در سال های اخیر، میزان ابتلا به بیماری سیاه سرفه (پرتوسیس) افزایش یافته است. نوزادانی که هنوز زمان تزریق واکسن های اولیه شان فرا نرسیده، بیشترین آسیب پذیری را دارند. این بیماری می تواند در نوزادان به شدت خطرناک باشد و گاهی منجر به عوارضی شود که نیاز به بستری در بیمارستان و حتی در مواردی مرگ را به دنبال دارد.
اما چطور می توان از این خطر جلوگیری کرد؟ آیا واکسن سیاه سرفه در بارداری تزریق می شود؟ در این مقاله به طور مفصل توضیح خواهیم داد.
چه زمانی باید واکسن سیاه سرفه در بارداری تزریق شود؟
زمان پیشنهادی برای تزریق واکسن سیاه سرفه در بارداری معمولا حوالی هفته بیستم بارداری است، یعنی زمانی که اغلب مادران سونوگرافی میانی را انجام می دهند. با این حال، امکان تزریق این واکسن از هفته شانزدهم نیز وجود دارد.
برای اینکه بدن مادر بتواند پادتن کافی تولید کرده و آن را از طریق جفت به نوزاد منتقل کند، بهتر است واکسن پیش از هفته سی ودوم بارداری تزریق شود. البته اگر از این زمان هم عبور کرده باشید، همچنان می توانید واکسن را دریافت کنید، اما اثربخشی آن برای نوزاد کمتر خواهد بود.
آیا اگر بعد از هفته 32 بارداری هم واکسن بزنم، بی فایده است؟
خیر، حتی اگر دیر اقدام کردید، باز هم واکسن را بزنید. در این حالت، اگرچه احتمال انتقال ایمنی به نوزاد کاهش می یابد، اما واکسیناسیون همچنان شما را در برابر سیاه سرفه مقاوم می کند و خطر انتقال بیماری به نوزادتان را کاهش می دهد.
چرا واکسن سیاه سرفه در بارداری توصیه می شود؟
آیا واقعا واکسیناسیون مادران باردار می تواند نوزاد را در برابر سیاه سرفه محافظت کند؟ پاسخ قاطعانه بله است.
هنگامی که شما در دوران بارداری واکسینه می شوید، بدن شما پادتن هایی تولید می کند که از طریق جفت به نوزاد منتقل می شوند. این ایمنی تا زمانی که نوزاد واکسن های اصلی خود را در 8 هفتگی دریافت کند، از او محافظت می کند.
به عبارت دیگر، شما با یک تزریق ساده، به نوزادتان فرصتی می دهید تا در نخستین هفته های آسیب پذیر زندگی اش در برابر بیماری خطرناک سیاه سرفه ایمن باشد.
آیا واکسن سیاه سرفه در بارداری بی خطر است؟
یکی از سوالاتی که مادران زیادی دارند این است: «آیا این واکسن می تواند به من یا جنینم آسیب بزند؟» خوشبختانه، هیچ شواهدی مبنی بر خطرناک بودن واکسن سیاه سرفه برای زنان باردار یا نوزادانشان وجود ندارد.
این واکسن از سال 2012 در انگلستان به طور روتین به زنان باردار تزریق شده و تحقیقات متعدد از جمله مطالعه ای که توسط سازمان دارویی بریتانیا (MHRA) بر روی 20 هزار زن باردار انجام شده، نشان داده است که هیچ خطری برای مادر یا جنین در پی ندارد.
کشورهای دیگری مثل ایالات متحده، اسپانیا، آرژانتین، استرالیا و نیوزیلند نیز این واکسن را در دوران بارداری توصیه می کنند.
آیا تزریق واکسن سیاه سرفه در بارداری واقعا مؤثر است؟
تحقیقات منتشرشده از برنامه ملی واکسیناسیون در انگلستان نشان می دهد که تزریق واکسن سیاه سرفه در دوران بارداری، به طور مؤثر از نوزادان تازه متولدشده محافظت می کند، تا زمانی که نوبت واکسیناسیون اولیه آن ها برسد.
افزون بر این، مادرانی که واکسن دریافت می کنند، خودشان نیز در برابر ابتلا به سیاه سرفه ایمن می شوند و احتمال انتقال بیماری به نوزادشان را به شدت کاهش می دهند.
چه نوع واکسنی تزریق می شود؟
نکته جالب این است که واکسن سیاه سرفه در بارداری، به تنهایی وجود ندارد. واکسنی که شما دریافت می کنید، ترکیبی است که علاوه بر سیاه سرفه، شما را در برابر بیماری های دیگری هم محافظت می کند:
- واکسن :ADACELمحافظت در برابر سیاه سرفه، دیفتری و کزاز
- واکسن Boostrix IPV: محافظت در برابر سیاه سرفه، دیفتری، کزاز و فلج اطفال
بسته به موجودی واکسن و شرایط بدنی شما، یکی از این دو گزینه توسط پزشک یا ماما توصیه خواهد شد.
عوارض جانبی واکسن سیاه سرفه در بارداری چیست؟
مانند هر واکسن دیگری، واکسن سیاه سرفه هم ممکن است عوارض خفیفی داشته باشد. این عوارض شامل:
- قرمزی، درد یا تورم محل تزریق در قسمت بالایی بازو
- تب خفیف
- خستگی، بی اشتهایی، تهوع یا سردرد
این علائم معمولا چند روز بیشتر طول نمی کشند و به ندرت پیش می آید که عارضه ای جدی رخ دهد.
سیاه سرفه دقیقا چه نوع بیماری است؟
سیاه سرفه (که به طور علمی پرتوسیس نام دارد)، یک عفونت خطرناک دستگاه تنفسی است که باعث سرفه های شدید و طولانی مدت می شود. این سرفه ها گاهی به قدری شدید هستند که فرد دچار تنگی نفس و حالت خفگی می شود.
نام «سیاه سرفه» به دلیل صدای “هوپ” یا ناله ای است که فرد بعد از یک دوره شدید سرفه، هنگام نفس کشیدن ایجاد می کند. البته نوزادان همیشه این صدا را ندارند، اما بیماری برای آن ها بسیار خطرناک تر است.
چرا سیاه سرفه برای نوزادان خطرناک تر است؟
نوزادان سیستم ایمنی کامل و فعالی ندارند. سیاه سرفه می تواند در آن ها منجر به:
- ذات الریه (عفونت ریوی)
- آسیب مغزی
- بستری طولانی مدت
- و حتی مرگ شود
به همین دلیل است که اغلب نوزادان مبتلا نیاز به بستری در بیمارستان دارند. پس با یک تزریق واکسن سیاه سرفه در بارداری، از یک فاجعه احتمالی جلوگیری می کنید.
آیا واکسیناسیون نوزادان علیه سیاه سرفه آن ها را محافظت نمی کند؟
درست است که نوزادان در 8 هفتگی واکسن سیاه سرفه دریافت می کنند، اما اغلب نوزادانی که به این بیماری مبتلا می شوند هنوز خیلی کوچک هستند و واکسیناسیون معمول شان را شروع نکرده اند. به همین دلیل هنوز محافظتی در برابر سیاه سرفه ندارند.
چگونه می توانم از نوزادم در برابر سیاه سرفه محافظت کنم؟
تنها راه برای محافظت از نوزادتان در هفته های اول پس از تولد این است که خودتان واکسن سیاه سرفه در بارداری را دریافت کنید. بهترین زمان دریافت این واکسن، قبل از هفته 32 بارداری است.
پس از واکسیناسیون، بدن شما پادتن هایی تولید می کند که از شما در برابر سیاه سرفه محافظت می کنند و این ایمنی به طور طبیعی از طریق جفت به جنین منتقل می شود و تا زمانی که نوزاد بتواند واکسن خود را در 8 هفتگی دریافت کند، از او محافظت خواهد کرد.
آیا واکسن سیاه سرفه در بارداری باعث ابتلا به این بیماری می شود؟
خیر. واکسن سیاه سرفه زنده نیست، به این معنی که حاوی ویروس فعال سیاه سرفه (یا فلج اطفال، دیفتری و کزاز) نیست و نمی تواند باعث ابتلای شما یا نوزادتان به بیماری شود.
آیا اگر در دوران بارداری واکسن زده ام، باز هم نوزادم نیاز به واکسیناسیون دارد؟
بله. حتی اگر در بارداری واکسن سیاه سرفه را دریافت کرده اید، نوزادتان همچنان باید در ۸ هفتگی طبق برنامه واکسیناسیون ملی، واکسن «شش گانه» را دریافت کند که یکی از بیماری هایی که در برابر آن محافظت می کند، سیاه سرفه است.
آیا می توانم واکسن سیاه سرفه را هم زمان با واکسن آنفلوآنزا دریافت کنم؟
بله، واکسن سیاه سرفه را می توان هم زمان با واکسن آنفلوآنزا تزریق کرد. اما برای دریافت هیچ کدام از واکسن ها منتظر دیگری نمانید؛ هر کدام را در زمان توصیه شده دریافت کنید.
واکسن سیاه سرفه را از کجا می توانم دریافت کنم؟
این واکسن از طریق پزشک خانواده (درمانگاه) در دسترس است و برخی از کلینیک های بارداری نیز ممکن است آن را ارائه دهند.
معمولا در حوالی زمان سونوگرافی میانه بارداری (حدود هفته 20) این واکسن به شما پیشنهاد می شود، اما از هفته 16 به بعد نیز می توانید آن را دریافت کنید. اگر در هفته 20 بارداری هستید و هنوز واکسن را دریافت نکرده اید، با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید و برای تزریق واکسن برنامه ریزی کنید.
اگر در کودکی واکسن سیاه سرفه زده ام، آیا باز هم نیاز به تزریق دارم؟
بله. ایمنی ای که در کودکی از طریق واکسیناسیون یا ابتلا به سیاه سرفه به دست آورده اید، به مرور زمان کاهش می یابد و دیگر برای محافظت از نوزادتان کافی نیست. بنابراین در هر بارداری باید دوباره واکسن را دریافت کنید.
اگر در بارداری قبلی واکسن زده ام، آیا این بار هم باید واکسن بزنم؟
بله. در هر بارداری لازم است واکسن سیاه سرفه را مجددا در حدود هفته 20 تزریق کنید تا اطمینان حاصل شود که نوزاد جدید شما نیز در برابر این بیماری محافظت می شود.
چگونه علائم سیاه سرفه را در نوزادم تشخیص دهم؟
به علائم هشداردهنده توجه داشته باشید:
- سرفه های شدید و پشت سر هم
- دشواری در تنفس یا توقف لحظه ای تنفس در نوزادان
- استفراغ پس از سرفه
- صدای “هوپ” (whoop) که ناشی از تلاش برای نفس کشیدن پس از سرفه های شدید است (هرچند همه نوزادان این صدا را تولید نمی کنند)
اگر نگران هستید که نوزادتان ممکن است به سیاه سرفه مبتلا شده باشد، فورا با پزشک تماس بگیرید.
سخنی از نی نی تینی
اگر باردار هستید، همین امروز با پزشک یا مامای خود در مورد واکسن سیاه سرفه صحبت کنید. این کار یکی از ساده ترین و مؤثرترین راه ها برای محافظت از نوزادتان در برابر یکی از بیماری های خطرناک دوران نوزادی است.
