آیا جگر در بارداری مجاز است؟
جگر یکی از مواد غذایی بسیار مغذی است که سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و پروتئین های ضروری برای بدن می باشد. اما در دوران بارداری، شرایط متفاوت است و باید با دقت بیشتری به انتخاب خوراکی ها توجه کرد. یکی از نگرانی های جدی درباره خوردن جگر در بارداری، مقدار زیاد ویتامین A از نوع پیش ساخته (رتینول) است که در جگر یافت می شود.
این نوع از ویتامین A در صورت مصرف زیاد، مخصوصا در سه ماهه اول بارداری، ممکن است با خطراتی چون سقط جنین یا ایجاد ناهنجاری های مادرزادی در جنین همراه باشد. به همین دلیل، بسیاری از متخصصان تغذیه و پزشکان توصیه می کنند که زنان باردار در ماه های ابتدایی از مصرف جگر به طور کامل پرهیز کنند.
خوردن جگر در بارداری چه عوارضی دارد؟
با وجود ارزش تغذیه ای بالای جگر، مقدار بالای ویتامین A در آن می تواند خطرناک باشد. مصرف بیش از حد این ویتامین در دوران بارداری ممکن است منجر به:
- آسیب به رشد طبیعی جنین، به ویژه در مغز، قلب و ستون فقرات
- افزایش احتمال سقط
- ایجاد اختلالات کبدی در مادر
- تجمع بیش از حد ویتامین A در بدن (که بدن آن را ذخیره می کند و نمی سوزاند)
نکته مهم این است که حتی مقادیر کم اما مداوم از جگر در بارداری می تواند به مرور باعث تجمع بیش از حد این ویتامین در بدن شود، چرا که بدن زنان باردار توانایی دفع سریع این نوع ویتامین A را ندارد.
آیا مصرف جگر در بارداری برای جنین خطرناک است؟
بله، در صورتی که در اوایل بارداری یا به دفعات مکرر مصرف شود، جگر می تواند برای جنین خطرناک باشد. جنین در حال رشد، به ویژه در هفته های ابتدایی، بسیار حساس به مواد مغذی و هورمون هاست. اگر ویتامین A پیش ساخته در مقادیر بالا وارد بدن مادر شود، ممکن است مانع رشد طبیعی اندام های حیاتی نوزاد مانند چشم، گوش، مغز و استخوان شود.
اما آیا همیشه باید از جگر پرهیز کرد؟ نه دقیقا.
جگر در بارداری خوب است یا نه؟
در نگاه اول، جگر یک ماده غذایی فوق العاده مغذی است. سرشار از پروتئین، آهن، روی، ویتامین B12 و البته ویتامین A است. اما نکته مهم اینجاست که نوع ویتامین A موجود در جگر، از نوع پیش ساخته یا رتینول است؛ همان نوعی که در مقادیر بالا برای زنان باردار خطرناک محسوب می شود.
انواع ویتامین A در غذاها:
- ویتامین A پیش ساخته (رتینول): در منابع حیوانی مانند جگر، تخم مرغ، شیر و لبنیات یافت می شود.
- پیش ساز ویتامین A یا بتاکاروتن: در منابع گیاهی مانند هویج، کدو تنبل، انبه، زردآلو، اسفناج، سبزی های برگ دار و سایر میوه ها و سبزی های نارنجی و سبز تیره وجود دارد.
یک وعده متوسط جگر گوسفند یا گاو، بیش از هفت برابر نیاز روزانه یک زن باردار به ویتامین A پیش ساخته را تأمین می کند. به همین دلیل مصرف آن باید بسیار محدود و بااحتیاط باشد.
چه مقدار جگر در بارداری بی خطر است؟
اگرچه خوردن مقدار زیاد جگر در بارداری توصیه نمی شود، اما مصرف مقدار خیلی کم آن به اندازه 40 تا 50 گرم یک یا دو بار در ماه در اواخر بارداری ممکن است بی خطر باشد. البته مشروط بر اینکه:
- در سه ماهه اول بارداری نباشید
- سایر منابع حاوی ویتامین A پیش ساخته را هم زمان مصرف نکنید
- تحت نظر پزشک یا کارشناس تغذیه باشید
به خاطر داشته باشید که بدن ما ویتامین A پیش ساخته را در کبد ذخیره می کند. یعنی حتی مصرف مقادیر کم اما مداوم جگر در بارداری می تواند به مرور باعث تجمع بیش از حد آن شود و برای جنین مشکل ایجاد کند.
چگونه جگر را ایمن مصرف کنیم؟
اگر تصمیم دارید گه گاهی مقدار کمی جگر مصرف کنید، حتما آن را به طور کامل بپزید. جگر نیم پز یا نپخته ممکن است حاوی باکتری هایی مانند سالمونلا باشد که می توانند به راحتی وارد جریان خون شده و برای جنین خطرناک شوند.
برای اطمینان از پخته شدن کامل جگر:
- رنگ داخل آن کاملا قهوه ای شود
- آب آن شفاف و بدون رگه های صورتی باشد
- از پختن آن با حرارت پایین خودداری شود
آیا روغن جگر ماهی در بارداری ایمن است؟
یکی از سوالات متداول این است که آیا می توان روغن جگر ماهی را در دوران بارداری مصرف کرد؟ با وجود اینکه این روغن سرشار از امگا-3 و ویتامین D است، اما حاوی مقدار زیادی ویتامین A پیش ساخته نیز هست. به همین دلیل، مصرف روغن جگر ماهی در دوران بارداری توصیه نمی شود.
به جای آن:
- از مکمل های مخصوص بارداری استفاده کنید که ویتامین A را به شکل بتاکاروتن دارند
- برای دریافت امگا-3، از مکمل های ایمن مانند روغن ماهی تصفیه شده (نه جگر ماهی) استفاده کنید که مورد تأیید پزشک باشد
سخنی از نی نی تینی
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، بهتر است از مصرف جگر در سه ماهه اول کاملا پرهیز کنید. در ماه های بعد، اگر تمایل دارید گاهی طعم آن را بچشید، حتما مقدار مصرف خود را به نیم وعده در ماه محدود کرده و آن را کاملا بپزید.
در عوض، رژیم غذایی تان را با میوه ها و سبزی هایی مثل هویج، کدو حلوایی، زردآلو، انبه، اسفناج و کلم بروکلی غنی کنید تا ویتامین A مورد نیاز بدن تان از منابع بی خطر و گیاهی تأمین شود.
شما در دوران بارداری چگونه با تغذیه تان کنار آمدید؟ آیا تجربه ای درباره مصرف جگر در بارداری دارید؟ خوشحال می شویم دیدگاه ها و تجربیاتتان را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
