تورتیکولی در نوزادان چگونه اتفاق می افتد؟
تورتیکولی در نوزادان زمانی اتفاق می افتد که عضلات گردن کودک باعث چرخش و کج شدن سر به یک سمت می شوند. این وضعیت که به آن «کجی گردن در نوزادان» یا اصطلاحا «wryneck» هم گفته می شود، می تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. علائم معمول شامل سفتی و تورم عضلات گردن است. نوع درمان معمولا شامل حرکات کششی ملایم عضلات و تغییر وضعیت سر و گردن کودک است.
عضله سینه ای جناغی کلاویکولار (SCM) که یک عضله بلند و بزرگ در گردن است، اگر کوتاه و سفت شود می تواند باعث بروز تورتیکولی در نوزادان شود. در این شرایط سر نوزاد شما به یک سمت چرخیده و کج می شود.
واژه تورتیکولی در نوزادان ریشه در زبان لاتین دارد؛ «tortus» به معنی پیچ خورده و «collum» به معنی گردن است. این مشکل در نوزادان و کودکان نسبتا شایع است. کجی گردن در نوزادان می تواند از بدو تولد وجود داشته باشد (مادرزادی) یا بعدها در دوران شیرخوارگی یا کودکی ظاهر شود (اکتسابی).
تورتیکولی مادرزادی شایع ترین نوع این بیماری است و معمولا باعث درد در نوزاد نمی شود. ممکن است تا چند هفته پس از تولد متوجه آن نشوید و وقتی کودک کنترل بیشتری روی سرش پیدا می کند، علامت ها آشکارتر شود.
از سوی دیگر، تورتیکولی اکتسابی معمولا در 4 تا 6 ماه اول زندگی یا بعدها رخ می دهد. ممکن است ناگهانی ظاهر شود یا به تدریج بروز کند. این نوع تورتیکولی گاهی بی خطر است، اما گاهی می تواند نشانه یک مشکل جدی تر باشد که باید به آن توجه کرد.
تورتیکولی در نوزادان چه علائمی دارد؟
علائم تورتیکولی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کج شدن سر نوزاد به یک طرف و کج شدن چانه به طرف مقابل.
- محدودیت در حرکت سر و گردن نوزاد.
- بالاتر بودن یکی از شانه ها نسبت به دیگری.
- سفتی یا گرفتگی عضلات گردن.
- ورم و تورم عضلات گردن.
- وجود یک برآمدگی کوچک به اندازه نخود در یکی از عضلات گردن.
- عدم تقارن در اجزای صورت نوزاد.
علائم تورتیکولی اکتسابی ممکن است شامل:
- کج شدن سر و چانه به طرف های مختلف.
- محدودیت حرکت سر و گردن کودک.
- بالاتر بودن یکی از شانه ها.
- سفتی و سفتی عضلات گردن.
- ورم در عضلات گردن.
- درد شدید در ناحیه گردن.
- لرزش سر.
- سردرد.
علت بروز تورتیکولی در نوزادان چیست؟
در تورتیکولی مادرزادی، کوتاه شدن یکی از عضلات سینه ای جناغی کلاویکولار باعث ایجاد این مشکل می شود. این دو عضله بزرگ در دو طرف گردن قرار دارند و پشت جمجمه را به استخوان سینه و ترقوه متصل می کنند. علت دقیق کوتاه شدن این عضله در برخی نوزادان هنوز کاملا مشخص نیست، اما ممکن است عوامل زیر دخیل باشند:
- نحوه قرارگیری نوزاد در رحم مادر (داخل رحم).
- رشد غیرطبیعی عضله SCM.
- جمع شدن خون در عضلات گردن نوزاد (هماتوم).
- ضخیم شدن غیرطبیعی بافت عضلانی (فیبروز).
- سندرم کلیپل-فیل، یک نقص نادر مادرزادی که باعث جوش خوردن مهره های گردنی می شود.
در مورد تورتیکولی اکتسابی، معمولا به دلیل تورم در ناحیه گلو یا گردن کودک اتفاق می افتد. این تورم باعث می شود بافت های اطراف ستون فقرات بالایی گردن شل شوند و مهره ها از جای خود جابجا شوند. در نتیجه، عضلات گردن به حالت اسپاسم یا گرفتگی درمی آیند و سر کودک به یک طرف کج می شود. تورم ممکن است به علت عفونت، آسیب یا دلایل نامشخص رخ دهد. دیگر علل تورتیکولی اکتسابی شامل موارد زیر است:
- رفلاکس معده به مری (GERD).
- مشکلات بینایی.
- واکنش به برخی داروها.
- تشکیل بافت اسکار.
- آرتریت گردن (سندرم سرویکال اسپوندیلوز).
- سندرم سندیفر، یک بیماری نادر که رفلاکس معده را با اسپاسم گردن ترکیب می کند.
- سندرم گریزِل، یک عارضه نادر که پس از عفونت های سر و گردن یا جراحی های گوش، بینی و گلو رخ می دهد.
تشخیص و آزمایش ها
چگونه کجی گردن در نوزادان تشخیص داده می شود؟
پزشک یا مراقب سلامت نوزاد، معاینه فیزیکی انجام می دهد تا کجی گردن را تشخیص دهد. آن ها میزان چرخش یا کجی سر نوزاد را بررسی می کنند و به دنبال عضلات گردن سفت یا ورم کرده می گردند. بسته به شدت مشکل، ممکن است آزمایش های زیر را نیز تجویز کنند:
- عکس برداری اشعه ایکس از گردن
- سی تی اسکن سر و گردن
- ام آر آی (MRI) سر و گردن
مدیریت و درمان
چگونه کجی گردن در نوزادان درمان می شود؟
معمولا تمرینات کششی عضلات گردن و تغییر وضعیت سر نوزاد درمان مناسبی برای تورتیکولی مادرزادی است. پزشک به شما آموزش می دهد چگونه به آرامی عضلات گردن نوزاد را کشش دهید. باید سر نوزاد را به سمت مخالف چرخش عضله سفت شده به آرامی حرکت دهید. این تمرینات باید چند بار در روز انجام شود و به تدریج دامنه حرکت افزایش یابد.
در تغییر وضعیت، نوزاد را در زمان خواب به پشت بخوابانید و سرش را به سمت مخالف بچرخانید. وقتی نوزاد بیدار است، اسباب بازی ها و اشیاء را طوری قرار دهید که مجبور شود گردنش را به سمت دیگر بچرخاند.
اگر این روش ها نتیجه نداد، پزشک ممکن است نوزاد را به متخصص ارجاع دهد. اولویت با فیزیوتراپیست است و در صورت نیاز به جراحی ممکن است جراح ارتوپد نیز مشاوره دهد.
درمان تورتیکولی اکتسابی
تمرکز درمان بر رفع علت زمینه ای است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آنتی بیوتیک ها
- تزریق بوتاکس برای شل کردن عضلات گردن
- درمان های گرمایی
- ماساژ
- استفاده از گردنبندهای طبی
- فیزیوتراپی
چشم انداز و پیش آگهی
اگر فرزند شما دچار تورتیکولی شود، معمولا با کشش و تغییر موقعیت سر، بهبودی در عرض چند ماه حاصل می شود. شروع درمان زودهنگام می تواند از عوارض بلندمدت جلوگیری کند.
عوارض احتمالی
- تغییر شکل صورت به دلیل عدم تحرک عضلات
- سندرم سر صاف (پلاژیوسفالی) که ناشی از فشار مکرر روی یک قسمت از سر نرم نوزاد است
پیشگیری
راه مشخصی برای پیشگیری از تورتیکولی وجود ندارد، اما شروع سریع درمان می تواند از بدتر شدن وضعیت جلوگیری کند و احتمال نیاز به جراحی را کاهش دهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر تمرینات کششی و تغییر وضعیت تاثیری نداشت، باید با پزشک تماس بگیرید تا درمان های بیشتری بررسی شود.
سخنی از نی نی تینی
دیدن سر کج یا چرخیده نوزاد می تواند نگران کننده باشد، اما معمولا تورتیکولی برای نوزاد دردناک نیست و با تمرینات کششی و تغییر وضعیت درمان می شود. اگر روش های خانگی موثر نبود، حتما به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب انجام شود.
شما هم اگر تجربه ای درباره تورتیکولی در نوزادتان دارید یا سوالی در این زمینه دارید، لطفا در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. تجربه و سوالات شما می تواند به دیگر مادران کمک کند تا بهتر از فرزندشان مراقبت کنند.
