اگر به تازگی زایمان کرده اید و متوجه شدید دمای بدنتان کمی بالاتر از حد معمول است، باید بدانید که تب پس از زایمان پدیده ای شایع است و می تواند به دلایل مختلف ایجاد شود.
معمولا یک تب خفیف جای نگرانی ندارد و خود به خود برطرف می شود. با این حال، تب می تواند نشانه ای از یک عفونت یا مشکل جدی تر باشد، بنابراین بررسی آن توسط پزشک اهمیت زیادی دارد. در این مقاله در مورد دلایل تب پس از زایمان توضیح خواهیم داد.
علت تب پس از زایمان
دلایل شایع تب پس از زایمان یا بعد از بارداری شامل موارد زیر است:
عفونت بعد از سزارین
اگر زایمان شما به روش سزارین (عمل جراحی) بوده است، احتمال ابتلا به تب پس از زایمان کمی بیشتر است.
تب پس از زایمان سزارین برنامه ریزی شده یا غیرمنتظره ممکن است به دلیل عفونت محل برش ایجاد شود. درباره مراقبت از محل برش با پزشک خود مشورت کنید. علائم عفونت شامل موارد زیر هستند:
- قرمزی یا تورم در محل برش
- ترشح مایع یا چرک از محل برش
- خونریزی یا باز شدن محل برش
- درد شدید در شکم
- درد شدید در محل برش
- ادرار دردناک
- ترشحات بدبو از واژن
آندومتریت (عفونت پوشش رحم)
آندومتریت به عفونت پوشش داخلی رحم گفته می شود و یکی از علل شایع تب پس از زایمان است. این عفونت معمولا 2 تا 3 روز بعد از زایمان ظاهر می شود و می تواند به دلایل مختلف ایجاد شود، مانند:
- زایمان سزارین
- زایمان طولانی
- خارج کردن جفت با دست بعد از زایمان
- عبور مدفوع نوزاد در رحم هنگام زایمان
- استفاده از فورسپس یا دیگر ابزارهای کمکی هنگام زایمان
- پاره شدن طولانی غشاهای جنینی
- عفونت های واژینال قبلی
- دیابت بارداری
- زایمان زودرس یا دیررس
- کلنیزاسیون با باکتری گروه B استرپتوکوک
علائم دیگر آندومتریت شامل:
- لرز
- خونریزی واژینال (که معمولا پس از زایمان هم رخ می دهد)
- درد یا حساسیت در ناحیه پایین شکم
- ترشحات بدبو از واژن
عفونت رحم ممکن است در صورتی هم رخ دهد که قطعاتی از جفت یا دیگر بافت ها در رحم باقی مانده باشند.
ماستیت (عفونت بافت پستان)
ماستیت یک عفونت در بافت پستان است و ممکن است چه شیرده باشید و چه نباشید، رخ دهد.
لوله های شیر، شیر را از غده های پستان به نوک پستان منتقل می کنند. اگر یکی از این لوله ها مسدود شود، شیر در پستان جمع شده و باعث التهاب می شود که ممکن است به تب منجر شود.
علائم شایع ماستیت شامل:
- التهاب، تورم و قرمزی پستان
- درد و حساسیت
- خستگی و سردرد
- خطوط قرمز روی پستان
- توده های دردناک در پستان
- علائم شبیه آنفولانزا
گاهی با شروع تولید شیر، ممکن است تب پس از زایمان ایجاد شود که معمولا ظرف 24 ساعت برطرف می شود. همچنین، اگر نوک پستان ترک خورده یا تحریک شده باشد، باکتری ها می توانند وارد بافت پستان شده و تب ایجاد کنند.
عفونت ادراری
عفونت دستگاه ادراری یکی از علل شایع تب پس از زایمان است. باکتری های روی پوست ممکن است هنگام زایمان وارد دستگاه ادراری شوند و باعث عفونت و تب شوند.
اگر در طول زایمان یا بعد از آن سوند (لوله) ادراری استفاده شده باشد، احتمال ابتلا به عفونت ادراری افزایش می یابد. علائم دیگر این عفونت شامل:
- لرز
- درد پایین کمر یا پهلو
- ادرار دردناک یا مکرر
- احساس عدم تخلیه کامل مثانه
سایر دلایل تب پس از زایمان
بدن بعد از زایمان نیاز به ترمیم زیادی دارد. این ترمیم شامل بهبود بریدگی ها و بخیه ها در داخل و خارج بدن است، مثل بخیه بعد از اپیزیوتومی (برش در ورودی واژن برای بزرگ تر کردن کانال زایمان).
گاهی تب پس از زایمان ناشی از التهاب و تورم در حین بهبود بدن است. در صورتی که عفونت داخلی وجود داشته باشد، تب شدیدتر و با علائم دیگر همراه خواهد بود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تب پس از زایمان را نادیده نگیرید و حتما پزشک خود را در جریان بگذارید. تب ممکن است نشانه ای از مشکل جدی در بدن باشد.
- تب بالاتر از 38 درجه سانتی گراد
- درد یا تورم پا
- درد شدید شکم
- خونریزی شدید واژینال یا با لخته بزرگ
- ترشح چرک از محل برش یا بخیه
در صورت وجود این علائم، درمان فوری پزشکی ضروری است.
درمان تب پس از زایمان
اگر تب پس از زایمان ناشی از عفونت هایی مانند ماستیت، آندومتریت یا عفونت ادراری باشد، معمولا درمان با آنتی بیوتیک ها لازم است تا از عوارض جدی جلوگیری شود.
در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به آنتی بیوتیک وریدی و بستری کوتاه در بیمارستان باشد.
پیشگیری از عوارض بعد از زایمان
در بیشتر موارد، تب پس از زایمان خود به خود برطرف می شود. پیشگیری از عفونت ها می تواند به کاهش تب پس از زایمان کمک کند، اما همیشه امکان پیشگیری کامل وجود ندارد.
نکات پیشگیری شامل:
- رعایت بهداشت محل برش و مصرف داروهای تجویز شده پس از سزارین
- شستشوی نوک پستان قبل و بعد از شیردهی
- تخلیه شیر اضافه در صورتی که تولید شیر دارید ولی شیردهی نمی کنید
- استفاده از کمپرس سرد یا برگ کلم شسته شده روی پستان ها
- استفاده از پدهای جادوگری (witch hazel) روی محل برش
داروهای کاهش تب و درد که در دوران شیردهی ایمن هستند:
مدیریت تب پس از زایمان در خانه و پیگیری وضعیت نوزاد
پس از زایمان، بدن مادر نیاز به مراقبت ویژه دارد و تب خفیف گاهی طبیعی است، اما پیگیری دقیق آن اهمیت زیادی دارد. در خانه می توانید با روش های ساده و مراقبت های روزمره تب را کنترل کرده و از عوارض جدی پیشگیری کنید.
اندازه گیری و پیگیری تب
- دمای بدن را حداقل دو بار در روز اندازه بگیرید و تغییرات را ثبت کنید.
- اگر تب بالای 38 درجه سانتی گراد ادامه داشت یا همراه با علائم شدید بود، سریعا با پزشک تماس بگیرید.
- استفاده از دفترچه یا اپلیکیشن سلامت می تواند کمک کند روند تب و علائم دیگر مانند درد یا ترشحات را دنبال کنید.
مراقبت از محل برش سزارین یا بخیه ها
- محل برش یا بخیه را همیشه تمیز و خشک نگه دارید.
- هرگونه قرمزی، تورم، ترشح یا باز شدن محل برش را جدی بگیرید.
- استفاده از کمپرس سرد و تعویض منظم پانسمان طبق توصیه پزشک، می تواند از عفونت و تب جلوگیری کند.
مدیریت تب و درد
- برای تب خفیف می توان از داروهای ایمن در دوران شیردهی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کرد.
- نوشیدن مایعات کافی و استراحت منظم به کاهش تب و کمک به بهبود سریع تر بدن کمک می کند.
- مراقبت از تغذیه و مصرف مواد مغذی نیز به تقویت سیستم ایمنی بدن مادر کمک می کند.
مراقبت از پستان ها و شیردهی
- شستشوی نوک پستان قبل و بعد از شیردهی، تخلیه شیر اضافه و استفاده از کمپرس سرد یا برگ کلم شسته شده، می تواند از ماستیت جلوگیری کند.
- در صورت مشاهده قرمزی، تورم، درد شدید یا تب همراه با درد پستان، سریعا با پزشک یا مامای مجرب تماس بگیرید.
پیشگیری از عفونت های دستگاه ادراری
- بعد از زایمان به ویژه اگر سوند ادراری استفاده شده، به بهداشت شخصی اهمیت دهید.
- استفاده از آب ولرم برای شستشوی ناحیه تناسلی و تخلیه مرتب ادرار به پیشگیری از عفونت کمک می کند.
- در صورت بروز درد، سوزش، تکرر ادرار یا تب، حتما به پزشک مراجعه کنید تا درمان سریع شروع شود.
نکات مهم برای مادران
- تب خفیف بعد از زایمان معمولا طبیعی است، اما تب مداوم یا شدید می تواند علامت عفونت باشد.
- ثبت دقیق تب، علائم و وضعیت نوزاد با ردیاب خواب، شما را قادر می سازد کنترل بهتری بر سلامت خود و نوزادتان داشته باشید.
- پیشگیری، مراقبت روزمره و پیگیری منظم توسط پزشک، بهترین راه برای کاهش عوارض پس از زایمان است.
سخنی از نی نی تینی
تب پس از زایمان پدیده ای شایع است و دلایل متعددی می تواند داشته باشد. در موارد نادر، تب ممکن است نشانه یک مشکل جدی مانند عفونت باشد که در صورت عدم درمان می تواند به عوارض جدی منجر شود. حتما پزشک خود را از وجود تب یا سایر علائم مطلع کنید.
اگر شما هم تجربه تب پس از زایمان یا روش های پیشگیری و مدیریت آن را داشته اید، لطفا تجربه و نکات کاربردی خود را با دیگر مادران به اشتراک بگذارید. نظر شما می تواند به مادران تازه زایمان کرده کمک کند تا با آرامش بیشتری وضعیت سلامت خود و نوزادشان را کنترل کنند و از عوارض احتمالی پیشگیری نمایند.
