تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی یا MAT یکی از انواع نادر آریتمی های قلبی است که معمولا در افرادی دیده می شود که دچار بیماری های ریوی هستند. در این وضعیت، ریتم طبیعی قلب دچار اختلال شده و ضربان قلب بین 100 تا 150 بار در دقیقه افزایش می یابد. بسیاری از بیماران ممکن است هیچ علامت خاصی احساس نکنند، اما درمان علت زمینه ای معمولا باعث بهبود کامل این نوع آریتمی نیز می شود.
تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی چیست؟
در این بیماری، چندین نقطه در دهلیزهای قلب به طور هم زمان سیگنال های الکتریکی غیرطبیعی تولید می کنند. این پیام های متعدد باعث می شوند که ریتم ضربان قلب سریع و نامنظم شود. مانند سایر انواع تاکی کاردی دهلیزی، در این وضعیت نیز تعداد ضربان قلب بیش از 100 بار در دقیقه است و در برخی موارد ممکن است به حدود 150 ضربان در دقیقه برسد.
در اصطلاح علمی، تاکی کاردی دهلیزی آشوب ناک (Chaotic Atrial Tachycardia) نیز نام دیگری برای این بیماری است، زیرا سیگنال های الکتریکی در دهلیزها به صورت بی نظم و ناهمگون عمل می کنند.
تفاوت بین فیبریلاسیون دهلیزی و تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی
هر دو بیماری نوعی آریتمی دهلیزی هستند که در حفرات بالایی قلب رخ می دهند. در بسیاری از موارد، پزشکان در ابتدا ممکن است این دو را با هم اشتباه بگیرند، زیرا علائم و ریتم تند قلب در هر دو دیده می شود. با این حال، تفاوت اصلی در نوار قلب (ECG) قابل مشاهده است.
در فیبریلاسیون دهلیزی، امواج P (که نشان دهنده انقباض دهلیز هستند) دیده نمی شوند یا نامنظم اند، اما در تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی، این امواج وجود دارند ولی شکل و محل آن ها متفاوت است، چون از چند نقطه مختلف در دهلیزها ایجاد می شوند.
جالب است بدانید حدود نیمی از بیماران مبتلا به MAT در ادامه ممکن است دچار فیبریلاسیون دهلیزی یا فلوتر دهلیزی شوند.
چه کسانی بیشتر دچار تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی می شوند؟
این بیماری بیشتر در بزرگسالان مسن با میانگین سنی حدود 70 سال دیده می شود. با این حال، در کودکان نیز ممکن است بروز کند، به ویژه اگر زمینه ای از بیماری ریوی یا قلبی وجود داشته باشد. اغلب بیماران مبتلا به MAT در شرایط بیماری حاد یا بستری در بیمارستان قرار دارند.
شیوع تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی
این نوع آریتمی نسبتا نادر است و کمتر از یک درصد کل آریتمی های قلبی را شامل می شود. با این حال، در بیماران بستری با مشکلات ریوی یا نارسایی قلبی، احتمال مشاهده آن بیشتر است.
تأثیر تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی بر بدن
وقتی قلب بیش از حد سریع می تپد، زمان کافی برای پر شدن حفره های قلب با خون وجود ندارد. در نتیجه، مقدار خونی که از قلب به سایر قسمت های بدن پمپ می شود کاهش می یابد.
در این وضعیت، خون کم اکسیژن از بدن به قلب می رسد و هنوز قبل از پر شدن کامل، دوباره پمپاژ می شود. سپس به ریه ها می رود تا اکسیژن دریافت کند و دوباره به بدن بازگردد. اما چون زمان بین انقباض ها کوتاه است، میزان خونی که در هر ضربان به بدن می رسد کمتر از حالت طبیعی خواهد بود. این موضوع باعث می شود که سلول های بدن اکسیژن کافی دریافت نکنند و احساس ضعف یا تنگی نفس ایجاد شود.
علائم تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی چیست؟
بسیاری از بیماران هیچ علامت مشخصی از خود نشان نمی دهند و تنها از طریق نوار قلب متوجه وجود این مشکل می شوند. با این حال، گاهی علائم بیماری زمینه ای که باعث ایجاد MAT شده است بروز می کند.
علائم احتمالی شامل موارد زیر است:
- درد قفسه سینه
- تپش قلب
- تنگی نفس
- احساس سبکی سر یا غش
گاهی بیماران این علائم را به اضطراب یا خستگی نسبت می دهند، در حالی که علت واقعی آن ریتم نامنظم قلب است.
دلایل ایجاد تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی
حدود 60 تا 85 درصد از افرادی که دچار تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی هستند، به نوعی از بیماری ریوی مبتلا می باشند. شایع ترین علت زمینه ای، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) است.
سایر دلایل احتمالی عبارت اند از:
- نارسایی تنفسی یا ریوی
- عفونت های شدید
- بیماری عروق کرونر قلب
- نارسایی قلبی
- کمبود پتاسیم، منیزیم یا سدیم در خون
- سرطان یا عوارض درمان های آن
- دیابت کنترل نشده
- اعمال جراحی بزرگ
- نارسایی کلیه
- آمبولی ریه (نادر)
- بیماری های دریچه ای قلب (نادر)
در واقع هر عاملی که باعث استرس شدید جسمی یا اختلال در تعادل الکترولیت ها شود، می تواند خطر بروز این نوع تاکی کاردی را افزایش دهد.
چگونه تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی تشخیص داده می شود؟
پزشکان معمولا در نوار قلب (الکتروکاردیوگرام یا ECG) به وجود تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی پی می برند. در نوار قلب، امواج P با شکل های متفاوتی دیده می شوند که نشانه وجود چند کانون مختلف تحریک الکتریکی در دهلیزها است.
آزمایش های لازم برای تشخیص
برای تشخیص دقیق تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی، معمولا تنها نوار قلب کافی است.
با این حال، پزشک ممکن است برای بررسی علت زمینه ای آزمایش های دیگری هم درخواست کند، مانند:
- عکس قفسه سینه برای بررسی وضعیت ریه ها
- آزمایش خون جهت بررسی سطح الکترولیت ها، عملکرد کلیه و عفونت
- اکوکاردیوگرافی (به ندرت) برای بررسی ساختار قلب و دریچه ها
درمان تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی
در بیشتر بیماران، درمان علت زمینه ای باعث برطرف شدن تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی نیز می شود. به عنوان مثال، اگر مشکل از نارسایی تنفسی یا بیماری ریوی باشد، درمان آن به بهبود ریتم قلب کمک می کند. بسیاری از بیماران در زمان تشخیص MAT در بیمارستان بستری هستند و هم زمان درمان های حمایتی دریافت می کنند.
درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بتابلوکرها مانند متوپرولول (برای کاهش ضربان قلب و کنترل ریتم)
- منیزیم و پتاسیم برای تنظیم الکترولیت ها
- مسدودکننده های کانال کلسیم مانند وراپامیل یا دیلتیازم برای کنترل ریتم دهلیزی
در موارد نادر، اگر ریتم قلب با دارو کنترل نشود، ممکن است نیاز به ابلیشن گره AV و نصب ضربان ساز (Pacemaker) وجود داشته باشد.
عوارض جانبی داروهای درمان تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی
مصرف داروهای ذکرشده ممکن است در برخی بیماران باعث موارد زیر شود:
این عوارض معمولا موقت هستند و با تنظیم دوز دارو یا تغییر نوع آن برطرف می شوند.
پیش آگهی و آینده بیماران مبتلا به تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی
پس از درمان چه انتظاری باید داشت؟
بیشتر بیماران پس از درمان علت زمینه ای می توانند از بیمارستان مرخص شوند و به زندگی عادی بازگردند. با این حال، باید وضعیت قلب و ریه ها به طور منظم بررسی شود تا از عود مجدد بیماری جلوگیری گردد.
مدت زمان ماندگاری تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی
این بیماری معمولا پس از درمان عامل ایجادکننده آن از بین می رود و نیاز به درمان مادام العمر ندارد، مگر اینکه بیماری زمینه ای مزمن یا کنترل نشده باشد.
چشم انداز کلی بیماران
پیش آگهی بستگی مستقیم به شدت بیماری زمینه ای دارد. متأسفانه، در بیماران بستری با مشکلات شدید ریوی یا قلبی، نرخ مرگ ومیر بین 30 تا 60 درصد گزارش شده است. با این حال، باید تأکید کرد که عامل مرگ معمولا بیماری اصلی است، نه خود تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی.
پیشگیری از تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی
چگونه می توان خطر بروز این بیماری را کاهش داد؟
پیشگیری از این بیماری با کنترل بیماری های قلبی و ریوی ممکن است. برای مثال:
- ترک سیگار و قرار نگرفتن در معرض دود
- درمان به موقع عفونت های ریوی
- کنترل دقیق دیابت و فشار خون
- حفظ سطح مناسب پتاسیم و منیزیم با تغذیه متعادل
- مراجعه منظم به پزشک در صورت داشتن بیماری قلبی یا ریوی
توجه به این نکات ساده می تواند تا حد زیادی احتمال بروز تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی را کاهش دهد و به سلامت قلب و ریه ها کمک کند.
زندگی با تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی
چگونه از خودم مراقبت کنم؟
اگر به تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی مبتلا هستید، ممکن است پزشک برای مدتی بتابلوکر یا مسدودکننده کانال کلسیم تجویز کند. لازم است بدانید که فقط حدود 25 درصد بیماران نیاز به این داروها دارند و بسیاری از افراد تنها با درمان بیماری زمینه ای، ریتم قلبشان به حالت طبیعی بازمی گردد.
همچنین رعایت سبک زندگی سالم، کنترل بیماری های قلبی و ریوی، خواب کافی و اجتناب از استرس های شدید می تواند به کاهش احتمال بازگشت تاکی کاردی کمک کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
پس از تشخیص تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی، پیگیری منظم با پزشک ضروری است. اگر بیماری زمینه ای شما مزمن یا طولانی مدت است، باید ملاقات های منظم با پزشک داشته باشید تا مطمئن شوید وضعیت قلب و ریه ها تحت کنترل است. این کار باعث می شود که هم ریتم قلب و هم سلامت عمومی بدن شما در بهترین حالت باقی بماند.
چه سوالاتی از پزشک بپرسم؟
برای اینکه بهتر وضعیت خود را مدیریت کنید، می توانید سوالات زیر را از پزشک خود بپرسید:
- چه مدت باید دارویی که تجویز کرده اید را مصرف کنم؟
- پیش آگهی وضعیت من چگونه است و چه انتظاری باید داشته باشم؟
- آیا ممکن است دوباره تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی رخ دهد؟
پرسیدن این سوالات کمک می کند که اطمینان بیشتری از درمان و کنترل بیماری داشته باشید و نقش فعالی در مراقبت از خود ایفا کنید.
سخنی از نی نی تینی
چون بسیاری از افراد مبتلا به تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی هیچ علامتی ندارند، ممکن است برایتان تعجب آور باشد که به این بیماری مبتلا هستید. با این حال، مهم تر از همه این است که پزشک علت زمینه ای ریتم نامنظم قلب را درمان کند. در اغلب موارد، این علت یک بیماری ریوی است.
دستورالعمل های پزشک خود را به دقت دنبال کنید و اگر در مورد وضعیت یا درمان خود سوال دارید، حتما بپرسید. وقتی وضعیت زمینه ای بهبود یابد، ریتم قلب شما نیز به حالت طبیعی بازخواهد گشت.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان با تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی مواجه هستید، اطلاعات این مقاله می تواند به شما کمک کند تا بهتر بیماری خود را بشناسید و مدیریت کنید.
برای دریافت مشاوره تخصصی و بررسی دقیق ریتم قلب، همین امروز با پزشک متخصص قلب و عروق خود تماس بگیرید و از برنامه مراقبت شخصی سازی شده بهره مند شوید.
