تنفس دهانی در کودکان

تنفس دهانی به حالتی گفته می شود که کودک یا حتی بزرگسال به جای تنفس از راه بینی، بیشتر یا همیشه از طریق دهان نفس می کشد. این وضعیت معمولا زمانی رخ می دهد که مسیر بینی به دلیل گرفتگی یا مشکل ساختاری باز نیست و جریان هوا نمی تواند به راحتی از آن عبور کند.

تنفس دهانی در کودکان اگر به شکل طولانی مدت ادامه پیدا کند، نه تنها ظاهر صورت آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه می تواند بر رشد، خواب و حتی رفتارشان نیز اثر منفی داشته باشد. خوشبختانه درمان تنفس دهانی در کودکان بسته به علت آن می تواند با دارو یا جراحی امکان پذیر باشد. در این مقاله به طور کامل توضیح خواهیم داد.

علائم تنفس دهانی در کودکان

تنفس دهانی ممکن است هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده شود، اما در کودکان اهمیت بیشتری دارد. برخی از علائم شایع عبارتند از:

• بوی بد دهان
• خشکی دهان و لب ها
• خروپف در خواب
• خواب آلودگی و خستگی در طول روز
• آبریزش دهان هنگام خواب
• گرفتگی صدا

نشانه های خاص در کودکان

برخی علائم مخصوص کودکان است که به مرور می تواند مشکلات بیشتری ایجاد کند:

• تغییر شکل صورت (صورت تنفس دهانی): کودکانی که به جای بینی از دهان نفس می کشند، معمولا صورت باریک تری پیدا می کنند. فک پایین ممکن است عقب تر قرار گیرد و دندان های بالا و پایین روی هم جفت نشوند.
• اختلال رشد: تنفس دهانی به تنهایی رشد کودک را متوقف نمی کند، اما اغلب به دلیل وجود مشکلاتی مانند بزرگ بودن لوزه ها یا آدنوئید رخ می دهد که راه تنفس را می بندند. تحقیقات نشان داده اند که مشکلات راه هوایی می توانند ترشح هورمون رشد را مختل کنند و بر قد و وزن کودک اثر بگذارند.
• اختلالات رفتاری: بسیاری از کارشناسان معتقدند کودکانی که دچار تنفس دهانی هستند، ممکن است مشکلاتی مثل آپنه خواب داشته باشند. کمبود خواب می تواند باعث بی قراری، پرخاشگری و علائمی شبیه بیش فعالی (ADHD) شود.

علت تنفس دهانی در کودکان

اصلی ترین علت تنفس دهانی در کودکان ناتوانی در ورود هوا از بینی است. این مشکل می تواند دلایل گوناگونی داشته باشد، از جمله:

• انحراف تیغه بینی: وقتی تیغه بینی به یک سمت منحرف شود، جلوی جریان هوا را می گیرد.
• بزرگی شاخک های بینی (توربینیت): شاخک ها بافت هایی در بینی هستند که هوا را مرطوب و تصفیه می کنند. آلرژی، عفونت یا تحریک می تواند باعث تورم آن ها و انسداد راه تنفسی شود.
• بزرگی لوزه یا آدنوئید: شایع ترین علت در کودکان، بزرگ شدن یا عفونت آدنوئید و لوزه هاست که مسیر تنفس را می بندد.
• گرفتگی بینی ناشی از آلرژی یا سرماخوردگی: کودکان با بینی گرفته بیشتر تمایل دارند از دهان نفس بکشند.
• پولیپ بینی: رشد غیرطبیعی بافت در بینی که مانع عبور هوا می شود.
• آپنه خواب: توقف تنفس در خواب که می تواند کودک را به تنفس دهانی عادت دهد.

تشخیص تنفس دهانی در کودکان

پزشک برای تشخیص این مشکل ابتدا معاینه بینی و حلق انجام می دهد و در صورت نیاز از آزمایش های ساده استفاده می کند:

• تست بستن لب ها: بررسی توانایی کودک برای نفس کشیدن با لب های بسته.
• تست آینه: قرار دادن آینه زیر بینی برای دیدن بخار نفس.
• تست نگه داشتن آب در دهان: کودک باید آب را در دهان نگه دارد و از بینی تنفس کند.

این تست ها ساده هستند، اما در کنار معاینه می توانند علت اصلی را مشخص کنند.

درمان تنفس دهانی در کودکان

راهکار درمان به علت مشکل بستگی دارد. پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• داروها:
  • اسپری های استروئیدی یا آنتی هیستامین برای کاهش علائم آلرژی.
  • داروهای ضداحتقان برای گرفتگی بینی ناشی از سرماخوردگی.
  • آنتی بیوتیک در صورت وجود عفونت سینوسی طولانی مدت.
• جراحی ها:
  • برداشتن آدنوئید (آدنوئیدکتومی): برای رفع انسداد ناشی از بزرگ شدن یا عفونت آدنوئید.
  • سپتوپلاستی: اصلاح انحراف تیغه بینی.
  • کوچک کردن شاخک های بینی: برای باز شدن مسیر تنفس.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر متوجه شدید کودک تان بیشتر از دهان نفس می کشد، خروپف دارد یا صبح ها با دهان خشک و بوی بد از خواب بیدار می شود، بهتر است او را نزد متخصص کودکان یا متخصص گوش، حلق و بینی ببرید. تشخیص زودهنگام می تواند از مشکلات بزرگ تر در رشد و رفتار جلوگیری کند.

پیشگیری از تنفس دهانی در کودکان

برخی اقدامات می تواند به پیشگیری از ایجاد یا تشدید این مشکل کمک کند:

• درمان به موقع سرماخوردگی و آلرژی برای جلوگیری از گرفتگی مزمن بینی.
• بررسی عادات خواب کودک؛ خروپف یا بی قراری در خواب می تواند نشانه مشکل تنفسی باشد.
• توجه به سلامت دهان و دندان، چون تنفس دهانی باعث خشکی دهان و افزایش احتمال پوسیدگی می شود.

سخنی از نی نی تینی

تنفس دهانی در کودکان مسئله ای است که شاید در ابتدا ساده به نظر برسد، اما در صورت بی توجهی می تواند رشد، چهره و حتی رفتار کودک را تحت تأثیر قرار دهد. خوشبختانه با مراجعه به پزشک و تشخیص علت اصلی، راهکارهای دارویی یا جراحی می توانند این مشکل را برطرف کنند.