درد شکم در بارداری یکی از مشکلات رایج است که بسیاری از زنان باردار آن را تجربه می کنند. این درد می تواند به دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، رشد رحم و فشاری که بر اندام های داخلی وارد می شود، ایجاد شود. با این حال، برخی از دلایل این درد طبیعی هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند.
اگر می خواهید بدانید درد شکم در بارداری از چه زمانی شروع می شود؟ یا علت درد شکم در بارداری چیست؟ ادامه این مطلب را بخوانید تا اطلاعات کاملی در این زمینه به دست آورید.
علت درد شکم در بارداری چیست؟
از یبوست گرفته تا درد رباط گرد، عوامل مختلفی می توانند باعث ایجاد دردهای شکمی در دوران بارداری شوند. در ادامه برخی از علل رایج و بی خطر درد شکم در بارداری آورده شده است:
تهوع صبحگاهی
یکی از شایع ترین دلایل درد و ناراحتی معده در اوایل بارداری، تهوع صبحگاهی است. این حالت معمولا از هفته 2 بارداری تا هفته 4 بارداری شروع می شود و در هفته های 9 بارداری تا هفته 16 بارداری به اوج خود می رسد. در بیشتر موارد، تهوع صبحگاهی تا هفته 22 بارداری کاهش می یابد.
علائم تهوع صبحگاهی شامل:
- حالت تهوع
- استفراغ
- احساس پری معده
اغلب زنان باردار نیازی به دارو برای کنترل تهوع صبحگاهی ندارند، اما در موارد شدید که به آن هایپرمسیس گراویداروم گفته می شود، باید با پزشک مشورت کرد.
رشد رحم و فشار بر معده
با بزرگ شدن رحم، اندام های داخلی مانند معده و روده ها تحت فشار قرار می گیرند. این موضوع می تواند باعث احساس سنگینی، پری و حتی نفخ شود.
برای کاهش این ناراحتی:
- وعده های غذایی خود را به مقدار کم و در دفعات بیشتر میل کنید.
- فعالیت بدنی سبک داشته باشید.
- به میزان کافی استراحت کنید.
- مثانه خود را مرتب تخلیه کنید.
- درد رباط گرد
درد رباط گرد معمولا بین هفته 18 بارداری تا هفته 24 بارداری ظاهر می شود، یعنی زمانی که شکم شما شروع به بزرگ تر شدن می کند. این درد معمولا در یک طرف شکم حس می شود، اما ممکن است در هر دو طرف نیز ایجاد شود.
ویژگی های درد رباط گرد:
- درد تیز و ناگهانی یا درد خفیف و مداوم در قسمت تحتانی شکم
- تشدید درد هنگام تغییر وضعیت ناگهانی، سرفه، عطسه یا خندیدن
- معمولا خود به خود برطرف می شود، اما در صورت شدت زیاد باید با پزشک مشورت کرد.
- یبوست و نفخ
افزایش سطح هورمون پروژسترون در بارداری باعث کند شدن عملکرد دستگاه گوارش می شود. این موضوع می تواند منجر به یبوست و نفخ شکم شود.
راه های کاهش یبوست و نفخ در بارداری:
- مصرف آب کافی در طول روز
- استفاده از مواد غذایی سرشار از فیبر مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل
- پرهیز از غذاهای نفاخ مانند نوشیدنی های گازدار، غذاهای سرخ کرده و ادویه دار، لبنیات پرچرب و برخی سبزیجات مانند کلم و لوبیا
- انقباضات براکستون هیکس
انقباضات براکستون هیکس نوعی انقباض تمرینی رحم هستند که اغلب در سه ماهه دوم و سه ماهه سوم بارداری رخ می دهند. این انقباضات برخلاف درد زایمان واقعی نامنظم هستند و با تغییر وضعیت بدن متوقف می شوند.
چگونه انقباضات براکستون هیکس را از درد زایمان تشخیص دهیم؟
- این انقباضات با تغییر موقعیت بدن متوقف می شوند.
- فواصل بین انقباضات نامنظم است.
- شدت آن ها افزایش نمی یابد.
- معمولا باعث ناراحتی می شوند، اما به اندازه درد زایمان شدید نیستند.
اگر مطمئن نیستید که انقباضات شما براکستون هیکس است یا درد زایمان، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید.
چه زمانی باید نگران درد شکم در بارداری باشیم؟
در برخی موارد، درد شکم در بارداری می تواند نشانه ای از مشکلات جدی باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارند. اگر علائم زیر را تجربه کردید، بلافاصله با پزشک مشورت کنید:
- درد شدید و مداوم شکم
- خونریزی واژینال
- تب و لرز
- تاری دید یا سردرد شدید
- تهوع و استفراغ شدید
- مشکل در ادرار کردن
- بارداری خارج رحمی
بارداری خارج رحمی زمانی اتفاق می افتد که تخمک بارور شده در جایی غیر از رحم، معمولا در لوله های فالوپ، لانه گزینی می کند. این نوع بارداری امکان ادامه حیات ندارد و می تواند بسیار خطرناک باشد.
علائم بارداری خارج رحمی:
- درد شدید در قسمت پایین شکم
- خونریزی واژینال غیرطبیعی
- سرگیجه یا غش
برخی از عوامل افزایش دهنده خطر بارداری خارج رحمی عبارت اند از:
- سابقه بارداری خارج رحمی
- جراحی های قبلی روی لوله های فالوپ
- داشتن IUD در زمان لقاح
- ابتلا به بیماری های التهابی لگن
بارداری خارج رحمی نیاز به درمان فوری پزشکی دارد و معمولا با جراحی یا داروهای مخصوص درمان می شود.
اگر در سه ماهه دوم یا سوم بارداری دچار انقباضات منظم، ترشحات واژینال غیرعادی یا احساس فشار شدید در لگن شدید، ممکن است در معرض زایمان زودرس باشید. در این صورت، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
جدا شدن جفت وضعیتی نادر اما خطرناک است که در آن جفت از دیواره رحم جدا می شود. این مشکل معمولا در سه ماهه سوم بارداری رخ می دهد و می تواند عامل درد شکم در بارداری باشد و جان مادر و جنین را به خطر بیندازد.
علائم جدا شدن جفت:
- درد شدید و ناگهانی شکم
- خونریزی شدید
- کاهش حرکات جنین
- پره اکلامپسی
پره اکلامپسی یک اختلال جدی در بارداری است که باعث افزایش فشار خون و آسیب به اندام ها می شود.
علائم هشداردهنده پره اکلامپسی:
- سردردهای شدید
- تاری دید
- تورم ناگهانی دست ها و صورت
- درد در ناحیه بالایی شکم
اگر این علائم را تجربه کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
دلایل درد شکم در بارداری
درد شکم در دوران بارداری می تواند دلایل متعددی داشته باشد. در بسیاری از موارد، این درد طبیعی و ناشی از تغییرات بدن مادر است، اما گاهی ممکن است نشانه ای از یک مشکل جدی باشد. در ادامه، مهم ترین دلایل درد شکم در دوران بارداری را بررسی می کنیم و توضیح می دهیم که در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر در اوایل بارداری درد شکم دارید، باید احتمال سقط جنین را در نظر بگیرید. طبق آمار کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG)، حدود 10 درصد از بارداری های شناخته شده به سقط ختم می شوند.
علائم سقط جنین:
- خونریزی واژینال
- گرفتگی و دردهایی که مانند درد قاعدگی تکرار می شوند
- زایمان زودرس
اگر قبل از هفته 37 بارداری دچار انقباضات منظم شده اید و این انقباضات با کمردرد مداوم همراه است، ممکن است نشانه زایمان زودرس باشد. در این حالت، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
علائم زایمان زودرس:
- انقباضات منظم
- خروج مایع یا خون از واژن
- کاهش حرکت جنین
تشخیص تفاوت بین انقباضات برکستون هیکس (انقباضات کاذب) و زایمان زودرس حتی برای مادران باتجربه هم دشوار است. بنابراین، در صورت احساس هرگونه انقباض، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
- جدا شدن زودرس جفت
جفت وظیفه تأمین اکسیژن و مواد مغذی جنین را بر عهده دارد. در شرایط طبیعی، جفت تا زمان تولد در رحم باقی می ماند، اما در موارد نادر (تقریبا 1 مورد از هر 200 بارداری) ممکن است زودتر از موعد از دیواره رحم جدا شود. این وضعیت که جدا شدن زودرس جفت نام دارد، معمولا در سه ماهه سوم بارداری رخ می دهد و می تواند بسیار خطرناک باشد.
علائم جدا شدن جفت:
- درد شدید، مداوم و رو به افزایش در قسمت پایین شکم
- سفت شدن غیرطبیعی رحم (اگر روی شکم فشار دهید، نرم نمی شود)
- خونریزی واژینال تیره و بدون لخته
در موارد شدید، ممکن است پزشک سریعا زایمان سزارین انجام دهد. عواملی مانند فشار خون بالا، پره اکلامپسی، و ضربه به شکم می توانند خطر این عارضه را افزایش دهند.
- پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری)
پره اکلامپسی یکی از اختلالات فشار خون در بارداری است که بین 5 تا 8 درصد از مادران باردار را درگیر می کند. این وضعیت معمولا بعد از هفته 20 بارداری ایجاد می شود و می تواند رشد جنین را تحت تأثیر قرار دهد.
علائم پره اکلامپسی:
- فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار
- درد در قسمت بالای سمت راست شکم
- تورم شدید در دست ها، پاها و صورت
- سردرد شدید و مشکلات بینایی مانند دیدن نورهای چشمک زن
اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
- عفونت مجاری ادراری (UTI)
حدود13 درصد از زنان باردار در طول بارداری دچار عفونت ادراری می شوند. اگر این عفونت درمان نشود، ممکن است به عفونت کلیه تبدیل شده و خطر زایمان زودرس را افزایش دهد.
علائم عفونت ادراری:
- درد و سوزش هنگام ادرار
- احساس نیاز مکرر به دفع ادرار
- وجود خون در ادرار
- درد شکمی
عفونت ادراری در صورت تشخیص زودهنگام به راحتی با آنتی بیوتیک ها درمان می شود.
- آپاندیسیت در بارداری
تشخیص آپاندیسیت در بارداری دشوار است، زیرا با بزرگ شدن رحم، آپاندیس ممکن است به سمت بالای شکم جابه جا شود. تشخیص دیرهنگام این بیماری می تواند منجر به عوارض جدی شود.
علائم آپاندیسیت در بارداری:
- درد شدید در سمت راست شکم (گاهی نزدیک به ناف یا زیر کبد)
- بی اشتهایی، حالت تهوع و استفراغ
- سنگ های صفراوی (کیسه صفرا)
سنگ های صفراوی در زنان چاق، بالای 35 سال، یا با سابقه خانوادگی شایع تر هستند. حدود 8 درصد از زنان باردار ممکن است دچار سنگ کیسه صفرا شوند که گاهی نیاز به جراحی دارد.
علائم سنگ صفرا:
- درد شدید در سمت راست و بالای شکم
- انتشار درد به پشت و زیر تیغه شانه راست
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر دچار یکی از علائم زیر شدید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد شکم همراه با خونریزی در سه ماهه اول
- خونریزی یا گرفتگی شدید شکمی
- تب یا لرز
- بیش از 4 انقباض در ساعت برای دو ساعت متوالی
- درد و مشکل در ادرار یا وجود خون در ادرار
- درد شدید و مداوم شکمی
- سردرد شدید، ورم ناگهانی، یا مشکلات بینایی
چگونه می توان درد شکم در بارداری را کاهش داد؟
بسته به علت درد، روش های مختلفی برای کاهش آن وجود دارد:
- حرکات خود را آهسته تر کنید (به خصوص هنگام نشستن و بلند شدن)
- مصرف فیبر را افزایش دهید (میوه، سبزیجات و نان سبوس دار)
- آب فراوان بنوشید
- وعده های غذایی کوچک و مکرر داشته باشید
- به طور منظم ورزش کنید (با تأیید پزشک)
- مثانه خود را مرتب تخلیه کنید
- از ماساژ بارداری، طب سوزنی، یا یوگا استفاده کنید
- استراحت کافی داشته باشید
سخنی از نی نی تینی
درد شکم در دوران بارداری بسیار شایع است، اما در برخی موارد می توانند نشانه یک مشکل جدی باشند. اگر درد شدیدی دارید، یا هر علامتی باعث نگرانی شما شده است، درنگ نکنید و با پزشک مشورت کنید. مراقبت به موقع می تواند از بروز خطرات احتمالی برای شما و جنین جلوگیری کند.
آیا شما هم در دوران بارداری با شکم درد مواجه شده اید؟ چه راهکار هایی برای کاهش درد شکم در دوران بارداری پیشنهاد می دهید؟ تجربه خود را با ما در میان بگذارید.
