اگر در دوران بارداری متوجه تورم واژن یا به ویژه لب های واژن (لابیا) شده اید، باید بدانید که این موضوع برای بسیاری از خانم ها پیش می آید. در ادامه توضیح می دهیم چرا چنین اتفاقی رخ می دهد، چه زمانی طبیعی است و چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک دارید. همچنین روش هایی برای کاهش ناراحتی و درمان تورم واژن در بارداری ارائه خواهیم داد.
تورم واژن در بارداری به چه معناست؟
بعضی زنان در طول بارداری احساس می کنند که لابیا یا همان لب های اطراف دهانه واژن متورم و پُرتر از حالت عادی شده است. لابیا شامل دو بخش است:
- لابیا ماژور (بیرونی): چین های بزرگ تر که در دو طرف دهانه واژن قرار دارند.
- لابیا مینور (داخلی): چین های کوچک تر و نازک تر که در داخل قرار گرفته اند.
ممکن است تورم واژن در بارداری به ظاهر خیلی زیاد نباشد، اما احساس پُری، تحریک پذیری یا حتی خارش در این ناحیه ایجاد شود. همچنین پوست لابیا ممکن است کمی تیره تر از قبل به نظر برسد.
از نظر علمی، تمام بخش های خارجی دستگاه تناسلی زنان شامل لابیا، دهانه واژن، مجرای ادرار و کلیتوریس، در مجموع فرج (ولووا) نامیده می شوند. تغییراتی که در این ناحیه در بارداری ایجاد می شود، به دلیل افزایش خون رسانی ناشی از رشد رحم و جنین است.
آیا تورم واژن در بارداری طبیعی است؟
بله، در بسیاری از موارد علت تورم واژن در بارداری طبیعی است. این تورم ممکن است حتی از سه ماهه اول شروع شود و با پیشرفت بارداری شدت بیشتری پیدا کند. دلیل آن این است که با رشد رحم، فشار بیشتری به ناحیه لگن وارد می شود. در اواخر بارداری و زمانی که جنین برای زایمان به سمت لگن حرکت می کند (اصطلاحا “پایین آمدن شکم”)، این فشار می تواند بیشتر هم بشود.
گاهی روی لابیا رگ های آبی یا بنفش رنگ دیده می شود که به آن ها واریس فرج (Vulvar Varicosities) گفته می شود. این حالت به دلیل فشار رحم بزرگ شده روی رگ های لگن و تغییرات هورمونی در بارداری است که باعث شل شدن و گشاد شدن رگ ها می شوند.
افزایش حجم خون در دوران بارداری نیز بازگشت خون از اندام های تحتانی به سمت قلب را کندتر می کند. نتیجه این است که خون در رگ های پا و فرج جمع می شود و باعث تورم می گردد.
علائم تورم واژن در بارداری معمولا بعد از ایستادن طولانی، ورزش یا رابطه جنسی شدیدتر می شود. خوشبختانه، در بیشتر زنان این رگ های واریسی و تورم ظرف حدود ۶ هفته پس از زایمان برطرف می شود.
چه زمانی تورم واژن در بارداری غیرعادی است؟
اگر تورم واژن در بارداری همراه با وجود یک توده یا برآمدگی باشد، ممکن است علت دیگری مثل آبسه، جوش تناسلی یا کیست بارتولن باشد:
- کیست بارتولن: زمانی ایجاد می شود که غدد بارتولن (واقع در دو طرف دهانه واژن) دچار انسداد شوند و مایع درون آن ها جمع شود. این کیست معمولا بدون درد است، اما اگر عفونت کند، بسیار دردناک می شود.
- جوش یا آبسه واژینال: ممکن است به دلیل عفونت فولیکول مو یا زخم ناشی از اصلاح موهای زائد ایجاد شود. جوش ها قرمز، متورم و دردناک هستند.
در صورت عفونت، تجمع چرک (پُس) ایجاد می شود که نیاز به بررسی و درمان پزشکی دارد. بسیاری از کیست های بارتولن به صورت خودبه خود بهبود می یابند، اما در موارد شدید، پزشک ممکن است درمان هایی مثل مصرف آنتی بیوتیک یا نشستن در وان نشسته (Sitz Bath) را توصیه کند.
بنابراین، اگر در دوران بارداری دچار تورم واژن همراه با توده، ترشح چرکی یا درد شدید شدید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا از مشکلات جدی جلوگیری شود.
روش های کاهش ناراحتی و درمان تورم واژن در بارداری
پیشگیری کامل از تورم واژن در بارداری همیشه ممکن نیست، اما می توانید با رعایت برخی نکات، شدت آن را کاهش دهید و احساس راحتی بیشتری داشته باشید:
- تغییر وضعیت مکرر: از نشستن یا ایستادن طولانی مدت خودداری کنید.
- بالا نگه داشتن پاها: دراز بکشید و پاهای خود را کمی بالاتر از سطح قلب قرار دهید (مثلا روی بالش) تا جریان خون بهبود یابد.
- استفاده از کمپرس سرد: یک پارچه تمیز یا کمپرس سرد روی ناحیه متورم قرار دهید تا التهاب و درد کاهش یابد.
- استفاده از گن یا لباس های حمایتی: لباس های مخصوص بارداری یا گن هایی که برای حمایت از ناحیه لگن و کمر طراحی شده اند، می توانند فشار را کمتر کنند. برخی از آن ها به طور خاص برای واریس فرج ساخته شده اند.
آیا تورم لابیا بعد از زایمان ادامه دارد؟
بعد از زایمان طبیعی، شایع است که لابیا متورم و حساس باشد. فرآیند شگفت انگیز زایمان باعث فشار و آسیب به بافت های واژن می شود، اما خوشبختانه بدن مادر نیز به همان اندازه توانایی ترمیم دارد.
مراقبت های ملایمی که احتمالا برای پرینه خود انجام می دهید، مانند استفاده از کمپرس یخ در 12 تا 24 ساعت اول و پس از آن نشستن در وان گرم یا Sitz Bath، به کاهش تورم و تسکین لابیا نیز کمک زیادی می کند.
مدت زمان کاهش تورم بستگی به علت آن دارد:
- کیست های بارتولن معمولا به طور کامل از بین نمی روند.
- تورم ناشی از احتباس مایعات یا واریس معمولا چند روز تا چند هفته پس از زایمان کاهش می یابد.
- تا دو هفته بعد از زایمان، باید بهبود قابل توجهی مشاهده کنید. اگر بعد از این مدت تغییر چندانی ندیدید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
آیا تورم واژن در بارداری و بعد از زایمان باید نگران کننده باشد؟
در بیشتر موارد، تورم لابیا بعد از زایمان چیزی جدی نیست و خودبه خود بهبود می یابد. با این حال، اطلاع دادن به پزشک باعث می شود تا وضعیت ناحیه به دقت بررسی شود و خیالتان راحت باشد.
اگر باردار نیستید و دچار تورم لابیا شدید، ممکن است علت، التهاب فرج (ولویت یا Vulvitis) باشد. شناسایی دقیق علت ولویت ممکن است کمی پیچیده باشد، اما استفاده از اسپری ها، دئودورانت ها و دوش های واژینال از جمله محرک های رایج آن هستند.
علائم دیگر ولویت ممکن است شامل:
- خارش شدید
- قرمزی
- تاول های شفاف پر از مایع
- لکه های پوسته دار
چون این علائم با سایر مشکلات واژن مانند واژینوز باکتریایی یا عفونت قارچی مشترک هستند، مراجعه به پزشک برای تشخیص درست و درمان مناسب تورم واژن در بارداری و بعد از آن ضروری است.
سخنی از نی نی تینی
تورم واژن در بارداری و بعد از زایمان معمولا طبیعی است و با رعایت چند نکته ساده می توان آن را کاهش داد. تغییر وضعیت مکرر، بالا نگه داشتن پاها، استفاده از کمپرس سرد و لباس های حمایتی کمک می کند تا فشار و ناراحتی کم شود. در صورت مشاهده توده، درد شدید یا ترشح غیرعادی حتما به پزشک مراجعه کنید تا از مشکلات جدی پیشگیری شود. با مراقبت صحیح و صبر، بدن شما به تدریج به وضعیت طبیعی بازمی گردد.
اگر شما هم تجربه تورم واژن در بارداری یا بعد از زایمان را داشته اید، لطفا در بخش نظرات، تجربیات و روش هایی که برای کاهش تورم به کار برده اید را با دیگر مادران به اشتراک بگذارید. مشارکت شما می تواند به دیگر مادران کمک کند تا راحت تر این مرحله حساس را پشت سر بگذارند.
