در دوران بارداری، بیضه ها درون حفره شکمی جنین تشکیل می شوند و به طور طبیعی قبل از تولد به داخل کیسه بیضه حرکت می کنند. بیضه نزول نکرده در نوزادان زمانی رخ می دهد که این فرآیند طبیعی کامل نمی شود و یک یا هر دو بیضه، قبل از تولد پایین نمی آیند. هنوز مشخص نیست چه عاملی باعث این اختلال می شود؛ اما اگر بیضه ها تا حدود شش ماهگی به طور طبیعی نزول نکنند، معمولا لازم است کودک تحت درمان دارویی یا جراحی قرار بگیرد.
بیضه نزول نکرده در نوزادان چیست؟
در دوران رشد جنین، بیضه ها داخل شکم تشکیل می شوند و وظیفه تولید و ذخیره سلول های اسپرم را بر عهده دارند. بیضه ها معمولا قبل از تولد از شکم به داخل کیسه بیضه می افتند. کیسه بیضه همان پوسته نازک و انعطاف پذیری است که در پشت آلت تناسلی قرار دارد و وظیفه نگهداری و محافظت از بیضه ها را بر عهده دارد.
بیضه نزول نکرده در نوزادان زمانی است که این حرکت طبیعی اتفاق نمی افتد و بیضه در کیسه بیضه قرار نمی گیرد؛ چه قبل از تولد و چه در چند ماه اول زندگی. به این وضعیت «کریپتورکیدیسم» نیز گفته می شود.
آیا بیضه نزول نکرده در نوزادان خطرناک است؟
اگر بیضه نزول نکرده در نوزادان درمان نشود، می تواند عوارض جدی ایجاد کند. بیضه هایی که در جای درست قرار ندارند، ممکن است سطح هورمون تستوسترون کودک را کاهش دهند یا بعدا بر کیفیت اسپرم تأثیر بگذارند. حتی با انجام درمان، احتمال بسیار کمی برای افزایش خطر سرطان بیضه وجود دارد؛ اما درمان زودهنگام می تواند این خطر را به طور چشمگیری کاهش دهد.
شیوع بیضه نزول نکرده در نوزادان
حدود چند درصد از نوزادان پسر هنگام تولد دچار بیضه نزول نکرده هستند. این وضعیت در نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می آیند شایع تر است، زیرا فرصت کافی برای تکامل کامل بیضه ها در بدن آن ها وجود نداشته است. گاهی تا یک سوم نوزادان نارس با این مشکل متولد می شوند.
نکته مثبت این است که در حدود نیمی از نوزادانی که بیضه نزول نکرده دارند، بیضه ها طی چند ماه اول زندگی به طور طبیعی پایین می آید.
علائم بیضه نزول نکرده در نوزادان چیست؟
مهم ترین علامت بیضه نزول نکرده در نوزادان، نبودن بیضه در یکی از دو طرف کیسه بیضه است. در اغلب موارد علامت دیگری مشاهده نمی شود. این مشکل معمولا درد ایجاد نمی کند و هیچ تأثیری بر دفع ادرار نوزاد ندارد.
علت بیضه نزول نکرده در نوزادان چیست؟
پزشکان و پژوهشگران هنوز علت دقیق بروز این مشکل را نمی دانند. برخی متخصصان معتقدند اختلال در تولید هورمون تستوسترون در دوران جنینی می تواند رشد طبیعی بیضه ها را مختل کند.
مهم است بدانید هیچ رفتار، رژیم غذایی یا فعالیتی در دوران بارداری باعث بروز بیضه نزول نکرده در نوزادان نمی شود و مادران نباید خود را مقصر بدانند.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
این مشکل می تواند هر نوزاد پسری را تحت تأثیر قرار دهد؛ اما احتمال آن در نوزادانی که زودتر از موعد متولد می شوند بیشتر است، زیرا روند تکامل بیضه ها هنوز کامل نشده است.
عوارض بیضه نزول نکرده در نوزادان
نوزادانی که بیضه نزول نکرده دارند ممکن است در آینده در معرض خطر موارد زیر باشند:
سرطان بیضه
سرطان بیضه شایع ترین سرطان در مردان جوان است. افرادی که بیضه نزول نکرده داشته اند، کمی بیشتر در معرض خطر هستند.
پیچ خوردگی بیضه
این وضعیت زمانی رخ می دهد که طناب بیضه پیچ می خورد و جریان خون بیضه قطع می شود. این یک وضعیت اورژانسی است و بدون درمان فوری ممکن است بیضه از بین برود.
فتق کشاله ران
در برخی نوزادان با بیضه نزول نکرده، مجرای ورودی از شکم به سمت بیضه ها به طور کامل بسته نمی شود و بخشی از روده وارد این مسیر شده و فتق ایجاد می کند.
کم کاری بیضه
در این حالت بیضه ها قادر به تولید تستوسترون کافی نیستند و ممکن است بر رشد جنسی کودک در آینده تأثیر بگذارد.
بیضه نزول نکرده در نوزادان چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک معمولا هنگام تولد یا کمی بعد از آن با لمس کیسه بیضه می تواند این مشکل را تشخیص دهد. اگر بیضه قابل لمس نباشد، احتمال بیضه نزول نکرده وجود دارد.
در صورت نیاز، پزشک ممکن است کودک را به متخصص ارولوژی کودکان ارجاع دهد. این متخصص با بررسی های دقیق تر، در برخی موارد سونوگرافی لگن را برای یافتن محل بیضه ها درخواست می کند؛ اما معمولا این تصویربرداری ضروری نیست و فقط در موارد خاص انجام می شود.
درمان و مدیریت بیضه نزول نکرده در نوزادان
روش های اصلاح بیضه نزول نکرده
بهترین و استانداردترین روش درمان بیضه نزول نکرده در نوزادان، عمل جراحی «ارکیوپکسی» است. در این جراحی، پزشک یک برش کوچک در کشاله ران ایجاد می کند و بیضه را از شکم به سمت کیسه بیضه هدایت می کند. سپس در کیسه بیضه فضای کوچکی ایجاد می شود تا بیضه در جای مناسب ثابت شود. در موارد نادر، اگر بیضه کارایی نداشته باشد، ممکن است آن را خارج کنند.
بهترین سن برای درمان
اگر بیضه ها تا شش ماهگی به طور طبیعی پایین نیامده باشند، لازم است با پزشک درباره درمان صحبت کنید. معمولا زمان مناسب برای انجام عمل ارکیوپکسی بین 12 تا 24 ماهگی است؛ یعنی هنگامی که کودک هنوز خیلی کوچک است و شانس بهبود کامل بسیار بالا می باشد.
اگر کریپتورکیدیسم (بیضه نزول نکرده) درمان نشود
در صورت عدم درمان، احتمال دارد بیضه عملکرد طبیعی نداشته باشد، اسپرم سالم تولید نکند و حتی باعث ناباروری در بزرگسالی شود. درمان زودهنگام از بسیاری از این مشکلات جلوگیری می کند.
چشم انداز و پیش آگهی بیضه نزول نکرده در نوزادان
چه انتظاری می توانم داشته باشم اگر فرزندم بیضه نزول نکرده دارد؟
عمل جراحی برای اصلاح بیضه نزول نکرده در نوزادان درصد موفقیت بسیار بالایی دارد و معمولا حدود ۹۸ درصد مواقع نتیجه مطلوب به همراه دارد. در اغلب کودکان، بیضه ها پس از قرار گرفتن در کیسه بیضه به صورت طبیعی رشد می کنند و بعدها توانایی تولید اسپرم سالم را خواهند داشت.
با این حال، کودکانی که بیضه نزول نکرده داشته اند کمی بیشتر در معرض خطر سرطان بیضه قرار می گیرند. بنابراین پس از ورود به سنین نوجوانی، بهتر است ماهی یک بار بیضه های خود را معاینه کنند و به طور منظم برای چکاپ به پزشک مراجعه کنند. این کار به تشخیص زودهنگام هرگونه مشکل احتمالی کمک می کند و در ایران نیز بسیاری از متخصصان اورولوژی همین توصیه را دارند.
آیا می توان از بیضه نزول نکرده جلوگیری کرد؟
تاکنون هیچ روش قطعی برای جلوگیری از بیضه نزول نکرده شناخته نشده است. این مشکل به عوامل درونی رشد جنین و هورمون ها مربوط می شود و ارتباطی با رفتارهای مادر ندارد. مهم ترین نکته، تشخیص زودهنگام و پیگیری درمان است.
چگونه از کودکی که بیضه نزول نکرده دارد مراقبت کنم؟
طبیعی است که اگر پزشک جراحی را برای فرزندتان توصیه کند، احساس نگرانی، اضطراب یا سردرگمی داشته باشید. اما آشنایی با مراحل عمل، پرسیدن سؤال از پزشک و آمادگی ذهنی باعث می شود آرامش بیشتری داشته باشید و این آرامش به کودک نیز منتقل می شود.
نوزادان بیش از آنچه تصور کنید احساسات والدین را درک می کنند. لحن صدای آرام، صورت خندان و رفتار مطمئن به کاهش اضطراب آن ها کمک می کند. درست مانند وقتی که قبل از واکسن با او حرف می زنید، قبل از عمل هم می توانید با خواندن یک قصه کوتاه یا دادن اسباب بازی مورد علاقه اش، او را آرام کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر بیضه های کودک تا پایان شش ماهگی نزول نکرده اند، باید حتما با پزشک مشورت کنید. پس از جراحی یا درمان نیز اگر کودک هر یک از موارد زیر را داشت، باید سریعا به پزشک اطلاع دهید:
- خونریزی واضح یا غیرعادی از محل جراحی
- علائم عفونت مانند تغییر رنگ پوست، تب، لرز یا بی حالی
- درد شدید در ناحیه کشاله ران یا کیسه بیضه
چه سؤالاتی باید از پزشک بپرسم؟
می توانید پرسش های زیر را برای تصمیم گیری بهتر مطرح کنید:
- آیا فرزندم نیاز به درمان برای بیضه نزول نکرده دارد؟
- بهترین سن برای انجام درمان چه زمانی است؟
- فهرست کامل خطرات احتمالی جراحی چیست؟
- خطرات احتمالی درمان های هورمونی کدام اند؟
- دوره نقاهت فرزندم چقدر طول می کشد؟
- آیا اثرات بلندمدتی وجود دارد که باید از آن آگاه باشم؟
سخنی از نی نی تینی
شنیدن اینکه بیضه های کودک نزول نکرده اند می تواند برای والدین نگران کننده باشد، اما باید بدانید که این مشکل نسبتا شایع است و با درمان مناسب قابل اصلاح می باشد. این وضعیت باعث درد در نوزاد نمی شود و درمان آن با درصد موفقیت بسیار بالا انجام می شود.
در ایران نیز متخصصان اورولوژی کودکان توصیه می کنند که نوزادان نارس بیشتر تحت نظر باشند، چون احتمال وقوع بیضه نزول نکرده در نوزادان در آن ها بالاتر است. در صورت هرگونه پرسش، پزشک کودکتان بهترین منبع اطلاعات و آرامش بخش ترین همراه شما خواهد بود.
اگر شما هم تجربه ای درباره بیضه نزول نکرده در نوزادان دارید یا برای فرزندتان با این موضوع روبه رو شده اید، خوشحال می شویم نظر یا سؤال خود را در قسمت دیدگاه ها بنویسید. تجربه های شما می تواند راهنمای والدین دیگر باشد.
