فلج صورت یا بلز در نوزادان وضعیتی است که باعث اختلال در حرکت عضلات صورت می شود و اغلب در اثر آسیب هنگام تولد ایجاد می شود. این مشکل می تواند موقت یا در موارد جدی تر دائمی باشد و نیاز به تشخیص دقیق و مراقبت پزشکی دارد. در این مقاله، علت ها، علائم، روش های تشخیص و گزینه های درمانی بلز در نوزادان را به طور کامل بررسی می کنیم.
بلز در نوزادان چیست؟
بلز در نوزادان یا فلج صورت، به وضعیتی گفته می شود که در آن عصب های صورت دچار آسیب یا التهاب می شوند و حرکت عضلات صورت مختل می شود. این مشکل ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، اما در نوزادان، شایع ترین علت آن ضربه یا آسیب هنگام تولد است. در این شرایط، نوزاد ممکن است نتواند عضلات صورت خود را در یک یا هر دو طرف حرکت دهد. گاهی این مشکل بلافاصله پس از تولد ظاهر می شود و در بسیاری از موارد، فلج تنها موقتی است. با این حال، در موارد جدی تر، فلج ممکن است دائمی شود.
درجات آسیب عصب صورت
آسیب عصب صورت در نوزادان می تواند در سه درجه مختلف رخ دهد:
- آسیب درجه اول: تنها کبودی عصب رخ داده است. معمولا نوزاد طی حدود هشت هفته به طور کامل بهبود می یابد.
- آسیب درجه دوم: عصب بیشتر آسیب دیده اما لایه بیرونی آن هنوز سالم است. عصب به آرامی خود را بازسازی می کند، با سرعت تقریبا یک میلی متر در روز، و اولین علائم بهبود حدود چهار ماه پس از تولد ظاهر می شوند.
- آسیب درجه سوم: عصب به شدت آسیب دیده و معمولا بهبود کامل حاصل نمی شود. گاهی عصب کاملا قطع شده و نیاز به جراحی برای بازگرداندن عملکرد صورت دارد.
علت بلز در نوزادان
یکی از شایع ترین دلایل بلز در نوزادان، آسیب هنگام تولد یا تروما است. برای مثال، اگر نوزاد در موقعیت نامناسبی قبل از تولد قرار داشته باشد، گاهی پزشک یا ماما مجبور می شود از ابزارهایی مانند انبرک زایمانی استفاده کند تا تولد را آسان تر کند. اکثر نوزادانی که با انبرک متولد می شوند مشکلی طولانی مدت پیدا نمی کنند، اما در موارد نادر، این ابزار می تواند به عصب صورت آسیب برساند.
سایر عوامل مؤثر در فلج صورت یا بیماری بلز در نوزادان شامل موارد زیر هستند:
با وجود تلاش های تیم پزشکی، گاهی فلج صورت ممکن است رخ دهد، اما در برخی موارد نیز به دلیل سهل انگاری پزشکی، مانند استفاده نادرست از انبرک، آسیب قابل پیشگیری ایجاد می شود.
علائم بلز در نوزادان
برخی از علائم فلج صورت ممکن است فورا پس از تولد دیده شوند، از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پلک زدن غیرعادی در یک طرف صورت
- افتادگی گوشه دهان
- ترشح غیرقابل کنترل بزاق
علائم دیگر ممکن است طی ساعات پس از تولد ظاهر شوند، مانند موارد زیر:
- مشکل در تغذیه
- مشکلات در صدا دادن و گریه کردن
- حساسیت به صدا در یک سمت صورت
شایع ترین نوع بلز تنها قسمت پایین عصب صورت را تحت تأثیر قرار می دهد و معمولا زمانی تشخیص داده می شود که نوزاد گریه می کند.
تشخیص بلز در نوزادان
معمولا پزشک با یک معاینه فیزیکی ساده وضعیت را بررسی می کند. در موارد نادر، ممکن است نیاز به تست هدایت عصبی (NCV) باشد تا محل دقیق آسیب عصب مشخص شود و برنامه درمانی مناسب تعیین گردد.
درمان بلز در نوزادان
اکثر موارد فلج صورت موقت هستند و نوزاد تحت نظر پزشک قرار می گیرد تا ببینند آیا فلج خود به خود برطرف می شود یا خیر. در برخی موارد، برای محافظت از چشم، از پد چشم و قطره چشمی استفاده می شود، به خصوص اگر فلج باعث شود پلک ها به طور کامل بسته نشوند.
پزشکان معمولا از روش صبر و مشاهده استفاده می کنند و اگر بهبود کافی مشاهده نشود، سایر گزینه ها مانند فیزیوتراپی و جراحی مدنظر قرار می گیرند.
در موارد جدی تر، اغلب نیاز به جراحی برای کاهش فشار روی عصب است. این جراحی می تواند شامل انتقال عضله و/یا پیوند عصب باشد. یکی از جراحی های رایج برای اصلاح فلج صورت نوزادان، پیوند عصبی متقاطع صورت است که در آن عصب از سمت سالم به سمت آسیب دیده منتقل می شود تا عملکرد عضلات صورت بازگردد.
پیشگیری از بلز در نوزادان
بلز در نوزادان اغلب ناشی از آسیب عصب صورت هنگام تولد است، بنابراین بیشتر اقدامات پیشگیرانه حول محور کاهش ریسک آسیب در طول زایمان متمرکز هستند. نکات مهم شامل موارد زیر هستند:
- پیگیری درست وضعیت نوزاد قبل از زایمان:
پزشکان معمولا موقعیت جنین در رحم را بررسی می کنند تا از قرارگیری مناسب نوزاد برای تولد اطمینان حاصل شود. نوزادانی که به صورت بریچ (با باسن یا پا ابتدا) یا در موقعیت غیرعادی هستند، ممکن است خطر بیشتری برای آسیب عصبی داشته باشند. - مدیریت وزن نوزاد و سلامت مادر:
نوزادان با وزن بالا و مادرانی که مشکلات سلامتی مانند دیابت بارداری دارند، در معرض خطر بیشتری هستند. کنترل وزن و سلامت مادر می تواند ریسک فلج صورت را کاهش دهد. - تکنیک های ایمن در زایمان:
- استفاده صحیح و محدود از ابزارهایی مانند انبرک یا فورسپس در مواقع ضروری
- در صورت نیاز به زایمان القایی، رعایت استانداردهای پزشکی و نظارت دقیق تیم زایمان
- آمادگی برای زایمان طولانی:
زایمان طولانی می تواند فشار بیشتری به عصب صورت وارد کند. مراقبت مداوم، حمایت از مادر و استفاده از تکنیک های کاهش درد می تواند از بروز آسیب جلوگیری کند. - مراقبت و پیگیری بعد از تولد:
حتی با رعایت تمام نکات پیشگیرانه، ممکن است فلج صورت رخ دهد. بررسی فوری نوزاد بعد از تولد و آموزش والدین برای تشخیص علائم اولیه می تواند به درمان سریع و بهبود کامل کمک کند.
سخنی از نی نی تینی
اگر متوجه هرگونه ضعف یا افتادگی در عضلات صورت نوزادتان شدید، سریعا با پزشک متخصص مشورت کنید و روند درمانی و مراقبتی را دنبال کنید. صبر و پیگیری منظم، به ویژه با کمک ابزارهایی مانند ردیاب خواب نوزاد، می تواند روند بهبود و سلامت نوزاد را بهتر کنترل کند.
شما هم تجربه یا نکاتی درباره مراقبت از نوزاد با بیماری بلز دارید؟ در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید تا سایر والدین هم از تجربه شما بهره مند شوند.
