تنگی دریچه آئورت در بارداری

بارداری دوران خاصی از زندگی هر زن است که بدن دچار تغییرات گسترده ای می شود؛ از افزایش حجم خون گرفته تا فشار بیشتر بر قلب. در میان تمام بیماری های قلبی، تنگی دریچه آئورت در بارداری یکی از شرایطی است که می تواند باعث نگرانی پزشک و مادر شود. این بیماری زمانی رخ می دهد که دریچه آئورت، که وظیفه ی خروج خون از قلب به بدن را دارد، تنگ می شود و جریان خون را محدود می کند. وقتی چنین حالتی در بارداری پیش بیاید، قلب باید سخت تر کار کند تا خون کافی به بدن و جنین برسد.

توجه به این موضوع بسیار مهم است، چون بارداری خود به تنهایی حجم کار قلب را 30 تا 50 درصد افزایش می دهد. در نتیجه، اگر زنی پیش از بارداری دچار تنگی دریچه آئورت باشد، یا در دوران بارداری به آن مبتلا شود، باید مراقبت های ویژه ای دریافت کند.

علت بروز تنگی دریچه آئورت در بارداری

تنگی دریچه آئورت در بارداری ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. در برخی زنان، این بیماری از دوران کودکی وجود دارد و ناشی از نقص مادرزادی دریچه قلب است؛ برای مثال، ممکن است دریچه آئورت به جای سه لت، دو لت داشته باشد (به آن دریچه دولتی آئورت می گویند). در دیگر موارد، این تنگی در نتیجه رسوب کلسیم یا آسیب دریچه در اثر تب روماتیسمی در سال های گذشته ایجاد می شود.

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون ممکن است علائم تنگی دریچه آئورت را تشدید کند. در چنین شرایطی، حتی اگر زن قبل از بارداری علائم خفیفی داشته باشد، ممکن است در طول بارداری دچار تنگی شدیدتر یا علائم جدیدی شود.

علائم تنگی دریچه آئورت در بارداری

علائم این بیماری بسته به شدت تنگی متفاوت است. برخی خانم ها هیچ علامتی ندارند، اما در بارداری ممکن است با افزایش نیاز بدن به اکسیژن، علائم آشکار شوند.
از جمله شایع ترین علائم تنگی دریچه آئورت در بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تنگی نفس هنگام فعالیت یا حتی در حالت استراحت
• احساس سرگیجه یا غش به خصوص هنگام ایستادن
• درد قفسه سینه یا احساس سنگینی در ناحیه ی قلب
• خستگی زودرس
• تورم پاها یا افزایش وزن ناگهانی به دلیل احتباس مایعات

گاهی زنان این علائم را با نشانه های معمول بارداری اشتباه می گیرند، در حالی که ممکن است هشدار جدی برای قلب باشند. به همین دلیل، هر گونه علائم غیرعادی باید فورا با پزشک در میان گذاشته شود.

خطرات تنگی دریچه آئورت برای مادر و جنین

وجود تنگی دریچه آئورت در بارداری خطراتی برای هر دو، یعنی مادر و جنین، به همراه دارد. در مادر، خطر بروز نارسایی قلبی، بی نظمی ضربان یا حتی ایست قلبی افزایش می یابد. از سوی دیگر، کاهش جریان خون از قلب به بدن ممکن است باعث کاهش خون رسانی به جفت شود و رشد جنین را تحت تأثیر قرار دهد.

در موارد شدید، نوزاد ممکن است با وزن کم متولد شود یا خطر زایمان زودرس وجود داشته باشد. همچنین در حین زایمان، استرس فیزیکی و درد می تواند فشار زیادی به قلب وارد کند، بنابراین نحوه ی زایمان باید کاملا تحت نظر متخصص قلب و متخصص زنان تعیین شود.

تشخیص تنگی دریچه آئورت در بارداری

پزشک معمولا با گوش دادن به صدای قلب می تواند متوجه صدای غیرطبیعی (سوفل قلبی) شود. سپس برای اطمینان، آزمایش هایی مانند اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب)، نوار قلب (ECG) و در صورت لزوم آزمایش خون انجام می شود.

اکوکاردیوگرافی دقیق ترین روش برای تشخیص تنگی دریچه آئورت در بارداری است، زیرا با استفاده از امواج صوتی، حرکت و باز و بسته شدن دریچه ها را نشان می دهد. این آزمایش کاملا بی خطر است و هیچ آسیبی برای جنین ندارد.

درمان تنگی دریچه آئورت در بارداری

درمان این بیماری به شدت تنگی و وضعیت بالینی بیمار بستگی دارد. در موارد خفیف، ممکن است فقط پایش منظم و کنترل علائم کافی باشد. اما در تنگی های متوسط تا شدید، نیاز به درمان دارویی یا حتی مداخله جراحی وجود دارد.

داروهایی مانند بتابلاکرها یا دیورتیک ها ممکن است برای کاهش فشار قلب و جلوگیری از تجمع مایع تجویز شوند. با این حال، استفاده از داروها در بارداری باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود، چون برخی داروها می توانند بر رشد جنین تأثیر بگذارند.

در موارد شدید که خطر برای مادر زیاد است، ممکن است لازم باشد بالون والوولوپلاستی آئورت (باز کردن دریچه با بالون) انجام شود. این روش معمولا در سه ماهه دوم بارداری انجام می شود و نسبت به جراحی باز قلب، کم خطرتر است.

مراقبت های ویژه در دوران بارداری

خانم هایی که با تنگی دریچه آئورت در بارداری مواجه هستند باید تحت مراقبت ویژه تیمی شامل متخصص قلب، متخصص زنان و در صورت نیاز متخصص بیهوشی باشند.
چند نکته مهم برای این بیماران:

• کنترل منظم فشار خون و ضربان قلب
• استراحت کافی و پرهیز از فعالیت سنگین
• مصرف داروها دقیقا طبق تجویز پزشک
• تغذیه سالم شامل سبزیجات تازه، میوه ها و مواد غذایی کم نمک
• توجه به علائم هشداردهنده مانند تنگی نفس یا تورم پاها

در برخی موارد ممکن است پزشک بستری در بیمارستان را برای پایش بهتر پیشنهاد دهد، به ویژه در هفته های پایانی بارداری.

زایمان در زنان مبتلا به تنگی دریچه آئورت

نحوه ی زایمان در زنان مبتلا به تنگی دریچه آئورت در بارداری باید با دقت برنامه ریزی شود. معمولا در موارد خفیف، زایمان طبیعی با پایش دقیق قابل انجام است. اما در موارد شدید، زایمان سزارین ممکن است گزینه ی امن تری باشد.

در زمان زایمان، بیهوشی یا بی حسی باید توسط تیمی مجرب انجام شود تا فشار بر قلب مادر به حداقل برسد. همچنین، بعد از زایمان، مراقبت ویژه لازم است چون خطر نارسایی قلبی در چند روز اول پس از زایمان افزایش می یابد.

مراقبت پس از زایمان

پس از تولد نوزاد، بدن مادر به سرعت تغییر می کند و مایعات تجمع یافته به جریان خون بازمی گردند، که این امر می تواند فشار بیشتری بر قلب وارد کند. بنابراین زنان مبتلا به تنگی دریچه آئورت در بارداری باید تا چند هفته پس از زایمان نیز تحت نظارت پزشک باشند.

اگر علائم بهبود نیابد یا شدت پیدا کند، ممکن است جراحی ترمیم یا تعویض دریچه پس از زایمان توصیه شود. البته بسیاری از زنان پس از مراقبت مناسب و زایمان ایمن، بدون عارضه خاصی دوران پس از زایمان را سپری می کنند.

نقش مشاوره پیش از بارداری

زنانی که از قبل می دانند دچار تنگی دریچه آئورت هستند، بهتر است پیش از بارداری با متخصص قلب مشورت کنند. در این مشاوره، شدت تنگی، عملکرد قلب و خطرات احتمالی بررسی می شود. در صورت نیاز، درمان یا ترمیم دریچه قبل از بارداری انجام می شود تا دوران بارداری ایمن تر طی شود.

مشاوره پیش از بارداری می تواند احتمال بروز مشکلات در طول بارداری را به حداقل برساند و سلامت مادر و جنین را تضمین کند.

سخنی از نی نی تینی

تنگی دریچه آئورت در بارداری یکی از چالش های مهم در حوزه سلامت مادران است. شناخت علائم، پیگیری منظم و همکاری نزدیک با پزشک می تواند خطرات آن را به میزان زیادی کاهش دهد. امروزه با پیشرفت روش های تشخیصی و درمانی، اکثر زنان مبتلا می توانند بارداری موفق و زایمان سالمی را تجربه کنند، به شرط آنکه مراقبت های لازم را جدی بگیرند.

اگر در دوران بارداری احساس تنگی نفس، سرگیجه یا درد قفسه سینه دارید، آن را نادیده نگیرید و حتما با پزشک مشورت کنید. تشخیص زودهنگام، کلید اصلی برای محافظت از سلامت شما و نوزادتان است.