عرق کردن، واکنش طبیعی بدن برای خنک نگه داشتن خود است. وقتی گرمتان می شود یا فعالیت بدنی انجام می دهید، بدن با تعریق به کاهش دما کمک می کند. اما گاهی ممکن است کودک شما احساس سرما کند ولی در عین حال عرق بریزد؛ به این حالت «عرق سرد» گفته می شود.
شاید در نگاه اول بی اهمیت به نظر برسد، اما طبق نظر متخصصان داخلی، عرق سرد در کودکان می تواند نشانه وجود مشکل در بدن باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد.
دکتر آندری براتیانو، متخصص داخلی، می گوید:
«اگر کودک دچار عرق سرد شد، مراجعه به پزشک را به تعویق نیندازید. عرق سرد یک بیماری نیست، بلکه هشداری است از اینکه بدن در وضعیت طبیعی قرار ندارد.»
عرق سرد چیست؟
عرق سرد حالتی است که بدن شروع به تعریق می کند، در حالی که فرد احساس سرما دارد. این دو واکنش معمولا با هم اتفاق نمی افتند.
به طور طبیعی، تعریق زمانی رخ می دهد که دمای بدن افزایش پیدا می کند؛ مثلا هنگام گرما یا فعالیت بدنی. اما در عرق سرد، بدن بدون بالا رفتن دما، واکنش تعریق نشان می دهد.
عرق سرد در کودکان چه علائمی دارد؟
- لرز یا احساس سرمای ناگهانی
- پوست مرطوب و چسبنده
- بروز دانه های ریز (مثل سیخ شدن موهای بدن)
دلایل شایع عرق سرد در کودکان
عرق سرد می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در ادامه به 7 علت شایع بروز عرق سرد در کودکان و بزرگسالان اشاره می کنیم:
1. اختلالات غدد درون ریز
غده تیروئید، آدرنال و هیپوتالاموس نقش مهمی در تنظیم دمای بدن دارند. در صورت پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدی)، متابولیسم بدن بالا می رود و ممکن است کودک دچار تپش قلب، بی قراری و تعریق زیاد شود.
در برخی موارد نادر، وجود تومور خوش خیم در غده فوق کلیه (به نام فئوکروموسیتوما) می تواند باعث ترشح بیش از حد آدرنالین و در نتیجه عرق سرد شود.
هیپوتالاموس، بخشی از مغز که دمای بدن را تنظیم می کند، وقتی دچار اختلال شود، می تواند پیام اشتباه به غدد عرق بدهد و تعریق غیرطبیعی ایجاد کند.
2. بیماری های قلبی و حمله قلبی
هرچند نادر است، اما در برخی موارد، عرق سرد در کودکان بزرگ تر می تواند نشانه ای از مشکلات قلبی یا اختلال در جریان خون باشد. در بزرگسالان، این علامت معمولا با انسداد شریان ها و خطر حمله قلبی همراه است.
دکتر براتیانو تأکید می کند:
«اگر فردی بدون فعالیت بدنی دچار عرق سرد شد و همراه آن احساس ضعف، سرگیجه یا تنگی نفس داشت، باید سریعا به اورژانس مراجعه کند.»
3. تغییرات هورمونی
در دوران بلوغ، تغییرات هورمونی در کودکان می تواند باعث بروز تعریق شبانه در کودکان یا حتی عرق سرد شود. در خانم ها، تغییرات مشابهی در دوران یائسگی باعث گرگرفتگی و پس از آن عرق سرد می شود.
4. عفونت ها
عفونت های ویروسی مانند آنفلوآنزا یا کووید-۱۹ می توانند باعث بالا رفتن تب شوند. وقتی بدن شروع به پایین آوردن تب می کند، ممکن است کودک دچار عرق سرد شود.
در عفونت های باکتریایی شدید، مثل سپسیس (عفونت خونی)، بدن برای مقابله با میکروب ها انرژی زیادی مصرف می کند و این نیز ممکن است باعث تعریق شبانه یا عرق سرد در کودکان شود.
5. افت قند خون
افت ناگهانی قند خون یا «هیپوگلیسمی» یکی از دلایل مهم عرق سرد است. کودکان دیابتی، به ویژه آن هایی که انسولین مصرف می کنند، بیشتر در معرض این حالت هستند.
افت قند ممکن است باعث علائمی مانند:
- گیجی و سرگیجه
- سردرد
- حالت تهوع
- رنگ پریدگی
- احساس ضعف
شود. تغذیه منظم، مصرف میان وعده های سالم و پرهیز از غذاهای خیلی شیرین می تواند به کنترل قند خون کمک کند.
6. درد شدید یا شوک
وقتی کودک درد شدیدی مثل دل درد حاد، سنگ کلیه یا آسیب جسمی را تجربه می کند، بدن وارد حالت «جنگ یا گریز» می شود. در این وضعیت، آدرنالین بالا می رود و ممکن است عرق سرد ایجاد شود.
در موارد شدید، این واکنش می تواند نشانه ای از شوک باشد که یک وضعیت خطرناک است و نیاز فوری به مراقبت پزشکی دارد.
7. استرس، اضطراب یا حملات پانیک
در شرایط استرس یا اضطراب، بدن کودک آدرنالین بیشتری ترشح می کند که باعث تپش قلب، تنفس سریع و عرق سرد می شود. در برخی کودکان مضطرب، این حالت با تعریق شبانه نیز همراه است.
آیا عرق سرد در کودکان خطرناک است؟
خود عرق سرد معمولا خطرناک نیست، اما علتی که آن را به وجود آورده ممکن است جدی باشد. بنابراین هر بار که کودک دچار عرق سرد شد، به ویژه اگر همراه علائم دیگر مانند ضعف، رنگ پریدگی یا تنگی نفس باشد، باید به پزشک مراجعه شود.
تفاوت عرق سرد با سایر انواع تعریق
عرق سرد معمولا:
- ناگهانی و بدون فعالیت بدنی رخ می دهد.
- در حالت بیداری اتفاق می افتد، نه در خواب.
- در حالی ایجاد می شود که محیط اطراف گرم نیست.
در حالی که تعریق شبانه در کودکان معمولا در خواب اتفاق می افتد و لباس یا رختخواب کودک را خیس می کند.
پیشگیری از عرق سرد در کودکان
پیشگیری به علت بستگی دارد. با این حال، رعایت چند نکته کلی مفید است:
- مدیریت استرس و اضطراب کودک
- کنترل قند خون در کودکان دیابتی
- تنظیم دمای اتاق خواب
- بررسی عملکرد تیروئید و قند خون در معاینات دوره ای
تعریق شبانه در کودکان؛ چرا فرزندم شب ها زیاد عرق می کند؟
گاهی کودک هنگام خواب، بدون اینکه هوا گرم باشد، زیاد عرق می کند. این حالت که به آن تعریق شبانه در کودکان گفته می شود، معمولا بی ضرر است، اما گاهی می تواند نشانه ی مشکل زمینه ای باشد.
علل تعریق شبانه در کودکان
1. وحشت شبانه
برخی کودکان دچار کابوس های شدید و ناگهانی در خواب می شوند که به آن «وحشت شبانه» گفته می شود. در این حالت، کودک ممکن است جیغ بزند، بنشیند یا دست وپا بزند و بدنش عرق کرده باشد. این حالت معمولا موقت است و کودک پس از بیداری چیزی به یاد نمی آورد.
2. آپنه انسدادی خواب (OSAS)
اگر کودک شب ها خروپف می کند، دهانش باز می ماند یا تنفسش نامنظم است، ممکن است دچار آپنه خواب باشد. در این حالت اکسیژن بدن به درستی تأمین نمی شود و تعریق شدید شبانه رخ می دهد.
این کودکان معمولا صبح ها خسته بیدار می شوند، گاهی سردرد دارند و تمرکزشان در مدرسه پایین می آید.
3. تعریق بی دلیل (هیپرهیدروزی ایدیوپاتیک)
در برخی کودکان، بدون وجود هیچ بیماری، بدن به طور طبیعی بیش از حد عرق تولید می کند. این حالت بیشتر در کف دست، پا و صورت دیده می شود و از نظر پزشکی خطرناک نیست، اما می تواند باعث خجالت یا اضطراب در کودک شود.
4. عفونت ها
عفونت های ویروسی یا باکتریایی مثل آنفلوآنزا و تب های ویروسی می توانند باعث تعریق شبانه در کودکان شوند. در این حالت معمولا تب، سرفه یا بی حالی نیز وجود دارد.
5. بیماری های نادر مانند سرطان خون (لوسمی)
در موارد بسیار نادر، تعریق شدید شبانه ممکن است نشانه ی بیماری های جدی مانند لوسمی باشد. در این حالت کودک با لباس و ملحفه کاملا خیس از خواب بیدار می شود و ممکن است علائم دیگری مانند تب، ضعف، کاهش وزن، یا تورم غدد لنفاوی داشته باشد.
اما باید دانست که این مورد بسیار نادر است و در اکثر مواقع علت تعریق شبانه بی خطر است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر عرق سرد در کودکان یا تعریق شبانه مکررا اتفاق بیفتد و با علائمی مثل تب، کاهش اشتها یا سرفه همراه باشد، لازم است کودک توسط پزشک متخصص اطفال معاینه شود.
پزشک ممکن است آزمایش خون یا بررسی خواب را برای تشخیص علت انجام دهد.
راه های کاهش تعریق شبانه در کودکان
برای اینکه کودک خواب راحت تری داشته باشد:
- دمای اتاق را خنک نگه دارید یا از پنکه استفاده کنید.
- لباس خواب نخی و سبک برای او انتخاب کنید.
- از ملحفه های جذب رطوبت (ضدتعریق) استفاده کنید.
- اجازه ندهید کودک درست قبل از خواب ورزش سنگین انجام دهد.
- در صورت لزوم، از پزشک درباره درمان دارویی مشورت بگیرید.
سخنی از نی نی تینی
عرق سرد در کودکان و تعریق شبانه در کودکان معمولا بی خطرند، اما گاهی می توانند نشانه مشکلات جدی مانند اختلالات غدد، عفونت یا اختلال خواب باشند. توجه به علائم همراه و مشورت با پزشک می تواند از پیشرفت مشکلات جلوگیری کند.
اگر شما هم تجربه ای از تعریق شبانه یا عرق سرد در فرزندتان دارید، در بخش نظرات با دیگر مادران به اشتراک بگذارید. تجربه ی شما می تواند به آن ها کمک کند تا با خیال آسوده تری از فرزندانشان مراقبت کنند.
