خجالت در کودکان

یک کودک خجالتی یا کم رو در موقعیت‌های ناآشنا یا هنگام تعامل با دیگران دچار اضطراب یا بازداری می‌شود. کودکی که خجالت می کشد بیشتر در موقعیت‌هایی که احساس می‌کند تحت نظر است، مانند زمانی که با فردی جدید ملاقات می‌کند یا مجبور به صحبت در جمع است، به شدت مضطرب و محدود می‌شود. یک کودک کم‌رو بیشتر ترجیح می‌دهد از حاشیه‌ها نظاره‌گر باشد تا اینکه در فعالیت‌ها شرکت کند.

بیشتر کودکان گاهی اوقات احساس کم‌رویی می‌کنند، اما زندگی برخی از آنها به شدت تحت تأثیر خجالتشان، محدود می‌شود. کودکانی که از کم‌رویی شدید رنج می‌برند، ممکن است با رشد و بلوغ از آن عبور کنند، یا ممکن است به بزرگسالان کم‌رو تبدیل شوند. والدین می‌توانند به کودکان خود در غلبه بر خجالت خفیف کمک کنند. در موارد شدید، کمک حرفه‌ای ممکن است توصیه شود.

عوارض خجالت در کودکان

کم‌رویی مداوم و شدید می‌تواند به روش‌های مختلفی کیفیت زندگی کودک را کاهش دهد، از جمله این روش ها عبارتند از:

• کاهش فرصت‌ها برای توسعه یا تمرین مهارت‌های اجتماعی
• دوستان کمتر
• کاهش مشارکت در فعالیت‌های سرگرم‌کننده و پاداش‌دهنده که نیاز به تعامل با دیگران دارند، مانند ورزش، رقص، تئاتر یا موسیقی
• افزایش احساس تنهایی، بی‌اهمیتی و کاهش اعتماد به نفس
• کاهش توانایی رسیدن به پتانسیل کامل خود به دلیل ترس از قضاوت شدن
• سطح بالای اضطراب
• اثرات فیزیکی خجالت‌آور مانند سرخ شدن، لکنت و لرزش

جنبه های مثبت خجالت در کودکان

کم‌رو بودن با تعدادی از رفتارهای مثبت همراه است، از جمله:

• موفقیت در مدرسه
• رفتار خوب و پرهیز از مشکلات
• گوش دادن با دقت به دیگران
• مراقبت آسان‌تر از کودک

دلایل احتمالی خجالت کشیدن در کودکان

برخی از علل احتمالی کم‌رویی که اغلب به صورت ترکیبی عمل می‌کنند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• ژنتیک: جنبه‌هایی از شخصیت می‌توانند تا حدی توسط ترکیب ژنتیکی ارثی فرد تعیین شوند.
• شخصیت: نوزادانی که حساس هستند و به راحتی می ترسند بیشتر احتمال دارد که به کودکان کم‌رو تبدیل شوند.
• رفتار آموخته شده: کودکان با تقلید از الگوهای مهم زندگی خود، یعنی والدینشان، یاد می‌گیرند. والدین کم‌رو ممکن است با نمونه‌سازی به کودکان خود، خجالت را “آموزش” دهند.
• روابط خانوادگی: کودکانی که احساس دلبستگی ایمن به والدین خود ندارند یا تجربه مراقبت‌های ناپایدار دارند، ممکن است مضطرب و مستعد رفتار خجالتی باشند. والدین بیش از حد محافظه‌کار ممکن است به کودکان خود بیاموزند که بازداری و ترس، به ویژه از موقعیت‌های جدید، داشته باشند.
• کمبود تعامل اجتماعی: کودکانی که در سال‌های ابتدایی زندگی از دیگران جدا بوده‌اند، ممکن است مهارت‌های اجتماعی لازم برای تعامل آسان با افراد ناآشنا را نداشته باشند.
• انتقاد شدید: کودکانی که توسط افراد مهم زندگی خود (والدین، خواهر و برادرها و دیگر اعضای خانواده یا دوستان نزدیک) مورد تمسخر یا آزار قرار می‌گیرند، ممکن است به سمت کم‌رویی گرایش پیدا کنند.
• ترس از شکست: کودکانی که بارها و بارها بیش از حد توانایی‌هایشان تحت فشار قرار گرفته‌اند (و سپس وقتی که نتوانسته‌اند “انتظارات را برآورده کنند” احساس بدی به آنها القا شده)، ممکن است ترسی از شکست داشته باشند که به صورت خجالت نمایان شود.

چرخه معیوب

اگر یک کودک در موقعیت اجتماعی به صورت خجالتی رفتار کند، ممکن است پس از آن خود را برای این رفتار سرزنش کند. این سرزنش می‌تواند آنها را بیشتر از قبل خودآگاه و قضاوت‌گر کند و در واقع احتمال اینکه کودک در آینده رفتار خجالتی داشته باشد را افزایش دهد.

با گذشت زمان، اعتماد به نفس و عزت نفس آنها ممکن است شروع به تضعیف کند. هر چه کودک احساس اعتماد به نفس کمتری داشته باشد، احتمال بیشتری دارد که به صورت خجالتی رفتار کند.

نگرش والدین بسیار مهم است

احتمالا بیشتر از آنچه والدین متوجه شوند، در زندگی فرزندانشان بسیار تأثیرگذار هستند. پیشنهاداتی شامل موارد زیر است:

• مراقب باشید که به کودک خود برچسب “خجالتی” بودن نزنید. کودکان (و بزرگسالان) تمایل دارند به برچسب‌هایی که دیگران به آنها می‌دهند، عمل کنند.
• اجازه ندهید دیگران نیز به کودک شما برچسب خجالتی بودن بزنند.
• هرگز کودک خود را زمانی که خجالت می کشد، مورد انتقاد یا تمسخر قرار ندهید. حمایت‌کننده، همدل و فهمیده باشید.
• کودک خود را تشویق کنید که در مورد دلایل خجالتش با شما صحبت کند و به شما بگوید از چه چیزی می‌ترسد؟
• با کودک خود درباره زمان‌هایی که خودتان کم‌رو بوده‌اید و چگونه بر آن غلبه کرده‌اید، صحبت کنید. از آنجایی که کودکان کوچک اغلب والدین خود را بی‌نقص می‌بینند، اعتراف به خجالت خودتان می‌تواند به کودک احساس بهتری انتقال دهد و اضطراب کلی او را کاهش دهد.
• خودتان اجتماعی باشید. رفتارهای با اعتماد به نفس را مدل ‌سازی کرده و از طریق مثال به فرزندتان نشان دهید.

استراتژی‌هایی برای والدین

والدین می‌توانند کودک خود را به اجتماعی‌تر شدن تشویق کنند. استراتژی‌ها بسته به کودک و شرایط متفاوت است، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• استراتژی‌های مقابله‌ای شخصی خود را که در طول سال‌ها برای غلبه بر کم‌رویی کشیدن آموخته‌اید، با کودک خود به اشتراک بگذارید. این استراتژی‌ها را با کودک خود تمرین کنید.
• با کودک خود درباره مزایای بسیاری که در خجالتی نبودن وجود دارد، صحبت کنید. مثال‌هایی از زندگی خود را به او ارائه دهید.
• رفتارهای اجتماعی را تشویق کنید. زمانی که کودک شما با یک موقعیت ناآشنا یا ملاقات با یک فرد جدید بدون خجالت کشیدن کنار می‌آید، او را تحسین کنید.
• با کودک خود هدف‌گذاری کنید. به دنبال گام‌های کوچک و تدریجی باشید و او را برای پیشرفت‌هایش تحسین کنید. به عنوان مثال، گفتن “سلام” به یک کودک دیگر ممکن است یک گام بزرگ اولیه باشد.
• عمداً کودک خود را به موقعیت‌های جدید ببرید. ابتدا به دنبال تغییرات کوچک در رفتار باشید و به تدریج آنها را افزایش دهید. به عنوان مثال، اگر کودک به کسی که برای او جدید است سلام می‌کند، او را تشویق کنید. حمایت‌کننده باشید.
• مطمئن شوید که کودک شما در آنچه که در آن مهارت دارد، برتری پیدا می‌کند. او را برای مهارت‌هایی که به دست آورده، تحسین کنید.

کمک حرفه‌ای

اگر خجالت کودک شما به طور خاصی ناتوان‌کننده است، ممکن است بخواهید از یک مشاور یا روانشناس کمک حرفه‌ای بگیرید. گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر است:

• مدیریت استرس
• استراتژی‌های آرامش‌بخش
• جلسات مشاوره
• آموزش مهارت‌های اجتماعی

سوالات متداول