تجربه تپش قلب در دوران بارداری می تواند برای بسیاری از مادران باردار نگران کننده باشد. ممکن است احساس کنید قلبتان با شدت می زند، تندتر می تپد، ضربانش نامنظم است یا حتی گاهی یک ضربان را جا می اندازد. در حالی که این حالت ممکن است عجیب یا هشداردهنده به نظر برسد، اما در بیشتر موارد این آریتمی قلبی بی خطر است.
تپش قلب در بارداری معمولا به دلیل افزایش حجم خون و تغییرات هورمونی ایجاد می شود. برای کاهش احتمال بروز این حالت، نوشیدن آب کافی، اجتناب از مصرف کافئین و مدیریت استرس بسیار کمک کننده است.در این مقاله در مورد این مشکل در دوران بارداری توضیح خواهیم داد.
تپش قلب در بارداری یعنی چه؟
تپش قلب در بارداری یا همان آریتمی قلبی به حالتی گفته می شود که در آن فرد احساس می کند قلبش خیلی سریع، با شدت یا نامنظم می تپد. ممکن است ضربان قلب گاهی کند یا سریع شود، یا حتی برای لحظه ای متوقف شود. بعضی از مادران حس می کنند یک ضربان اضافه دارند یا قلب شان در حال پشتک زدن است!
این وضعیت در بارداری بسیار شایع است. در طول دوران بارداری، میزان خون در بدن مادر تقریبا 50 درصد افزایش می یابد. قلب باید با قدرت بیشتری کار کند تا این حجم اضافی خون را به بدن مادر و جنین در حال رشد برساند. این فعالیت اضافه ممکن است باعث احساس تپش قلب شود.
با اینکه ممکن است ترسناک باشد، اما در بیشتر موارد، تپش قلب در بارداری خطرناک نیست و پس از زایمان از بین می رود. با این حال، در موارد نادری ممکن است نشانه ای از یک مشکل جدی مانند آریتمی قلبی در بارداری (نامنظمی ضربان قلب) باشد. اگر همراه با تپش قلب دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس، سرگیجه یا گیجی شدید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
آیا تپش قلب در بارداری شایع است؟
بله، این وضعیت کاملا رایج است؛ به ویژه در سه ماهه سوم بارداری، زمانی که جنین به سرعت رشد می کند و نیاز بیشتری به خون رسانی دارد. هرچه جنین بزرگ تر می شود، تقاضای او برای اکسیژن و مواد مغذی بیشتر می شود، در نتیجه قلب مادر باید بیشتر تلاش کند.
اگر پیش از بارداری دچار مشکلاتی مانند آریتمی قلبی یا بیماری های قلبی بوده اید، احتمال دارد که در دوران بارداری علائم تان تشدید شود یا دفعات بروز آن افزایش یابد.
علائم و دلایل تپش قلب در بارداری
علائم تپش قلب در بارداری
برخی از رایج ترین نشانه های تپش قلب در بارداری (آریتمی قلبی) عبارت اند از:
- احساس پر زدن یا لرزش در قفسه سینه: بعضی از مادران می گویند که حس می کنند قلب شان در حال زدن بال است!
- ضربان قلب نامنظم: گاهی احساس می شود که قلب یک ضربان را جا می اندازد یا ضربان ها بسیار سریع یا نامنظم می شوند.
- تپش شدید: برخی مادران می گویند قلب شان آن قدر محکم می زند که صدا یا ضربان آن را در گوش خود حس می کنند.
دلایل تپش قلب در بارداری
در دوران بارداری تغییرات زیادی در بدن اتفاق می افتد که هم قلب و هم رگ های خونی را تحت تأثیر قرار می دهند. به طور متوسط حجم خون در بدن زنان باردار تا 50 درصد افزایش می یابد. این حجم زیاد خون باعث می شود که قلب مجبور شود بیشتر کار کند و ضربان آن افزایش یابد.
از جمله عوامل مؤثر در افزایش خطر تپش قلب در بارداری یا همان آریتمی قلبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم خونی (آنمی): کمبود گلبول قرمز، یکی از شایع ترین مشکلات در دوران بارداری است. در این حالت، مایع خون بیشتر از گلبول های قرمز افزایش پیدا می کند که می تواند به کاهش اکسیژن رسانی منجر شود و قلب برای جبران، سریع تر بزند.
- استرس، اضطراب و افسردگی: نگرانی های بارداری، زایمان و آینده کودک ممکن است فشار روانی ایجاد کند و به تپش قلب ناشی از اضطراب منجر شود.
- کافئین: نوشیدنی هایی مثل قهوه، چای پررنگ یا شکلات می توانند ضربان قلب را افزایش دهند.
- کم آبی بدن (دهیدراته شدن): در صورت کمبود آب یا اختلال در سطح الکترولیت ها (مواد معدنی تنظیم کننده ضربان قلب)، تپش قلب افزایش می یابد.
- اضافه وزن یا چاقی: مادرانی که پیش از بارداری اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض آریتمی قلبی در بارداری و تپش های نامنظم قرار دارند.
- تغییرات هورمونی: تغییر در سطح هورمون هایی مثل استروژن ممکن است ریتم قلب را دستخوش تغییر کند.
- افت قند خون: این اتفاق به ویژه در سه ماهه اول شایع تر است.
- افت فشار خون: فشار خون پایین یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در دوران بارداری است.
در موارد نادر، دلایل زمینه ای پزشکی ممکن است باعث تپش قلب در بارداری شوند، مانند:
- آریتمی قلبی: مثل فیبریلاسیون دهلیزی که می تواند در دوران بارداری تشدید شود.
- التهاب عضله قلب (میوکاردیت): که معمولا به دنبال یک عفونت ویروسی رخ می دهد.
- پرکاری تیروئید: افزایش فعالیت غده تیروئید می تواند باعث تپش قلب شود.
- نقایص ساختاری قلب: مانند بیماری دریچه ای که ممکن است از قبل وجود داشته باشد و در بارداری علائم آن تشدید شود.
- نارسایی قلبی یا حتی سکته قلبی: که البته موارد بسیار نادری در بارداری هستند اما باید همیشه مدنظر باشند.
تشخیص و آزمایش های مربوط به تپش قلب در بارداری
پزشکان چگونه تپش قلب در بارداری را تشخیص می دهند؟
برای بررسی آریتمی قلبی در دوران بارداری، پزشک ابتدا درباره علائم شما سؤال می پرسد و به صدای قلب تان گوش می دهد. اگر احتمال وجود بیماری زمینه ای وجود داشته باشد، ممکن است آزمایش خون مانند CBC یا شمارش کامل سلول های خونی تجویز شود. این آزمایش می تواند موارد زیر را بررسی کند:
- کم خونی (آنمی)
- عفونت ها
- کمبود ویتامین ها
- مشکلات تیروئیدی
برای بررسی دقیق تر ریتم قلب و احتمال بیماری های قلبی، ممکن است از نوار قلب (الکتروکاردیوگرام یا ECG) استفاده شود. این آزمایش با استفاده از سنسورهایی که به پوست چسبانده می شود، ضربان قلب شما را اندازه گیری می کند و معمولا حدود 15 دقیقه طول می کشد.
پزشک ممکن است در حین آزمایش، شما را به استراحت دعوت کند یا از شما بخواهد روی تردمیل کمی راه بروید تا فعالیت قلب تان در حین حرکت هم بررسی شود. انجام نوار قلب در بارداری کاملا ایمن است.
گاهی ممکن است نتیجه نوار قلب طبیعی باشد، چرا که تپش قلب در لحظه آزمایش رخ نمی دهد. در این شرایط، پزشک ممکن است استفاده از دستگاه مانیتور هولتر را پیشنهاد دهد. این وسیله تا دو هفته روی بدن شما باقی می ماند و در حین فعالیت های روزمره، ضربان قلب را به صورت مداوم ضبط می کند تا پزشک بعدا آن را بررسی کند.
روش های درمان تپش قلب در بارداری ( آریتمی قلبی)
در بسیاری از موارد، تپش قلب در بارداری نیازی به درمان خاصی ندارد. اگر این حالت به صورت مقطعی و خفیف اتفاق بیفتد و منشأ آن بیماری خاصی نباشد، معمولا پزشک به شما توصیه هایی در زمینه تغذیه و سبک زندگی ارائه می دهد.
این توصیه ها شامل موارد زیر است:
- نوشیدن آب کافی: بدن در دوران بارداری به مایعات بیشتری نیاز دارد. کم آبی یکی از دلایل شایع تپش قلب در بارداری است. همچنین باید به طور کامل از مصرف الکل و دخانیات پرهیز شود، زیرا به سلامت جنین آسیب می زند و احتمال تپش قلب را افزایش می دهد.
- کاهش مصرف کافئین، شکر و چربی: مصرف زیاد قهوه، شکلات یا غذاهای چرب و شور می تواند تپش قلب را تشدید کند. توصیه می شود مصرف قهوه را به حداکثر یک فنجان در روز محدود کنید و مواد غذایی شیرین یا حاوی کافئین را در حد اعتدال مصرف نمایید.
- استفاده از تکنیک های آرام سازی: تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن یا تنفس لب غنچه ای (pursed-lip breathing) می تواند به آرام سازی ذهن و کاهش تپش قلب کمک کند.
اگر علت تپش قلب، بیماری قلبی یا مشکل پزشکی دیگری باشد، پزشک برنامه درمانی متناسب با شرایط شما و جنین را طراحی می کند.
در برخی موارد، ممکن است دارویی از دسته بتابلوکرها (Beta Blockers) تجویز شود. این داروها می توانند ضربان قلب را کنترل کنند. پزشک درباره مزایا و عوارض احتمالی این دارو با شما صحبت خواهد کرد و تصمیم گیری نهایی با در نظر گرفتن سلامت مادر و جنین انجام می شود.
پیش آگهی و آینده بیماران مبتلا به تپش قلب در بارداری
در اغلب مواقع، تپش قلب در بارداری مشکلی موقتی است و نیاز به درمان ندارد. پس از زایمان، معمولا این علائم از بین می روند. با اصلاح رژیم غذایی، کاهش استرس و خواب کافی، بسیاری از مادران می توانند این حالت را به راحتی مدیریت کنند.
با این حال، اگر علت زمینه ای خاصی برای تپش قلب وجود دارد، حتما باید با پزشک مشورت کنید و برنامه درمانی مناسبی تهیه شود که هم برای شما و هم برای جنین ایمن و مؤثر باشد.
آیا می توان از تپش قلب در بارداری پیشگیری کرد؟
ممکن است نتوان به طور کامل از تپش قلب جلوگیری کرد، اما با رعایت برخی نکات می توان خطر آن را کاهش داد:
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید و از مصرف زیاد غذاهای چرب، شور، قندی و فرآوری شده پرهیز کنید.
- در صورت وجود اضطراب یا افسردگی، از مشاوره روان شناسی یا درمان دارویی ایمن در بارداری استفاده کنید.
- کافئین مصرفی را کاهش دهید و از مصرف الکل و دخانیات خودداری کنید.
- وزن سالمی را در دوران بارداری حفظ کنید.
- از تکنیک هایی مانند مدیتیشن، یوگا یا تنفس شکمی برای کاهش استرس کمک بگیرید.
- به طور منظم به ویزیت های بارداری بروید تا وضعیت سلامت شما و جنین بررسی شود.
- اگر تپش قلب تان شدیدتر شد، حتما موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
چه زمانی باید برای تپش قلب در بارداری به پزشک مراجعه کرد؟
هرچند بیشتر موارد تپش قلب در بارداری بی خطر هستند، اما همیشه باید علائم تان را با پزشک در میان بگذارید. در موارد زیر فورا به اورژانس مراجعه کنید:
- احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه
- تنگی نفس یا مشکل در تنفس
- سرگیجه، گیجی یا منگی
- از حال رفتن یا غش کردن
- ورم شدید در پاها، مچ یا ساق پا
- احساس خستگی شدید و ناگهانی
سخنی از نی نی تینی
در اکثر مواقع، تپش قلب در بارداری طبیعی و بی ضرر است و به دلیل افزایش حجم خون در بدن رخ می دهد. با این حال، اطلاع رسانی به پزشک در صورت تکرار تپش ها ضروری است. در موارد نادر، ممکن است علت جدی تری در میان باشد. برای کاهش احتمال بروز تپش قلب، آب زیاد بنوشید، از کافئین پرهیز کنید و در دوران بارداری هرگز الکل مصرف نکنید. تمرین های تنفس عمیق می تواند ذهن تان را آرام و بدنتان را ریلکس کند. اگر همراه با تپش قلب دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس یا سرگیجه شدید، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.
آیا شما هم در دوران بارداری تجربه تپش قلب داشته اید؟ چه علائمی را احساس کردید و چه راهکاری برای کاهش آن مفید واقع شد؟ تجربه ها و نکات شخصی خود را در بخش دیدگاه ها با ما و دیگر مادران به اشتراک بگذارید. شاید همین تجربه شما به مادری دیگر آرامش دهد.
