تونسلیت در کودکان زمانی اتفاق می افتد که لوزه ها دچار عفونت شوند. این مشکل یکی از شایع ترین علت های التهاب لوزه در کودکان است و معمولا با گلودرد، تب و تورم غدد لنفاوی بروز پیدا می کند. نوع درمان بستگی به ویروسی یا باکتریایی بودن عفونت دارد، اما در بسیاری از موارد، روند بهبود حدود یک هفته طول می کشد.
در کودکان، شدت علائم می تواند کمی بیشتر از بزرگسالان باشد و همین موضوع باعث نگرانی والدین می شود. در ادامه این مقاله در مورد تونسلیت در کودکان بیشتر توضیح خواهیم داد.
تونسلیت در کودکان چیست؟
تونسلیت در کودکان زمانی رخ می دهد که لوزه ها (دو برجستگی کوچک و نرم در دو طرف انتهای گلو) دچار عفونت و التهاب شوند. مادران می توانند لوزه های کودک را با استفاده از یک چراغ کوچک و باز کردن دهان کودک مشاهده کنند.
لوزه ها بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند و مانند یک سد دفاعی اولیه عمل می کنند. آنها میکروب هایی را که از طریق دهان و بینی وارد بدن می شوند به دام می اندازند. زمانی که این باکتری ها یا ویروس ها روی لوزه ها تجمع می کنند، لوزه ها متورم، دردناک و معمولا قرمز می شوند.
نام پزشکی این وضعیت «تونسیلوفارنژیت» است، اما خانواده ها معمولا آن را همان گلودرد می نامند چون نخستین علامتی است که احساس می شود.
تونسلیت بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می شود و در کودکان زیر سه سال شیوع کمتری دارد. بیشتر کودکان حداقل یک بار در طول زندگی خود با این مشکل روبه رو می شوند.
علائم و دلایل تونسلیت در کودکان
علائم شایع تونسلیت در کودکان
علائم معمولا ناگهانی شروع می شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- گلودرد یا حس خراش در گلو
- درد هنگام بلع یا سختی در قورت دادن
- قرمزی و تورم لوزه ها و گلو
- وجود لکه های سفید روی لوزه ها
- پوشش سفید، زرد یا خاکستری روی سطح لوزه ها
- تب بالاتر از 38 درجه سانتی گراد
- ورم غدد لنفاوی در دو طرف گردن
- دل درد یا حتی استفراغ که در کودکان خردسال شایع تر است
اولین نشانه های تونسلیت در کودکان چیست؟
معمولا گلودرد ناگهانی اولین علامت است. اگر کودکتان یک باره شروع به گله از درد گلو کرد، بهتر است لوزه هایش را بررسی کنید تا ببینید آیا قرمز یا متورم شده اند یا خیر.
در بسیاری از مواقع، مادران تونسیلیت را با التهاب حلق اشتباه می گیرند؛ اما در تونسیلیت، مشکل اصلی مربوط به خود لوزه هاست.
دلایل بروز تونسیلیت در کودکان
عفونت های ویروسی شایع ترین علت التهاب لوزه در کودکان هستند، اما باکتری ها هم می توانند باعث آن شوند.
1- تونسیلیت ویروسی
ویروس هایی که عامل سرماخوردگی یا آنفولانزا هستند، حدود 70 درصد موارد تونسیلیت را ایجاد می کنند. علائم تونسیلیت ویروسی در کودکان معمولا ملایم تر است و با استراحت و مصرف مایعات بهبود پیدا می کند.
2- تونسیلیت باکتریایی (گلودرد استرپتوکوکی)
نوع دیگر این بیماری، تونسیلیت باکتریایی است که بیشتر توسط باکتری «استرپتوکوک گروه A» ایجاد می شود. حتی کودکانی که لوزه هایشان برداشته شده نیز ممکن است دچار گلودرد استرپتوکوکی شوند؛ با این تفاوت که التهاب در ناحیه حلق اتفاق می افتد، نه لوزه ها.
علائم این نوع معمولا شدیدتر است و نیاز به درمان دارویی دارد.
تونسلیت در کودکان چگونه منتقل می شود؟
ویروس ها و باکتری هایی که تونسیلیت ایجاد می کنند بسیار مسری اند و می توانند از راه های زیر منتقل شوند:
- بوسیدن کودک بیمار یا استفاده مشترک از لیوان و قاشق
- تماس نزدیک با فرد مبتلا
- لمس سطوح آلوده و سپس تماس دست با دهان یا بینی
- استنشاق قطرات ریز هوا که هنگام عطسه یا سرفه منتشر می شود
عوامل خطر در بروز تونسلیت در کودکان
احتمال بروز این بیماری بیشتر است اگر کودک شرایط زیر را داشته باشد:
- بین 5 تا 15 سال باشد، چون در این سن سیستم ایمنی هنوز در حال تکامل است.
- در محیط هایی مانند مدرسه، مهدکودک یا خانه هایی با جمعیت زیاد حضور داشته باشد. تماس نزدیک با کودکان دیگر، احتمال انتقال عفونت را بیشتر می کند.
عوارض احتمالی تونسیلیت در کودکان
در برخی موارد، تونسیلیت درمان نشده می تواند باعث مشکلات جدی تری شود، از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وقفه تنفسی در خواب (آپنه خواب)
- آبسه دور لوزه
- سنگ لوزه
- التهاب گسترده بافت اطراف لوزه
اگر تونسیلیت باکتریایی درمان نشود، احتمال بروز مشکلاتی مانند:
- آرتریت واکنشی
- تب روماتیسمی
- تب اسکارلت
- التهاب کلیه
افزایش می یابد. این موارد در منابع معتبر ایرانی مانند راهنمای بالینی وزارت بهداشت نیز تأیید شده اند.
تشخیص تونسیلیت در کودکان
پزشک چگونه تونسیلیت را تشخیص می دهد؟
برای تشخیص، پزشک معمولا اقدامات زیر را انجام می دهد:
- لوزه ها را از نظر قرمزی، تورم و لکه های چرکی بررسی می کند.
- درباره علائمی مانند تب، سرفه، آبریزش بینی، بثورات پوستی یا دل درد پرسش می کند تا تشخیص های دیگر کنار گذاشته شود.
- گوش ها و بینی را بررسی می کند.
- غدد لنفاوی دو طرف گردن را لمس می کند تا ببیند آیا متورم و حساس شده اند یا خیر.
آزمایش های مورد نیاز
اگر پزشک تشخیص دهد که کودک تونسیلیت دارد، قدم بعدی تشخیص ویروسی یا باکتریایی بودن آن است.
برای این کار معمولا از تست «کشت حلق» استفاده می شود.
در این روش، پزشک با یک سواب (پنبه نوک دار بلند) از پشت گلو و لوزه ها نمونه برداری می کند و آن را بررسی می کند تا مشخص شود آیا باکتری «استرپتوکوک گروه A» وجود دارد یا خیر.
- اگر جواب مثبت باشد: کودک گلودرد استرپتوکوکی دارد.
- اگر جواب منفی باشد: تونسیلیت ویروسی است و درمان دارویی خاصی نیاز ندارد.
درمان تونسلیت در کودکان
چگونه تونسلیت در کودکان درمان می شود؟
درمان التهاب لوزه در کودکان به علت آن وابسته است. اگرچه علائم تونسیلیت ویروسی و تونسیلیت باکتریایی می توانند شبیه یکدیگر باشند، اما روش درمان آنها متفاوت است. پزشک بر اساس نوع عفونت یکی از موارد زیر را توصیه می کند:
1- آنتی بیوتیک ها برای تونسیلیت باکتریایی
اگر علت تونسلیت کودک شما باکتریایی باشد، پزشک معمولا آنتی بیوتیک هایی مانند پنی سیلین، کلیندامایسین یا سفالوسپورین تجویز می کند.
پیروی دقیق از دستور پزشک بسیار مهم است. حتی اگر کودک پس از دو روز حالش بهتر شد، نباید مصرف آنتی بیوتیک را قطع کنید. قطع زودهنگام دارو ممکن است:
- باعث برگشت بیماری شود
- عفونت به قسمت دیگری از بدن گسترش یابد
- مقاومت دارویی ایجاد شود
2- داروهای مسکن و تب بر
برای کاهش گلودرد، پزشک ممکن است داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن را توصیه کند. این داروها به کاهش درد و تب کمک می کنند.
3- جراحی لوزه (تونسیلکتومی)
اگر کودک دچار تونسیلیت مزمن یا عودکننده باشد، ممکن است پزشک جراحی برداشت لوزه ها را پیشنهاد دهد. این جراحی زمانی توصیه می شود که:
- کودک بیش از 6 بار در یک سال، تونسیلیت شدید داشته باشد
- تونسیلیت باعث اختلال خواب یا مشکلات تنفسی شود
- آبسه های مکرر دور لوزه ایجاد شود
درمان های خانگی تونسیلیت در کودکان
در کنار درمان های پزشکی، روش های ساده خانگی می توانند به کاهش علائم کمک کنند:
- مصرف مایعات گرم مانند چای رقیق، آب سیب گرم یا سوپ
- غرغره آب نمک گرم در کودکان بزرگ تر
- استفاده از آب نبات یا قرص های نرم کننده گلو برای کودکان بالای 6 سال
- رطوبت رسانی هوا (به وسیله بخور سرد)
- استراحت کافی و کاهش فعالیت کودک
این روش ها به بهبود سریع تر و کاهش درد کمک می کنند.
پیش آگهی و روند بهبود تونسلیت در کودکان
چه انتظاری از روند بیماری داشته باشم؟
در بیشتر کودکان، تونسیلیت ویروسی با استراحت و مصرف مایعات طی چند روز برطرف می شود.
اگر علت بیماری باکتریایی باشد، آنتی بیوتیک ها معمولا طی حدود 10 روز عفونت را به طور کامل از بین می برند.
در کل، تونسلیت در کودکان به ندرت باعث مشکلات جدی یا طولانی مدت می شود.
تونسلیت در کودکان چقدر طول می کشد؟
- معمولا علائم طی 3 تا 4 روز کاهش پیدا می کند.
- اگر علائم بیش از این مدت ادامه داشتند، مراجعه به پزشک ضروری است تا مشکلات جدی تر بررسی شود.
چه زمانی کودک می تواند به مدرسه بازگردد؟
کودک باید در خانه بماند تا:
- تب کاملا برطرف شود
- بتواند بدون درد شدید غذا و مایعات بخورد
این مرحله اغلب 3 تا 4 روز طول می کشد. اگر مطمئن نیستید، با پزشک مشورت کنید.
راه های پیشگیری از تونسلیت در کودکان
پیشگیری 100 درصدی ممکن نیست، اما رعایت چند نکته می تواند احتمال بروز بیماری را کاهش دهد:
- شستن مکرر دست ها، به ویژه قبل از تماس با صورت
- استفاده نکردن از لیوان، قاشق و غذا به صورت مشترک
- تعویض مسواک هر سه ماه یک بار و همچنین پس از هر بار بیماری
- آموزش کودک در مورد بهداشت فردی (مثل پوشاندن دهان هنگام عطسه)
چگونه از کودک مبتلا به تونسلیت مراقبت کنیم؟
- کودک باید در خانه استراحت کند.
- مصرف مایعات فراوان بسیار مهم است تا از کم آبی جلوگیری شود.
- داروهای تجویز شده باید طبق دستور پزشک مصرف شوند.
- از خوردن غذاهای تند یا سفت که باعث تحریک گلو می شوند، پرهیز کنید.
چه زمانی تونسلیت در کودکان یک وضعیت اورژانسی است؟
فورا با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید اگر:
- گلودرد بیش از 4 روز ادامه داشته باشد
- تب بالاتر از 38.3 درجه باشد
- کودک در تنفس مشکل داشته باشد
- دهان یا گردن بیش از حد خشک شود یا کودک نتواند آب بخورد
این موارد می توانند نشانه عوارض مهم باشند.
سخنی از نی نی تینی
اگر کودک شما ناگهان دچار گلودرد، تب یا مشکل در بلع شد، احتمال تونسیلیت وجود دارد. بهترین کار این است که کودک را استراحت دهید و یک وقت معاینه از پزشک بگیرید. بیشتر کودکان با کمی استراحت، مایعات و در صورت نیاز دارو طی چند روز کاملا بهبود پیدا می کنند.
اگر تجربه ای از تونسیلیت در کودکان خود داشته اید یا نکاتی برای تسکین گلودرد و مراقبت از لوزه کودک می دانید، تجربه خود را با دیگر والدین به اشتراک بگذارید. سوالاتتان را در بخش نظرات بپرسید تا بتوانیم با هم راهنمایی های کاربردی بیشتری ارائه دهیم.
