درمان خانگی سرماخوردگی کودکان

وقتی کودک، کودک نوپا یا فرزند خردسالتان دچار سرفه یا سرماخوردگی می شود، درمان خانگی سرماخوردگی کودکان مانند بخور، قطره نمکی بینی و حتی سوپ مرغ می توانند به تسکین علائم کمک کرده و روند بهبودی را تسریع کنند.

نیازی نیست همیشه علائم سرماخوردگی را درمان کنید. اگر کودکتان با وجود آبریزش بینی یا سرفه هنوز خوشحال و پرانرژی به نظر می رسد، اشکالی ندارد که از مکش بینی، قرقره، مایعات گرم و دیگر روش های درمانی صرف نظر کنید و اجازه دهید بیماری روند طبیعی خود را طی کند. اما زمانی که می خواهید به فرزندتان کمک کنید تا احساس بهتری داشته باشد، این درمان های خانگی همراه با محبت فراوان، تفاوت زیادی ایجاد خواهند کرد.

در این مقاله چند راهکار درمان خانگی سرماخوردگی کودکان را توضیح خواهیم داد.

درمان خانگی سرماخوردگی کودکان

سرماخوردگی می تواند حال کودک یا کودک را کاملا دگرگون کند و او را بی قرار و ناراحت کند. اگرچه کار زیادی برای تسریع بهبودی سرماخوردگی نمی توان انجام داد (و آنتی بیوتیک ها در این مورد بی فایده اند)، اما راه هایی برای راحت تر کردن شرایط کودک وجود دارد. نکته کلیدی در اینجا استفاده از مایعات به صورت خوراکی، تنفسی و موضعی است.

مایعات بیشتر

یکی از موارد درمان خانگی سرماخوردگی کودکان دهیدراته نگه داشتن بدن آن هاست، هیدراته نگه داشتن بدن کودک باعث می شود حالش بهتر باشد و همچنین مایعات اضافی به رقیق شدن ترشحات بینی کمک می کنند. بهترین راه برای حفظ آب بدن کودک، شیر دادن مکرر از سینه یا شیشه شیر است.

اگر کودک به دلیل گرفتگی بینی در شیر خوردن دچار مشکل شده، ابتدا بینی او را مکش کنید (مطابق راهنمای پایین).

هشدار: برای کودکان زیر 6 ماه تنها از شیر مادر یا شیر خشک استفاده کنید، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد. کودکان در این سن به آب نیازی ندارند و مصرف بیش از حد آن می تواند خطرناک باشد.

هوای مرطوب

تنفس در هوای مرطوب کمک می کند مخاط بینی نرم و روان تر شود. می توانید از دستگاه بخور سرد یا رطوبت ساز در اتاق خواب کودک استفاده کنید، چه در هنگام خواب، چه در زمان بازی و استراحت.

هشدار: دستگاه رطوبت ساز باید هر روز به طور کامل شسته و خشک شود. در غیر این صورت ممکن است محل تجمع باکتری و قارچ شود که از طریق بخار وارد هوا خواهد شد.

به جای استفاده از دستگاه، می توانید به کودکتان حمام گرم در محیط بخارآلود بدهید. برای این کار، ابتدا چند دقیقه دوش آب گرم را باز بگذارید تا بخار کافی در فضا ایجاد شود، سپس وان را آماده کرده و کودک را در آن حمام دهید. این روش علاوه بر باز کردن مجاری تنفسی، کودک را آرام می کند.

روش دیگر ایجاد فضای بخار:

• درب حمام را ببندید.
• شکاف زیر در را با حوله بپوشانید.
• چند دقیقه آب گرم را در وان یا دوش باز بگذارید.
• حدود 15 دقیقه با کودک در فضای پر بخار بنشینید.

قطره نمکی و مکش بینی

یکی دیگر از موارد درمان خانگی سرماخوردگی کودکان استفاده از قطره نمکی و مکش بینی است، کودکان کوچک هنوز نمی توانند بینی خود را بدمند، بنابراین استفاده از قطره نمکی و دستگاه مکش بینی بسیار کمک کننده است. مکش بینی مخاط را پاک می کند و باعث می شود کودک راحت تر شیر بخورد. بهترین زمان استفاده از آن، حدود 15 دقیقه قبل از تغذیه است.

وسایل مورد نیاز:

• مکنده بینی (می تواند سرنگ لاستیکی ساده یا دستگاه مکش با لوله و فیلتر باشد).
• قطره یا اسپری نمکی مخصوص کودک. این محصولات بدون نسخه در داروخانه ها قابل تهیه هستند. همچنین می توانید در خانه محلول نمکی درست کنید: نصف قاشق چای خوری نمک در یک لیوان آب گرم.

هشدار مهم: برای ساخت محلول خانگی تنها از آب استریل شده، آب مقطر یا آب جوشانده شده استفاده کنید. آب شیر تصفیه نشده ممکن است میکروب هایی داشته باشد که در بینی زنده مانده و عفونت ایجاد می کنند. این محلول فقط برای 24 ساعت قابل استفاده است.

روش استفاده از قطره نمکی:

1. سر کودک را کمی به عقب خم کنید یا او را به پشت بخوابانید و زیر سرش یک حوله لوله شده قرار دهید.
2. 2 تا 3 قطره از محلول نمکی را در هر سوراخ بینی بریزید.
3. بینی کودک را به آرامی ماساژ دهید. 1 تا 2 دقیقه صبر کنید تا مخاط نرم شود، سپس مکش کنید.

روش مکش با سرنگ لاستیکی:

1. ابتدا سرنگ را فشار دهید تا هوای داخل آن خارج شود.
2. نوک لاستیکی را به آرامی وارد یکی از سوراخ های بینی کنید.
3. سوراخ دیگر را با انگشت ببندید تا مکش بهتری ایجاد شود.
4. سرنگ را به آرامی رها کنید تا مخاط و محلول را به داخل بکشد.
5. سرنگ را خارج کرده و محتویات را روی دستمال تخلیه کنید.
6. این کار را برای سوراخ دیگر تکرار کرده و سپس سرنگ را با آب گرم و صابون بشویید.

روش مکش با دستگاه لوله ای:

1. فیلتر تمیز را در محل خود قرار دهید.
2. انتهای لوله را روی سوراخ بینی کودک قرار دهید و مهر و موم کنید.
3. سر دیگر لوله را در دهان گذاشته و به آرامی مکش کنید.
4. پس از پایان کار، دستگاه را بشویید و فیلتر جدید جایگزین کنید.

نکات مهم:

• بیش از چند بار در روز بینی کودک را مکش نکنید؛ این کار ممکن است به پوشش داخلی بینی آسیب بزند.
• از قطره نمکی بیشتر از چهار روز متوالی استفاده نکنید، زیرا می تواند باعث خشکی و التهاب بینی شود.
• در صورت لزوم می توان از مکنده بدون قطره نمکی هم استفاده کرد.
• اگر کودک با مکنده اذیت می شود، فقط قطره نمکی را استفاده کرده و سپس بینی را با ماساژ و گوش پاک کن (فقط قسمت بیرونی بینی) تمیز کنید.
• در صورت تحریک پوست بینی از کرم محافظ یا وازلین مخصوص کودک روی بخش بیرونی بینی استفاده کنید.
• برای پاک کردن مخاط خشک شده از گوش پاک کن مرطوب استفاده کنید.

هشدار: از اسپری ضداحتقان بینی برای کودکان و کودکان استفاده نکنید

پزشکان توصیه می کنند از اسپری های ضداحتقان بینی برای کودکان زیر 6 سال استفاده نشود. حتی برای کودکان بزرگ تر نیز معمولا این داروها پیشنهاد نمی شود. استفاده از این اسپری ها در کودکان می تواند باعث عوارض جانبی شود و حتی گاهی با «اثر بازگشتی» (Rebound Effect) همراه است؛ یعنی پس از پایان اثر دارو، گرفتگی بینی شدیدتر بازمی گردد.

مایعات گرم و سوپ مرغ

مایعات گرم و شفاف یکی دیگر از موارد درمان خانگی سرماخوردگی کودکان است و  می توانند برای کودکان بالای 6 ماه بسیار آرامش بخش باشند و به کاهش گرفتگی بینی کمک کنند. جالب است بدانید تحقیقات علمی نشان داده اند که سوپ مرغ واقعا برای کاهش علائم سرماخوردگی، به ویژه گرفتگی بینی، مؤثر است. اگر کودک شما هنوز با غذای جامد آشنایی ندارد، می توانید آب گوشت رقیق شده به او بدهید.

برای کودکان بزرگ تر و نوپاها، گزینه های مناسب شامل موارد زیر است:

• آب گرم
• آب گوشت یا سوپ مرغ
• دمنوش بابونه (با مشورت پزشک)

مایعات را به صورت گرم، نه داغ، به کودک بدهید.

استراحت زیاد

بدن کودک برای مقابله با عفونت نیاز به انرژی دارد، و این فرایند او را خسته می کند. بنابراین استراحت کافی برای روند بهبودی بسیار حیاتی است.

نگران نباشید اگر کودک شما هنگام بیماری بیشتر از همیشه می خوابد. اجازه دهید زودتر از معمول بخوابد یا دیرتر بیدار شود. حتی ممکن است نیاز به چرت اضافی داشته باشد.

اما از طرف دیگر، خوابیدن برای کودکی که احساس ناراحتی می کند ممکن است دشوار باشد. در ادامه چند راهکار برای کمک به خواب بهتر کودک آورده ایم:

• سعی کنید روال معمول خواب و چرت کودک را حفظ کنید.
• قبل از خواب او را تا جای ممکن راحت کنید؛ مثلا با استفاده از پمپ بینی یا دستگاه مکش بینی، راه های تنفسی او را باز کنید و از دستگاه بخور در اتاقش استفاده کنید.
• حمام آب گرم نیز می تواند هم آرامش بخش باشد و هم گرفتگی بینی را کاهش دهد.

درمان خانگی سرماخوردگی کودکان بزرگ تر

روش هایی که برای کودکان گفتیم، برای کودکان بزرگ تر نیز کاربرد دارند. آن ها نیز مانند کودکان و بزرگسالان نیاز به استراحت، مایعات گرم، و هوای مرطوب دارند. با این حال، می توان از برخی روش های دیگر برای کودکان نوپا و بزرگ تر نیز استفاده کرد:

غذاها و نوشیدنی های خاص

گاهی کودک مریض تمایلی به غذا خوردن ندارد، اما خوردن و نوشیدن باعث بهبودی سریع تر و پیشگیری از کم آبی بدن می شود.

برای کودکان نوپا و بزرگ تر، اگر به آب ساده علاقه ای ندارند، می توانید در درمان خانگی سرماخوردگی کودکان از موارد زیر استفاده کنید:

• اسموتی میوه ای طبیعی
• آب میوه 100 درصد طبیعی (در حد مجاز توصیه شده توسط انجمن کودکان آمریکا)
• بستنی یخی تهیه شده از آب میوه طبیعی

غذاهای نرم و خنک مانند پودینگ یا ماست یخ زده نیز ممکن است برای کودک راحت تر باشد. علاوه بر این ها، موارد زیر نیز مفید هستند:

• آب گرم
• سوپ مرغ
• دمنوش بابونه (در صورت تایید پزشک)

مایعات را به صورت گرم، نه داغ، سرو کنید.

عسل برای کاهش سرفه

از بهترین موارد درمان خانگی سرماخوردگی کودکان مصرف عسل است.عسل می تواند گلو را آرام کند و به کاهش سرفه کمک کند. البته فراموش نکنید که سرفه به طور طبیعی به پاکسازی ترشحات کمک می کند و همیشه هم بد نیست.

برخی مطالعات نشان داده اند که عسل در کاهش سرفه مؤثرتر از شربت های سرفه تجاری است.

روش پیشنهادی مصرف عسل :

• عسل را با آب گرم و کمی آب لیمو ترکیب کنید (ویتامین C اضافه هم دارد).
• صبر کنید تا محلول کمی خنک شود و سپس به کودک بدهید.
• یا عسل را مستقیم با قاشق به کودک بدهید.

مقدار مصرف توصیه شده توسط انجمن کودکان آمریکا (AAP):

• 1 تا 5 سال: نیم قاشق چای خوری
• 6 تا 11 سال: یک قاشق چای خوری
• 12 سال به بالا: دو قاشق چای خوری

هشدار مهم: هرگز به کودکان زیر 1 سال عسل ندهید. ممکن است باعث بوتولیسم کودکی شود که بیماری خطرناک و گاهی کشنده است.

پمادهای حاوی منتول (مالیدنی)

پمادهای منتول دار برای کودکان 2 سال به بالا قابل استفاده اند و می توانند با آزاد شدن بخارات دارویی، به بهبود تنفس و کاهش سرفه کمک کنند.

• مقدار کمی از پماد را روی سینه کودک بمالید.
• حتما پماد را دور از دسترس کودک نگه دارید.

گرفتن بینی با فین کردن

یکی دیگر از موارد درمان خانگی سرماخوردگی کودکان فین کردن است.تخلیه ترشحات بینی باعث راحت تر نفس کشیدن و خوابیدن کودک می شود. بسیاری از کودکان تا حدود 4 سالگی فین کردن را بلد نیستند، اما با آموزش صحیح ممکن است از حدود 2 سالگی بتوانند این کار را انجام دهند.

نکاتی برای آموزش فین کردن:

• خودتان به کودک نشان دهید چطور این کار را انجام دهد.
• توضیح دهید که فین کردن مثل «بوییدن به صورت برعکس» است.
• از او بخواهید یک سوراخ بینی را ببندد و از سوراخ دیگر به آرامی هوا را بیرون بدهد.
• تأکید کنید که فین کردن باید آرام باشد؛ فین شدید ممکن است به گوش آسیب بزند.
• به کودک یاد دهید دستمال استفاده شده را دور بیندازد و پس از آن دست هایش را بشوید یا از ضدعفونی کننده استفاده کند.
• به او بگویید بعد از فین کردن به چشم هایش دست نزند تا عفونت چشم نگیرد.

اگر پوست اطراف بینی کودک به دلیل فین کردن زیاد حساس و ملتهب شده، کمی وازلین یا پماد مخصوص کودکان در اطراف سوراخ های بینی اش بمالید.

قرقره آب نمک برای گلودرد

قرقره با آب نمک یکی از روش های قدیمی و مؤثر برای درمان خانگی سرماخوردگی کودکان است که باعث تسکین گلودرد و پاک سازی مخاط گلوست.

طرز تهیه:
نصف قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید. اگر کودک طعم آن را دوست ندارد، می توانید کمی آب لیمو اضافه کنید.

بیشتر کودکان از سن مدرسه به بعد توانایی قرقره کردن دارند، اما برخی کودکان زودتر هم یاد می گیرند.

توصیه ها:

• با آب ساده تمرین کنید.
• از کودک بخواهید سرش را بالا بگیرد و آب را بدون بلعیدن در گلو نگه دارد.
• بعد از تمرین، صداهای قرقره ای ایجاد کند. خودتان هم نمایش دهید.
• به او یاد دهید آب را بیرون بریزد، نه اینکه ببلعد.

استفاده از نِتی پات برای کودکان

نِتی پات وسیله ای کوچک شبیه قوری است که محلول سالین (آب نمک رقیق) را به آرامی از یک سوراخ بینی وارد کرده و از سوراخ دیگر خارج می کند. این کار باعث مرطوب شدن مجاری بینی، رقیق شدن و شست وشوی ترشحات می شود. در واقع نوعی “شست وشوی بینی” است.

با این حال، استفاده از نتی پات برای همه مناسب نیست:

• به هیچ عنوان کودکان یا کودکان خردسال نباید از نتی پات استفاده کنند.
• اگر فرزندتان علاقه ای به این روش ندارد، او را مجبور نکنید. این کار اگرچه دردناک نیست، اما ممکن است در ابتدا احساس عجیبی ایجاد کند.
• بیشتر مناسب کودکان بزرگ تر یا نوجوانان است، البته اگر تمایل داشته باشند امتحان کنند.

نتی پات چه شکلی است و از کجا تهیه شود؟

نتی پات معمولا از سرامیک، فلز یا پلاستیک ساخته شده و شبیه قوری یا آب پاش کوچک است. می توانید آن را از داروخانه ها، فروشگاه های محصولات طبیعی یا اینترنت تهیه کنید.

طرز تهیه محلول سالین در خانه:

• نصف قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان (حدود 250 میلی لیتر) آب گرم مخلوط کنید.
• اگر از محلول همراه نتی پات استفاده می کنید، ابتدا رقیق بودن آن را بررسی کنید. ممکن است برای کودک قوی باشد.

هشدار مهم: فقط از آب مقطر، استریل شده یا آب جوشیده و خنک شده استفاده کنید.
آب لوله کشی تصفیه نشده ممکن است میکروارگانیسم هایی داشته باشد که در معده کشته می شوند ولی می توانند در بینی زنده بمانند و عفونت های جدی ایجاد کنند.

روش جوشاندن: آب را به مدت 3 تا 5 دقیقه بجوشانید و سپس بگذارید خنک شود. این آب را فقط تا 24 ساعت در ظرف تمیز و دربسته نگه دارید.

چگونه کودک را با نتی پات آشنا کنیم؟

1. ابتدا خودتان استفاده از نتی پات را تمرین کنید تا مهارت کافی پیدا کنید.
2. ویدیوهای آموزشی ببینید یا به کودک خود نشان دهید تا با فرآیند آشنا شود.
3. سر کودک را کمی به طرفین خم کرده و بر روی سینک قرار دهید.
4. لوله نتی پات را به آرامی وارد سوراخ بالایی بینی کنید.
5. به آرامی محلول را بریزید تا از سوراخ دیگر خارج شود.
6. همین کار را برای طرف دیگر انجام دهید.

نکته: بهتر است اولین تمرین ها را در حمام انجام دهید تا کودک احساس راحتی بیشتری داشته باشد.

بعد از هر بار استفاده، نتی پات را با دقت بشویید.

نوار بینی برای کودکان

یکی دیگر از روش های درمان خانگی سرماخوردگی کودکان استفاده از نوارهای بینی است. نوارهای بینی مخصوص کودکان مانند نسخه بزرگ سالان خود عمل می کنند. آن ها با ایجاد فشار ملایم روی بینی، سوراخ های بینی را کمی بالا نگه می دارند تا تنفس در هنگام خواب راحت تر شود.

ویژگی ها:

• بدون دارو هستند.
• مناسب برای کودکان 5 سال به بالا.
• فقط کافی ست طبق دستور روی جعبه، نوار را روی بینی کودک در زمان خواب بچسبانید و صبح بردارید.

سخنی از نی نی تینی

اگرچه سرماخوردگی در کودکان ناراحت کننده است، اما با رعایت چند نکته ساده و استفاده از درمان های بی خطر خانگی می توانید روزهای بیمارستانی را تبدیل به روزهای آرام و قابل تحمل کنید. صبر، مراقبت و محبت شما نقش بزرگی در روند بهبودی کودکتان دارد.