آشنایی با درد مثانه در بارداری
درد مثانه در بارداری که با نام دیگر سیستیت بینابینی نیز شناخته می شود، یکی از مشکلاتی است که می تواند باعث درد در ناحیه زیر شکم یا کمر شود و احساس تکرر ادرار مداوم ایجاد کند. این وضعیت به ویژه در دوران بارداری ممکن است برای خانم ها آزاردهنده تر باشد، زیرا تغییرات هورمونی و فشار رحم بر مثانه باعث تشدید علائم می شود.
اگرچه تاکنون درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما روش های درمانی متعددی وجود دارد که می تواند علائم را کنترل کرده و کیفیت زندگی مادر را بهبود بخشد.
علائم درد مثانه در بارداری
علائم درد مثانه در بارداری معمولا تدریجی ظاهر می شوند و شدت آن ها ممکن است در دوره های مختلف تغییر کند.
از مهم ترین نشانه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد در مثانه، قسمت پایین شکم یا کمر
- نیاز مکرر به ادرار کردن، حتی زمانی که مثانه خالی است
- دفع مقادیر کم ادرار در هر بار، در طول روز
- بیدار شدن مکرر در شب برای ادرار
- نشت مقدار کمی ادرار در صورت دیر رسیدن به سرویس بهداشتی
- احساس درد هنگام رابطه جنسی (در خانم ها معمولا درد در هنگام دخول و در آقایان هنگام نعوظ بروز می کند)
بسیاری از خانم های باردار متوجه می شوند که وقتی مثانه شان پر می شود، درد یا احساس فشار بیشتری دارند و پس از ادرار کردن، کمی تسکین پیدا می کنند.
علائم سندرم درد مثانه در بارداری ممکن است در برخی دوره ها کاهش یابد و گاهی دوباره تشدید شود (به این حالت “حملات یا Flare-up” گفته می شود).
این مشکل بیشتر در زنان دیده می شود، به ویژه در سنین بالاتر از 40 سال، اما در دوران بارداری نیز به دلیل تغییرات بدنی ممکن است بروز کند.
علت درد مثانه در بارداری
دلیل اصلی بروز درد مثانه در بارداری هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما معمولا به التهاب و تحریک دیواره داخلی مثانه مربوط می شود.
پزشکان معتقدند این بیماری می تواند ناشی از یکی از عوامل زیر باشد:
- واکنش اشتباه سیستم ایمنی بدن که به اشتباه به دیواره مثانه حمله می کند و باعث التهاب می شود.
- ضعف یا آسیب در بافت داخلی مثانه که باعث تحریک آن توسط مواد موجود در ادرار می شود.
- سابقه ابتلا به بیماری های درد مزمن مانند فیبرومیالژیا یا سندرم روده تحریک پذیر که می تواند احتمال بروز BPS را افزایش دهد.
در دوران بارداری، تغییرات هورمونی، افزایش فشار رحم بر مثانه، و کاهش توانایی بدن در دفع کامل ادرار می تواند شدت علائم را بیشتر کند.
آزمایش ها و روش های تشخیص درد مثانه در بارداری
تشخیص دقیق درد مثانه در بارداری معمولا با انجام چند آزمایش مختلف انجام می شود، زیرا تست خاصی برای تشخیص قطعی درد مثانه در بارداری وجود ندارد.
پزشک برای رد سایر بیماری ها مثل عفونت ادراری (UTI) ممکن است آزمایش های زیر را درخواست کند:
- آزمایش خون برای بررسی علائم التهابی
- آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت یا وجود خون در ادرار
- معاینه فیزیکی لگن و اندام تناسلی (در زنان ممکن است معاینه داخلی واژن انجام شود)
- سونوگرافی شکم برای بررسی وضعیت مثانه و کلیه ها
- سیستوسکوپی، یعنی مشاهده داخل مثانه با لوله باریک و دوربین
- اندازه گیری فشار داخل مثانه با استفاده از سوند مخصوص
این آزمایش ها به پزشک کمک می کنند علت دقیق درد مثانه در دوران بارداری را تشخیص دهد.
روش های درمان درد مثانه در بارداری
در حال حاضر درمان قطعی برای درد مثانه در بارداری وجود ندارد، اما هدف درمان ها، کاهش درد و کنترل علائم است.
پزشک ممکن است بسته به شرایط بدنی و مرحله بارداری، روش های درمانی زیر را پیشنهاد دهد:
1. دارودرمانی
داروهایی که ممکن است برای کنترل علائم تجویز شوند عبارت اند از:
- مسکن های ساده مثل استامینوفن یا ایبوپروفن (مصرف ایبوپروفن در بارداری باید حتما با نظر پزشک باشد)
- داروهای ضد درد عصبی مانند آمی تریپتیلین، گاباپنتین یا پره گابالین برای کاهش درد عصبی مثانه
- داروهای ضد اسپاسم مثانه مثل اکسی بوتینین برای کاهش دفعات ادرار
در برخی موارد خاص، ممکن است دارویی به نام پنتوسان پلی سولفات سدیم برای محافظت از دیواره مثانه تجویز شود، یا دارویی از طریق سوند وارد مثانه شود تا درد کاهش یافته و نیاز به ادرار کردن کمتر شود.
2. جراحی
جراحی فقط در مواردی انجام می شود که سایر درمان ها مؤثر نبوده باشند. گزینه های ممکن شامل موارد زیر است:
- تزریق بوتاکس (Botulinum toxin) به دیواره مثانه برای کاهش درد و انقباض
- کاشت دستگاه کوچکی زیر پوست کمر که سیگنال های تنظیم کننده به اعصاب مثانه می فرستد (تحریک عصب خاجی)
- افزایش حجم مثانه با استفاده از بافت های بدن خود فرد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر یکی از علائم زیر را دارید، مراجعه به پزشک ضروری است:
- درد مداوم در مثانه، پایین شکم یا کمر که بهبود نمی یابد
- افزایش تعداد دفعات ادرار نسبت به حالت معمول
در شرایط زیر باید سریع تر به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:
- وجود خون در ادرار یا هماچوری در بارداری (رنگ ادرار صورتی، قرمز یا قهوه ای تیره شود)
- درد مثانه در بارداری همراه با تب بالا، احساس گرگرفتگی یا لرز شدید، این علائم می تواند نشانه عفونت خطرناک مجاری ادراری باشد
در چنین شرایطی مراجعه فوری به پزشک یا تماس با مراکز اورژانس الزامی است.
درمان های حمایتی و سبک زندگی برای درد مثانه در بارداری
علاوه بر درمان دارویی، راهکارهای حمایتی و تمرین های خاص می توانند تأثیر زیادی در بهبود وضعیت مادران باردار داشته باشند.
این روش ها شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی برای تقویت عضلات کف لگن و بهبود کنترل ادرار
- تمرین های بازآموزی مثانه برای افزایش فاصله بین دفعات ادرار
- مدیریت درد مزمن با روش های غیردارویی مانند یوگا، تنفس عمیق و مدیتیشن
- مشاوره روانشناسی برای مقابله با اضطراب یا افسردگی ناشی از درد طولانی مدت
- آموزش روابط زناشویی سالم در صورت بروز درد هنگام نزدیکی
کارهایی که می توانید برای کاهش درد مثانه در بارداری انجام دهید
کارهایی که باید انجام دهید:
- دفترچه غذایی تهیه کنید تا ببینید کدام خوراکی ها باعث تشدید علائم می شوند (غذاهای تند یا نوشیدنی های خاص ممکن است باعث تحریک مثانه شوند).
- ورزش سبک و منظم مثل پیاده روی یا شنا انجام دهید. حرکات کششی ملایم یا یوگا مخصوص بارداری نیز می تواند در کاهش استرس و درد مؤثر باشد.
- نوشیدن آب کافی در طول روز کمک می کند تا ادرار رقیق تر شده و التهاب مثانه کمتر شود.
کارهایی که نباید انجام دهید:
- از مصرف زیاد غذاهای تند، ترش یا اسیدی (مثل مرکبات و فلفل) خودداری کنید.
- مصرف قهوه، چای پررنگ، نوشیدنی های انرژی زا یا الکل را محدود کنید. این مواد مثانه را تحریک کرده و علائم را بدتر می کنند.
درمان های خانگی و طب سنتی ایمن برای کاهش درد مثانه در بارداری
درد مثانه در بارداری، به دلیل حساسیت بدن در این دوران، باید با روش های ملایم و طبیعی کنترل شود. خوشبختانه بسیاری از درمان های خانگی و توصیه های طب سنتی ایرانی می توانند بدون آسیب به مادر یا جنین، به کاهش التهاب و درد کمک کنند.
1. نوشیدن آب به اندازه کافی
نوشیدن آب کافی ساده ترین و مؤثرترین راه برای کاهش التهاب مثانه است.
وقتی آب کم می نوشید، ادرار غلیظ می شود و اسیدها و نمک های تحریک کننده در مثانه جمع می شوند. این موضوع می تواند درد مثانه در بارداری را تشدید کند.
در دوران بارداری سعی کنید روزانه حدود 8 تا 10 لیوان آب بنوشید، البته در حجم های کوچک و در طول روز تا باعث سنگینی معده نشود.
2. استفاده از دم نوش های گیاهی ملایم
در طب سنتی، برخی دم نوش ها خاصیت ضدالتهابی و آرام بخش دارند. با این حال، باید توجه داشت که همه گیاهان برای بارداری ایمن نیستند.
دم نوش های زیر در مقادیر متعادل و با نظر پزشک قابل استفاده اند:
- دم نوش بابونه: ضدالتهاب و آرام بخش مثانه
- دم نوش رازیانه: کمک به بهبود هضم و کاهش فشار روی مثانه
- دم نوش گل گاوزبان: در حد بسیار کم و با مشورت پزشک، برای آرامش عمومی بدن
نکته مهم: از مصرف گیاهانی مانند جعفری، مرزنجوش، رزماری یا شیرین بیان در بارداری خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث انقباض رحم شوند.
3. کمپرس گرم در پایین شکم
استفاده از کمپرس گرم یا کیسه آب گرم روی قسمت زیر شکم یا کمر می تواند درد مثانه در بارداری را کاهش دهد.
گرما باعث شل شدن عضلات و بهبود جریان خون می شود و از شدت درد می کاهد. فقط توجه داشته باشید که دمای کمپرس زیاد نباشد تا به پوست یا جنین آسیبی نرسد.
4. رژیم غذایی مناسب برای سلامت مثانه
در دوران بارداری و به ویژه در زمان درد مثانه در بارداری، رژیم غذایی نقش بسیار مهمی دارد.
برای کاهش تحریک مثانه، بهتر است از خوردن خوراکی های زیر پرهیز کنید:
- غذاهای خیلی تند یا پرادویه
- قهوه، چای پررنگ و نوشابه های گازدار
- میوه های اسیدی مانند پرتقال، لیمو، آناناس
در مقابل، خوردن مواد غذایی زیر می تواند مفید باشد:
- میوه های ملایم مثل سیب و گلابی
- سبزیجات پخته مانند کدو، هویج، و سیب زمینی
- لبنیات کم چرب، به ویژه ماست طبیعی که به سلامت مجاری ادراری کمک می کند
5. کنترل استرس و آرام سازی ذهن
استرس یکی از عوامل تشدیدکننده درد مثانه در بارداری است. در دوران بارداری، بدن به تغییرات زیادی واکنش نشان می دهد و اضطراب طبیعی است.
روش های آرام سازی زیر می توانند کمک کننده باشند:
- تنفس عمیق روزانه چند دقیقه
- یوگای مخصوص بارداری با راهنمایی مربی
- گوش دادن به موسیقی آرام و پیاده روی سبک
آرامش ذهنی نقش مستقیمی در کاهش درد و انقباض مثانه دارد.
6. رعایت بهداشت و تخلیه کامل مثانه
یکی از توصیه های مهم پزشکان برای پیشگیری از درد مثانه در بارداری این است که هرگز ادرار خود را برای مدت طولانی نگه ندارید.
ادرار کردن به موقع از تجمع باکتری و التهاب جلوگیری می کند. همچنین پس از هر بار تخلیه مثانه، ناحیه تناسلی را با آب ولرم شست وشو دهید و از مواد شیمیایی یا ژل های معطر استفاده نکنید.
7. مشورت منظم با پزشک یا ماما
حتی اگر از روش های خانگی استفاده می کنید، حتما باید تحت نظر پزشک یا ماما باشید.
زیرا درد مثانه در بارداری ممکن است نشانه ای از عفونت مجاری ادراری یا التهاب کلیه ها باشد که نیاز به درمان دارویی دارد.
هیچ داروی گیاهی یا خانگی نباید بدون اجازه پزشک در دوران بارداری مصرف شود.
سخنی از نی نی تینی
درد مثانه در بارداری اگرچه ممکن است باعث ناراحتی، اضطراب و بی خوابی شود، اما با درمان های مناسب و رعایت سبک زندگی سالم، قابل کنترل است.
تشخیص زودهنگام و مراجعه به پزشک متخصص زنان یا اورولوژی می تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند و سلامت مادر و جنین را حفظ نماید.
آیا شما هم در دوران بارداری با درد یا سوزش مثانه مواجه بوده اید؟
تجربه تان را در بخش دیدگاه ها با دیگر مادران به اشتراک بگذارید تا با کمک هم، راه های مؤثر کاهش این درد را بهتر بشناسیم.
