تنگی دریچه آئورت در نوزادان

تنگی دریچه آئورت در نوزادان چیست؟

تنگی دریچه آئورت در نوزادان یکی از انواع بیماری های مادرزادی قلب است. بیماری مادرزادی قلب به مشکلاتی گفته می شود که نوزاد از بدو تولد با آن ها به دنیا می آید. این نوع بیماری ها معمولا در همان روزهای اول زندگی یا حتی قبل از تولد، در دوران بارداری توسط پزشک تشخیص داده می شوند.

اصطلاح “آئورت” به رگ اصلی بزرگی اشاره دارد که از قلب خارج می شود و وظیفه دارد خون اکسیژن دار (خون سرخ رنگ) را به تمام بدن برساند. دریچه آئورت همان دریچه ای است که مانند یک دروازه عمل می کند و اجازه می دهد خون از قلب وارد آئورت شود و در نهایت به اندام ها و بافت های بدن برسد.

واژه “تنگی” به معنی باریک بودن یا محدود شدن این دریچه است. پس در تنگی دریچه آئورت، این دروازه به طور غیرعادی تنگ شده است. در نتیجه، قلب نوزاد باید با تلاش بیشتری خون را از این مسیر تنگ عبور دهد. این فشار مضاعف بر قلب می تواند باعث شود که مقدار کافی اکسیژن به بدن نرسد. اگر این مشکل به موقع درمان نشود، به مرور زمان ممکن است عضله قلب را ضعیف کند و عملکرد آن را مختل نماید.

در بسیاری از موارد، نوزادی که دچار تنگی دریچه آئورت است ممکن است به طور همزمان دچار سایر نقایص قلبی نیز باشد؛ به همین دلیل بررسی دقیق ساختار قلب توسط متخصص کودکان بسیار مهم است.

تنگی دریچه آئورت در نوزادان ممکن است باعث شود که نوزاد شما نیاز به مراقبت های ویژه داشته باشد؛ مثلا در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) بستری شود. اگر چنین شرایطی برای شما ترسناک به نظر می رسد، کاملا قابل درک است. کادر درمان در بیمارستان به خوبی از نگرانی های والدین آگاه هستند و تلاش می کنند با توضیح کامل وضعیت، پاسخگوی تمامی پرسش های شما باشند و اضطراب شما را کاهش دهند.

تشخیص تنگی دریچه آئورت در نوزادان چگونه انجام می شود؟

پزشک نوزاد ممکن است در هنگام معاینه اولیه، صداهای غیرعادی از قلب بشنود. یکی از این نشانه ها ممکن است سوفل قلبی باشد، که معمولا به صورت صدای اضافی بین ضربان های طبیعی قلب شنیده می شود. این صدا می تواند نشانه ای از وجود مشکلی در عملکرد یا ساختار دریچه ها باشد.

برای بررسی دقیق تر این صدا یا سایر علائم نگران کننده، پزشک چند آزمایش تجویز می کند. یکی از مهم ترین و رایج ترین روش ها برای تشخیص تنگی دریچه آئورت در نوزادان، اکوکاردیوگرافی (اکو) است. در این روش، با استفاده از امواج صوتی، تصویری از قلب نوزاد تهیه می شود تا نحوه عملکرد دریچه ها و مسیر جریان خون بررسی شود.

گاهی برای بررسی بیشتر ممکن است از آزمایش هایی مثل نوار قلب (الکتروکاردیوگرام یا ECG)، عکس برداری از قفسه سینه (اشعه ایکس)، یا اندازه گیری سطح اکسیژن خون استفاده شود.

در برخی موارد، تنگی دریچه آئورت در نوزادان حتی قبل از تولد نوزاد، یعنی در دوران بارداری، توسط سونوگرافی جنینی قابل تشخیص است. در این سونوگرافی پیشرفته، پزشک قادر است ساختار قلب جنین را مشاهده و ارزیابی کند.

علائم تنگی دریچه آئورت در نوزادان چیست؟

علائم تنگی دریچه آئورت در نوزادان بستگی به میزان تنگی دریچه دارد. اگر دریچه تنها اندکی تنگ باشد، ممکن است نوزاد هیچ علامت واضحی نداشته باشد و مشکل تنها با معاینه یا بررسی های تصویربرداری کشف شود.

اما زمانی که تنگی شدیدتر باشد، ممکن است علائم زیر ظاهر شود:

• رنگ مایل به آبی در پوست، لب ها یا ناخن ها (به دلیل کمبود اکسیژن در خون)
• تنفس سریع یا دشوار
• عرق کردن هنگام شیر خوردن
• کاهش اشتها یا تغذیه نامناسب
• بی قراری و گریه زیاد بدون دلیل مشخص

این علائم معمولا در روزهای اول پس از تولد مشاهده می شوند. اگر نوزاد شما این نشانه ها را دارد، ضروری است هرچه سریع تر با پزشک متخصص قلب کودکان مشورت کنید.

تنگی دریچه آئورت در نوزادان چگونه درمان می شود؟

پزشک متخصص، پس از بررسی دقیق وضعیت نوزاد، شما را با شرایط قلبی کودک، گزینه های درمانی موجود و نتایج احتمالی هر روش آشنا می کند. هدف این است که با آگاهی کامل تصمیم گیری کنید و بهترین مسیر درمان را برای فرزندتان انتخاب کنید.

در مواردی که تنگی دریچه آئورت در نوزادان متوسط یا شدید باشد، یکی از درمان های رایج، والوولوپلاستی (valvuloplasty) است. این روش، نوعی عمل غیرجراحی است که برای باز کردن دریچه تنگ شده به کار می رود.

در این روش، نوزاد به طور کامل بیهوش می شود تا هیچ گونه دردی احساس نکند. سپس پزشک یک لوله باریک و انعطاف پذیر به نام کاتتر را وارد یکی از رگ های خونی می کند؛ معمولا از طریق رگی در کشاله ران یا در برخی موارد از طریق بند ناف.

این کاتتر، بادکنکی کوچک در نوک خود دارد که در ابتدا خالی از هواست. پزشک با دقت کاتتر را از میان رگ ها عبور داده و تا دریچه آئورت هدایت می کند. سپس بادکنک برای مدت کوتاهی باد می شود تا دریچه تنگ شده بازتر شود و جریان خون بهتر عبور کند.

گاهی اوقات، اگر تنگی دریچه آئورت در نوزادان خیلی شدید باشد یا اگر دریچه دچار ناهنجاری ساختاری خاصی باشد، ممکن است عمل جراحی قلب باز برای ترمیم یا حتی تعویض دریچه آئورت انجام شود. این نوع عمل ها در بیمارستان های تخصصی قلب کودکان انجام می شوند و معمولا نتایج موفقیت آمیزی دارند، به ویژه اگر نوزاد تحت پیگیری مداوم باشد.

در برخی موارد نادر، اگر شرایط کودک اجازه ندهد که هیچ یک از این روش ها انجام شود، درمان های حمایتی و دارویی برای کنترل علائم در نظر گرفته می شود تا تأمین اکسیژن و گردش خون به بهترین شکل ممکن انجام شود.

پس از درمان چه انتظاری باید داشت؟

دیدن نوزادی که به دستگاه ها، لوله ها و سیم های مختلف متصل است، برای والدین بسیار دشوار و ترسناک است. اما این تجهیزات برای مراقبت بهتر از کودک ضروری اند.

مثلا:

• برخی از این لوله ها برای تأمین اکسیژن، سرم و دارو استفاده می شوند.
• برخی سیم ها به مانیتورها متصل اند که علائم حیاتی کودک از جمله دمای بدن، فشار خون، ضربان قلب و نرخ تنفس را به صورت لحظه ای نشان می دهند.

شاید به نظرتان برسد که نوزاد بیش از حد تحت آزمایش و پایش قرار دارد، اما واقعیت این است که همه این بررسی ها برای اطمینان از پایداری شرایط جسمی او و انتخاب دقیق ترین درمان انجام می شود.

اگر نوزاد دچار مشکل تنفسی باشد، ممکن است از دستگاه تنفس مصنوعی (ونتیلاتور) استفاده شود. این دستگاه با کمک یک لوله نرم که از طریق دهان وارد نای می شود، به تنفس نوزاد کمک می کند. این کار فقط در صورت نیاز شدید و با نظارت تیم پزشکی صورت می گیرد.

برای تغذیه، اگر نوزاد نتواند به طور طبیعی شیر بخورد، پزشک ممکن است از لوله تغذیه ای استفاده کند که از بینی وارد معده می شود یا از طریق ورید بند ناف مواد غذایی و داروهای لازم را تزریق نماید.

مراقبت های پس از ترخیص و پیگیری های لازم

بعد از درمان اولیه یا عمل جراحی، نوزاد همچنان نیاز به پیگیری های منظم پزشکی دارد. این پیگیری ها برای بررسی عملکرد قلب، رشد و روند بهبودی او ضروری اند. ممکن است در آینده نیاز به انجام آزمایش های تکمیلی یا حتی عمل های مجدد وجود داشته باشد، به ویژه اگر دریچه تعویض شده یا ترمیم شده با رشد کودک هماهنگ نباشد.

مهم است که:

• تمام نوبت های ویزیت و معاینات را جدی بگیرید.
• در صورت بروز هرگونه علائم جدید یا غیرعادی، بلافاصله با پزشک یا مرکز مشاوره تلفنی سلامت (مانند ۸۱۱) تماس بگیرید.
• نتایج آزمایش ها و داروهای مصرفی کودک را در دفتری ثبت کرده و همراه داشته باشید.

سخنی از نی نی تینی

جدا بودن از نوزاد تازه متولدشده تان، آن هم در شرایطی که او در بیمارستان و تحت مراقبت های ویژه است، بسیار سخت و ناراحت کننده است. طبیعی ست که نگرانی، احساس گناه یا حتی ترس داشته باشید. اما بدانید که کادر درمانی بیمارستان، برای مراقبت از کودکانی با چنین شرایطی کاملا آموزش دیده و آماده اند.

اگر نیاز دارید، حتما از دوستان و خانواده تان کمک بگیرید. با دیگر والدینی که تجربه مشابهی دارند صحبت کنید. در بسیاری از بیمارستان ها، خدمات مشاوره و حمایت روانی برای والدین فراهم شده است از پرسیدن درباره این خدمات نترسید.