دیسپلازی دهانه رحم چیست؟

دیسپلازی دهانه رحم یک وضعیت پیش سرطانی است که به دنبال عفونت با ویروس HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) ایجاد می شود. اگر این مشکل به موقع شناسایی و درمان نشود، ممکن است به سرطان دهانه رحم منجر شود. با این حال، تشخیص زودهنگام و پیگیری درمان می تواند جلوی سرطانی شدن این سلول های غیرطبیعی را بگیرد.در این مقاله به طور مفصل به بررسی این بیماری می پردازیم.

دیسپلازی دهانه رحم یعنی چه؟

در این حالت، سلول های غیرطبیعی روی سطح دهانه رحم (سرویکس) رشد می کنند. دهانه رحم بخشی از سیستم تناسلی زنانه است که در بالای واژن قرار دارد و ورودی رحم را تشکیل می دهد.

شنیدن واژه «پیش سرطانی» ممکن است نگران کننده باشد، اما واقعیت این است که بیشتر زنانی که دچار دیسپلازی دهانه رحم می شوند، هرگز به سرطان مبتلا نمی گردند. این تشخیص به این معناست که شما در معرض خطر احتمالی سرطان هستید، نه اینکه حتما به آن مبتلا خواهید شد. به همین دلیل، مراجعه منظم به متخصص زنان و انجام آزمایش های غربالگری مثل تست پاپ اسمیر اهمیت زیادی دارد.

نام دیگر این عارضه، نئوپلازی داخل اپی تلیالی دهانه رحم (CIN) است. واژه «داخل اپی تلیالی» به این معناست که سلول های غیرطبیعی فقط روی سطح خارجی دهانه رحم قرار دارند و هنوز به لایه های عمقی نفوذ نکرده اند. «نئوپلازی» هم به رشد غیرطبیعی سلول ها اشاره دارد.

درجات مختلف دیسپلازی دهانه رحم (CIN)

پزشکان شدت دیسپلازی را بر اساس میزان درگیری لایه سطحی دهانه رحم (اپی تلیوم) در سه مرحله طبقه بندی می کنند:

• CIN 1: سلول های غیرطبیعی تنها در یک سوم از ضخامت اپی تلیوم دیده می شوند.
• CIN 2: حدود یک سوم تا دو سوم از اپی تلیوم دچار تغییر شده است.
• CIN 3: بیش از دو سوم اپی تلیوم با سلول های غیرعادی درگیر شده اند.

در بیشتر موارد، CIN 1  خود به خود برطرف می شود و به ندرت سرطانی می شود. اما CIN 2  و CIN 3 معمولا نیاز به درمان دارند تا از تبدیل شدن به سرطان جلوگیری شود. به طور متوسط، هر سال حدود 100 هزار زن در ایالات متحده تحت درمان دیسپلازی دهانه رحم قرار می گیرند. در ایران نیز با افزایش آگاهی و انجام تست های غربالگری، این آمار رو به رشد است.

علائم دیسپلازی دهانه رحم چیست؟

(علائم دیسپلازی دهانه رحم)

دیسپلازی دهانه رحم معمولا بدون علامت است. این بدان معناست که فرد ممکن است هیچ نشانه ای نداشته باشد و فقط طی یک معاینه معمول یا تست پاپ اسمیر، پزشک متوجه تغییرات سلولی شود.

با این حال، در برخی موارد نادر، ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:

• خونریزی غیرطبیعی واژن (مثلا بین قاعدگی ها)
• لکه بینی یا خونریزی بعد از نزدیکی
• ترشحات غیرعادی واژن

این علائم البته مختص دیسپلازی نیستند و می توانند نشانه ی عفونت ها یا مشکلات دیگر هم باشند، بنابراین بررسی دقیق پزشکی ضروری است.

علت ایجاد دیسپلازی دهانه رحم چیست؟

(علت دیسپلازی دهانه رحم)

عامل اصلی این عارضه، ویروس HPV (پاپیلومای انسانی) است. این ویروس شایع ترین بیماری مقاربتی ویروسی در جهان شناخته می شود.

نکاتی مهم درباره HPV:

• اگر دچار دیسپلازی هستید، به احتمال بسیار زیاد به HPV نیز مبتلا شده اید.
• بیش از 100 نوع مختلف از HPV وجود دارد.
• بیشتر انواع HPV بدون ایجاد مشکل خاص، توسط سیستم ایمنی بدن دفع می شوند.
• با این حال، نوع های خاصی مانند HPV-16  و HPV-18، خطر بیشتری برای ایجاد دیسپلازی و حتی سرطان دارند.

چه کسانی در معرض خطر بیشتر و ابتلا به این عارضه هستند؟

تحقیقات نشان می دهد که همه زنانی که به HPV مبتلا می شوند، لزوما دچار دیسپلازی نمی شوند. اما عوامل زیر می توانند احتمال آن را افزایش دهند:

• سیگار کشیدن: نیکوتین و سایر مواد مضر در سیگار سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کنند و خطر تغییرات سلولی را دو برابر می کنند.
• ضعف سیستم ایمنی: مثلا در افرادی که داروهای سرکوب کننده ایمنی مصرف می کنند یا به بیماری هایی مثل HIV مبتلا هستند.
• مدت زمان باقی ماندن ویروس در بدن و نوع ویروس HPV نیز از عوامل مهم در پیشرفت به دیسپلازی هستند.

چگونه دیسپلازی دهانه رحم تشخیص داده می شود؟

تشخیص معمولا در جریان یک معاینه معمول زنان، و به ویژه تست پاپ اسمیر انجام می شود. در این آزمایش، پزشک با استفاده از ابزار خاصی، نمونه ای از سلول های دهانه رحم را گرفته و برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می کند.

در صورتی که نتایج تست غیرطبیعی باشد، ممکن است آزمایش های زیر انجام شود:

• کولپوسکوپی: با کمک ابزار نوری بزرگ نمایی شده، پزشک نواحی غیرطبیعی را روی دهانه رحم بررسی می کند.
• بیوپسی: نمونه برداری از بافت برای بررسی دقیق تر در آزمایشگاه. این کار کمک می کند شدت دیسپلازی مشخص شود.

در ادامه، پزشک با بررسی نتایج، در مورد ادامه روند درمان با شما مشورت خواهد کرد.

پیش آگهی و چشم انداز دیسپلازی دهانه رحم

اگر به دیسپلازی دهانه رحم مبتلا شوم، چه آینده ای در انتظار من است؟

خبر خوب این است که در صورت تشخیص زودهنگام، چشم انداز این بیماری بسیار امیدوارکننده است. درمان هایی مانند برداشتن یا تخریب سلول های غیرطبیعی، به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش می دهند.

البته باید توجه داشت که این روش های درمانی ممکن است با برخی عوارض جانبی همراه باشند؛ به ویژه در زنان باردار یا کسانی که قصد بارداری دارند. از جمله این عوارض می توان به تغییراتی در دهانه رحم و افزایش احتمال زایمان زودرس اشاره کرد. بنابراین انتخاب روش درمان باید با دقت و بر اساس شرایط فردی انجام شود.

چگونه می توان از دیسپلازی دهانه رحم پیشگیری کرد؟

تنها راه مطمئن برای پیشگیری از دیسپلازی، پیشگیری از ابتلا به ویروس HPV است. راهکارهای مهم برای جلوگیری از انتقال این ویروس عبارت اند از:

1- دریافت واکسن HPV

واکسنی به نام گارداسیل (در ایران نیز موجود است) می تواند بدن را در برابر نوع هایی از ویروس HPV که بیشترین نقش را در بروز دیسپلازی و سرطان دارند، محافظت کند. این واکسن به ویژه برای نوجوانان و جوانان توصیه می شود، زیرا تأثیر آن پیش از تماس با ویروس بیشتر است. البته واکسن نمی تواند HPV یا دیسپلازی موجود را درمان کند، اما از ابتلاهای بعدی جلوگیری می کند.

2- پرهیز از رفتارهای پرخطر جنسی

خودداری از تماس جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی، مؤثرترین راه پیشگیری از HPV است. اما در صورت رابطه جنسی، استفاده صحیح از کاندوم می تواند خطر انتقال را کاهش دهد. البته باید بدانید که کاندوم به طور کامل از HPV جلوگیری نمی کند، چون این ویروس می تواند از طریق تماس پوستی نیز منتقل شود.

3- انجام منظم تست پاپ اسمیر

آزمایش پاپ اسمیر روشی مؤثر برای شناسایی زودهنگام دیسپلازی است. اولین تست پاپ اسمیر باید در سن 21 سالگی انجام شود. اگر نتایج نرمال باشند، می توان آن را هر 3 سال یک بار تا سن 29 سالگی تکرار کرد.

بین 30 تا 65 سالگی، انجام پاپ اسمیر همراه با تست HPV (به نام «کو-تستینگ») هر 5 سال یک بار توصیه می شود. این تست ها نمی توانند از بروز دیسپلازی جلوگیری کنند، اما در تشخیص به موقع آن مؤثرند و از پیشرفت به مراحل شدیدتر یا حتی سرطان جلوگیری می کنند.

4- ترک سیگار و مواد دخانی

مصرف سیگار سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند و احتمال تبدیل عفونت HPV به دیسپلازی دهانه رحم را افزایش می دهد. در واقع، زنان سیگاری دو برابر بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند. ترک دخانیات یکی از مؤثرترین راه ها برای کمک به سلامت دهانه رحم است.

سخنی از نی نی تینی

تشخیص اینکه سلول هایی روی دهانه رحم شما غیرطبیعی هستند، طبیعی است که باعث نگرانی شود. اما فراموش نکنید که دیسپلازی دهانه رحم همیشه به سرطان منجر نمی شود. با تشخیص زودهنگام، پیگیری منظم و درمان به موقع، می توان به طور کامل از پیشرفت آن به سمت سرطان جلوگیری کرد.

پزشک شما در این مسیر همراهتان خواهد بود. حتما درباره گزینه های درمانی، عوارض جانبی احتمالی و تأثیر آن بر بارداری با او مشورت کنید. شما تنها نیستید، و با آگاهی و اقدامات درست می توانید سلامت خود را تضمین کنید.