویق طولانی می تواند خطر پیشرفت بیماری را افزایش دهد.
- مصرف داروهای شیمی درمانی یا داروهای رادیواکتیو بدون مشورت پزشک و رعایت زمان بندی مناسب در دوران بارداری مجاز نیست.
نکات عملی برای مادران تحت درمان رادیوتراپی در بارداری
- مشورت مداوم با تیم درمانی: پزشک، انکولوژیست و متخصص زنان باید در کنار هم برنامه درمانی شما را هماهنگ کنند. این کار به شما اطمینان می دهد که درمان مؤثر و کم خطر انجام شود.
- زمان بندی دقیق درمان ها: بسته به نوع سرطان و مرحله بارداری، ممکن است رادیوتراپی تا بعد از تولد نوزاد به تعویق بیفتد و شیمی درمانی از هفته چهاردهم بارداری شروع شود.
- پیگیری سلامت جنین: در طول بارداری، بررسی رشد جنین و سلامت آن بسیار مهم است. سونوگرافی ها و آزمایش های منظم کمک می کنند تا مشکلات احتمالی به موقع شناسایی شوند.
- آمادگی برای تغییر برنامه درمانی: در صورت پیشرفت بیماری یا تغییر وضعیت بارداری، ممکن است پزشک تغییراتی در برنامه رادیوتراپی و شیمی درمانی پیشنهاد کند.
- پشتیبانی روانی: مادران باردار که در معرض درمان های سرطان هستند، نیاز به حمایت روانی و مشاوره دارند تا فشارهای روانی کاهش یابد و تصمیمات درمانی به درستی اتخاذ شوند.
سخنی از نی نی تینی
رادیوتراپی در بارداری یک چالش پزشکی حساس است و نیاز به تصمیم گیری دقیق و آگاهانه دارد. مهم ترین نکته این است که همیشه پزشک خود را از بارداری مطلع کنید تا برنامه درمانی مناسب و ایمن طراحی شود. در بیشتر موارد، رادیوتراپی تا بعد از تولد نوزاد به تعویق می افتد تا از آسیب به جنین جلوگیری شود، اما در شرایط اضطراری و با نظارت دقیق، امکان درمان محدود روی بخش های دور از رحم وجود دارد.
پیروی از بایدها و نبایدهای مربوط به رادیوتراپی در بارداری، برنامه ریزی منظم برای شیمی درمانی و پیگیری سلامت جنین، می تواند خطرات را به حداقل برساند. همچنین حمایت روانی و مشاوره با متخصصان، فشارهای روانی مادر را کاهش داده و به تصمیم گیری بهتر کمک می کند.
در نهایت، هر تصمیم درمانی باید با توجه به وضعیت جسمی مادر، مرحله بارداری و نوع سرطان گرفته شود تا بهترین نتیجه برای سلامت مادر و جنین حاصل شود.
اگر شما یا یکی از اطرافیانتان در دوران بارداری با سرطان مواجه شده اید و نیاز به اطلاعات درباره رادیوتراپی در بارداری دارید، تجربه ها و سوالات خود را با ما به اشتراک بگذارید. پزشکان و کارشناسان ما آماده پاسخگویی و ارائه راهنمایی های دقیق هستند تا شما بتوانید بهترین تصمیم را برای سلامت خود و جنین بگیرید.
