تست بلع باریوم

تست بلع باریوم که با نام پزشکی «اسوفاگرام» هم شناخته می شود، روشی تصویربرداری با اشعه ایکس است که در آن فرد یک مایع حاوی مقدار کمی باریوم را می نوشد. باریوم باعث می شود اندام های داخلی در تصاویر اشعه ایکس واضح تر دیده شوند. در این روش، از نوعی تصویربرداری به نام فلوروسکوپی استفاده می شود که با پالس های کوتاه اشعه ایکس، حرکت مری را هنگام بلع ثبت می کند.

این تصاویر به پزشک کمک می کند تا ببیند هنگام بلع، در مری شما دقیقا چه اتفاقی می افتد و آیا مشکلی وجود دارد یا نه. بلع باریوم یکی از روش های مهم برای تشخیص مشکلات مری است و معمولا زمانی انجام می شود که پزشک به وجود یک اختلال در این ناحیه شک داشته باشد.

در واقع، این تست نوعی نمای زنده و متحرک از مری شما ارائه می دهد و عملکرد آن را در لحظه بلع نشان می دهد؛ چیزی که در عکس های معمولی اشعه ایکس دیده نمی شود.

تست بلع باریوم دقیقا چیست؟

تست بلع باریوم یا اسوفاگرام، نوعی تصویربرداری فلوروسکوپیک با اشعه ایکس است که وضعیت مری را هنگام بلع بررسی می کند. در این روش، پزشکان می توانند عبور مایع از مری را مشاهده کرده و هرگونه انسداد، تنگی، التهاب یا ناهنجاری را شناسایی کنند.

اگر شما هنگام غذا خوردن احساس گیر کردن غذا، سوزش، درد یا سختی در بلع دارید، پزشک ممکن است برای بررسی دقیق تر، انجام بلع باریوم را توصیه کند. این روش یکی از راه های تشخیص اختلالات مری به شمار می رود.

برخی از مشکلاتی که با کمک تست بلع باریوم قابل تشخیص هستند عبارت اند از:

• آکالازی (اختلال در باز شدن اسفنکتر پایینی مری)
• دیسفاژی یا مشکل در بلع
• آترزی مری (ناهنجاری مادرزادی مری)
• سرطان مری
• دیورتیکول مری (کیسه های کوچک در دیواره مری)
• اسپاسم های مری
• تنگی یا باریک شدن مری
• پرده یا شبکه مری
• اختلال در عملکرد اسفنکتر پایینی مری
• فتق هیاتال (جابجایی بخشی از معده به قفسه سینه)
• پولیپ ها
• زخم در دیواره داخلی مری

این بیماری ها می توانند باعث ناراحتی شدید، کاهش کیفیت زندگی و حتی کاهش وزن شوند، بنابراین تشخیص زودهنگام آن ها اهمیت زیادی دارد.

تست بلع باریوم چگونه عمل می کند؟

در تست بلع باریوم، شما مایعی را می نوشید که در آن مقدار کمی باریوم وجود دارد. این ماده کاملا ایمن است و فقط برای چند ساعت یا نهایتا چند روز در بدن باقی می ماند. باریوم باعث می شود مری در تصاویر اشعه ایکس سفید و شفاف دیده شود.

در این روش از فلوروسکوپی استفاده می شود. فلوروسکوپی نوعی تصویربرداری پزشکی است که با پالس های کوتاه اشعه ایکس، تصویر متحرک از اندام ها روی صفحه نمایش ایجاد می کند. در نتیجه پزشک می تواند حرکت مری را به صورت ویدئویی مشاهده کند.

گاهی تکنسین یا پزشک از محلولی استفاده می کند که علاوه بر باریوم، حاوی کریستال های جوشان (مشابه جوش شیرین) هم هست. این مواد باعث تولید گاز می شوند و مری را کمی منبسط می کنند. این انبساط به پزشک کمک می کند تا تنگی ها، فتق ها و وضعیت مخاط داخلی مری را واضح تر ببیند.

در برخی موارد نیز ممکن است از شما خواسته شود که یک قرص باریومی را هم ببلعید. این کار کمک می کند تا نواحی باریک یا تنگ مری بهتر تشخیص داده شوند.

چگونه برای تست بلع باریوم آماده شویم؟

پیش از انجام بلع باریوم، پزشک با شما صحبت می کند و روند انجام تست را توضیح می دهد. همچنین از شما می پرسد که آیا به باریوم حساسیت دارید یا خیر. اگر حساسیت داشته باشید، ممکن است به جای آن از ماده حاجب دیگری مانند ید استفاده شود.

اگرچه میزان اشعه در این تست بسیار کم و بی خطر است، اما قرار گرفتن مکرر در معرض اشعه می تواند انباشته شود. بنابراین لازم است پزشک بداند در روزها یا هفته های اخیر آیا آزمایش های تصویربرداری دیگری انجام داده اید یا نه. همچنین اگر احتمال بارداری وجود دارد، باید حتما به پزشک اطلاع دهید.

بخش رادیولوژی ممکن است از شما بخواهد:

• چند ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید و ننوشید
• از جویدن آدامس یا مکیدن آبنبات سفت خودداری کنید، چون ممکن است روی دیواره گلو لایه ای ایجاد کند

رعایت این نکات باعث می شود نتیجه تست دقیق تر و قابل اعتمادتر باشد.

در طول تست بلع باریوم چه اتفاقی می افتد؟

تست بلع باریوم یک روش سرپایی است و نیازی به بیهوشی یا آرام بخش ندارد. شما همان روز به خانه بازخواهید گشت. بخشی از آزمایش روی تخت مخصوصی انجام می شود که قابلیت شیب دادن دارد، بنابراین بهتر است لباس راحت و آزاد بپوشید.

مراحل انجام تست معمولا به این صورت است:

ابتدا در حالت ایستاده قرار می گیرید و تکنسین به شما می گوید دقیقا کجا بایستید. سپس محلول باریوم را به شما می دهد.

شما شروع به نوشیدن جرعه هایی از مایع می کنید. این مایع معمولا مقداری شیرین کننده و طعم دهنده دارد، اما ممکن است مزه ای گچی و کمی ناخوشایند داشته باشد.

پزشک به شما می گوید چه زمانی جرعه بنوشید و چه زمانی آن را قورت دهید. در این حین، تصاویر ویدیویی از حرکت عضلات مری روی صفحه نمایش ظاهر می شود.

در طول تست از شما خواسته می شود که در جهت های مختلف بچرخید تا پزشک بتواند مری را از زاویه های گوناگون ببیند.

پس از آن، روی تخت دراز می کشید و ممکن است لازم باشد به پشت، پهلو یا روی شکم قرار بگیرید. گاهی تخت به حالت عمودی درمی آید تا بتوانید به نوشیدن مایع ادامه دهید.

پزشک حرکت باریوم در مری را به دقت بررسی می کند. کل فرآیند معمولا بین 20 تا 30 دقیقه طول می کشد.

در پایان آزمایش، ممکن است از شما خواسته شود که یک قرص باریومی را با آب قورت دهید تا وجود هرگونه تنگی در مری بررسی شود.

عوارض احتمالی پس از تست بلع باریوم

بعد از بلع باریوم ممکن است احساس نفخ، سنگینی شکم یا کمی دل پیچه داشته باشید. همچنین احتمال دارد تا یکی دو روز دچار یبوست شوید. این علائم معمولا زمانی برطرف می شوند که باریوم از طریق مدفوع از بدن خارج شود.

نوشیدن آب فراوان بعد از آزمایش به دفع سریع تر باریوم کمک می کند. همچنین دیدن رنگ روشن یا متمایل به سفید در مدفوع کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد؛ این فقط نشانه خروج باریوم از بدن است.

اگر یبوست طولانی یا درد شدید داشتید، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید.

بعد از تست چه انتظاری باید داشته باشیم؟

پزشک نتیجه تست بلع باریوم را بررسی می کند و در زمان مراجعه بعدی، توضیح می دهد که این نتایج چه معنایی دارند. اگر مشکلی دیده شود، ممکن است نیاز به آزمایش های تکمیلی یا شروع درمان باشد.

گاهی لازم است آندوسکوپی، سی تی اسکن یا روش های درمانی خاص برای شما در نظر گرفته شود. هدف اصلی از این بررسی ها، رفع مشکل و بهبود کیفیت زندگی شما است.

چه زمانی باید با پزشک تماس بگیریم؟

اگر بعد از انجام بلع باریوم علائمی مانند نفخ شدید، درد ماندگار شکم، یبوست طولانی یا هر نشانه غیرعادی دیگری داشتید، با پزشک خود تماس بگیرید. شاید این علائم به تست مربوط نباشد، اما در هر صورت بررسی آن ها مهم است.

همچنین اگر هنوز دچار مشکل در بلع یا درد در قفسه سینه هستید، پیگیری پزشکی را به تعویق نیندازید.

سخنی از نی نی تینی

سختی در بلع یا سوءهاضمه می تواند نشانه وجود مشکلی در مری باشد. تست بلع باریوم یکی از بهترین و کم تهاجمی ترین روش ها برای بررسی وضعیت مری است. این تست بدون درد است، نیازی به بیهوشی ندارد و زمان زیادی هم نمی گیرد.

اطلاعاتی که پزشک از این تست به دست می آورد، می تواند اولین قدم برای شروع درمان و بازگشت شما به احساس راحتی و سلامتی باشد.

در منابع معتبر فارسی حوزه تصویربرداری پزشکی و گوارش نیز، از جمله مطالب آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی ایران، بر اهمیت این تست در تشخیص زودهنگام بیماری های مری تأکید شده است.