برونشیولیت نوعی عفونت ویروسی است که مسیرهای هوایی کوچک ریه کودک (برونشیول ها) را هدف قرار می دهد. این بیماری باعث خس خس سینه، سرفه و تب خفیف می شود. بیشتر در ماه های سرد سال یعنی زمستان و اوایل بهار شایع است.
اگر نوزاد یا کودک شما دچار مشکلات تنفسی شد، لازم است فورا با پزشک متخصص کودکان تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید. توجه به تنفس کودک در این شرایط بسیار حیاتی است. در این مقاله به طور مفصل به علت،علائم و درمان برونشیت در کودکان می پردازیم.
برونشیت در کودکان چگونه به وجود می آید؟
در حالت طبیعی، لوله های تنفسی کودک باز هستند تا هوا به راحتی در ریه ها جریان پیدا کند. اما وقتی برونشیولیت رخ می دهد، این مسیرهای هوایی باریک شده و تنفس را دشوار می سازد. این وضعیت می تواند در کودکان زیر دو سال باعث ایجاد مشکلاتی شبیه سرماخوردگی، به همراه صداهای غیرطبیعی هنگام نفس کشیدن (خس خس) شود.
از آن جایی که این بیماری ماهیت ویروسی دارد، احتمال بروز آن در فصل های سرد بیشتر است. در نتیجه، یکی از مهم ترین اقداماتی که والدین باید انجام دهند، پایش تنفس کودک به ویژه در فصل زمستان است.
علت برونشیت در کودکان چیست؟
عامل اصلی برونشیت کودکان، ویروس هایی هستند که به دستگاه تنفسی حمله می کنند. شایع ترین ویروس هایی که باعث این بیماری می شوند عبارتند از:
- ویروس سن سیشیال تنفسی (RSV)
- ویروس آنفلوانزا
- آدنوویروس ها
- پاراآنفلوانزا
- ویروس متاپنومو
- ویروس کرونا (SARS-CoV-2)
این ویروس ها عمدتا از طریق قطرات تنفسی (مثل ترشحات بینی یا بزاق فرد آلوده) منتشر می شوند. عطسه یا سرفه کودک یا فرد مبتلا می تواند این قطرات را به دیگران منتقل کند یا آن ها را روی سطوح مشترک باقی بگذارد. تماس دست آلوده با چشم، بینی یا دهان، راه اصلی انتقال این ویروس ها به کودکان دیگر است.
برونشیت در کودکان چقدر شایع است؟
برونشیولیت شایع ترین عفونت دستگاه تنفسی تحتانی در کودکان زیر دو سال است. به ویژه در نوزادانی که در محیط های گروهی مانند مهدکودک حضور دارند، احتمال انتقال این بیماری بسیار بیشتر می شود.
تفاوت برونشیت در کودکان با برونشیولیت کودکان چیست؟
شاید نام این دو بیماری به هم شباهت داشته باشد، اما تفاوت های مشخصی بین آن ها وجود دارد:
- برونشیولیت: مسیرهای هوایی کوچک تر (برونشیول ها) را درگیر می کند و عمدتا در کودکان زیر دو سال دیده می شود.
- برونشیت: نواحی بزرگ تری از راه های هوایی (برونش ها) را تحت تأثیر قرار می دهد و بیشتر در کودکان بزرگ تر و بزرگ سالان رخ می دهد.
هر دو بیماری ویروسی هستند، اما نحوه تأثیرگذاری آن ها بر ریه متفاوت است.
علائم برونشیولیت کودکان چیست؟
علائم اولیه برونشیولیت بسیار شبیه سرماخوردگی معمولی است. این علائم شامل موارد زیر می شوند:
- آبریزش بینی
- تب خفیف (کمتر از 38 درجه سانتی گراد)
- سرفه
- خستگی یا خواب آلودگی
- بی قراری یا تحریک پذیری به ویژه در نوزادان
اما با پیشرفت بیماری و درگیری مسیرهای هوایی، ممکن است علائم زیر نیز ظاهر شوند:
- تنفس سریع یا سطحی
- خس خس سینه
- صداهای خرخر یا ناله هنگام نفس کشیدن
- باز شدن سوراخ های بینی هنگام دم
چه زمانی باید برای درمان برونشیت در کودکان به پزشک مراجعه کرد؟
اگر هر یک از علائم زیر را در کودک خود مشاهده کردید، مراجعه فوری به پزشک ضروری است:
- ناتوانی در مکیدن یا بلعیدن (مشکل در تغذیه)
- باز شدن شدید سوراخ بینی هنگام تنفس
- کشیده شدن پوست قفسه سینه به داخل هنگام نفس کشیدن (نشانه تلاش زیاد برای تنفس)
- کبودی یا رنگ پریدگی لب ها، انگشتان یا نوک پا
- خشکی دهان، ادرار نکردن یا گریه بدون اشک (نشانه های کم آبی بدن)
در چنین شرایطی، ممکن است کودک دچار برونشیت شدید شده باشد که می تواند خطرناک و حتی تهدیدکننده زندگی باشد.
چه کودکانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
کودکان زیر دو سال بیشتر در معرض ابتلا به برونشیولیت هستند. اما در شرایط زیر، خطر پیشرفت بیماری به شکل شدیدتر بیشتر می شود:
- نوزادان نارس (متولد شده پیش از 37 هفته بارداری)
- کودکانی با بیماری های مادرزادی قلب یا ریه
- کودکان دارای نقص ایمنی
- کودکانی که در محیط های گروهی مانند مهدکودک حضور دارند
عوارض احتمالی برونشیت در کودکان چیست؟
در اغلب موارد، برونشیولیت خفیف بوده و با مراقبت خانگی بهبود می یابد. اما در موارد شدید، ممکن است عوارض زیر بروز پیدا کند:
- ذات الریه (سینه پهلو)
- آسم (در مواردی ممکن است کودک مستعد آسم شود)
- نارسایی تنفسی
اگر کودک شما دچار اختلال در نفس کشیدن شد، بلافاصله با اورژانس (115) تماس بگیرید یا او را به مرکز درمانی منتقل کنید.
تشخیص و آزمایش های مربوط به برونشیت در کودکان
برونشیولیت یا برونشیت در کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک کودک شما با انجام معاینه فیزیکی و برخی آزمایش ها، برونشیولیت را تشخیص می دهد. در طول معاینه، علائم حیاتی و دمای بدن کودک بررسی شده و با استفاده از گوشی پزشکی به صدای تنفس او گوش داده می شود (اوسکولتاسیون).
پزشک ممکن است از شما سؤالاتی مانند موارد زیر بپرسد:
- چه مدت است که کودک تان علائم دارد؟
- آیا کودک تان تب داشته؟
- آیا در تماس با افراد بیمار بوده است؟
همچنین ممکن است از پالس اکسیمتر برای اندازه گیری میزان اکسیژن خون استفاده شود؛ این وسیله روی نوک انگشت یا انگشت پای کودک قرار می گیرد.
در برخی موارد، آزمایش هایی مانند کشت ترشحات بینی نیز انجام می شود. این تست با استفاده از سواب از داخل بینی انجام می شود تا وجود ویروس بررسی گردد. اگر علائم کودک شدید باشد، ممکن است عکس برداری از قفسه سینه (اشعه ایکس) نیز لازم باشد.
آیا علائم برونشیولیت کودکان شبیه بیماری های دیگر است؟
بله، علائم برونشیولیت شباهت زیادی به عفونت های دیگر دستگاه تنفسی مانند برونشیت و ذات الریه دارد. حتی ممکن است با آسم اشتباه گرفته شود؛ زیرا هر دو با خس خس سینه و مشکلات تنفسی همراه هستند. همچنین ممکن است والدین گمان کنند کودک چیزی به غیر از هوا استنشاق کرده است.
در هر زمانی که متوجه شدید کودک تان دچار مشکل تنفسی است، باید با پزشک تماس بگیرید تا از بین این احتمالات، تشخیص دقیق داده شود.
مدیریت و درمان برونشیولیت کودکان
برونشیولیت کودکان چگونه درمان می شود؟
درمان برونشیولیت کودکان بیشتر بر تسکین علائم تمرکز دارد و شامل موارد زیر است:
- داروهای تب بر مانند استامینوفن
- در برخی موارد، داروهای ضدویروسی مانند اُسلتامیویر (برای آنفلوآنزا)
با توجه به اینکه برونشیولیت ویروسی است، مصرف آنتی بیوتیک ها بی فایده بوده و توصیه نمی شود. پزشک با توجه به شدت علائم، ممکن است اصلا نیازی به دارو نبیند.
اگر کودک نتواند به خوبی نفس بکشد، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشد. در بیمارستان، ممکن است اکسیژن درمانی یا مایعات وریدی (تزریق سرم) لازم باشد.
مراقبت خانگی از کودک مبتلا به برونشیولیت
برای کمک به بهبود کودک در خانه می توانید:
- او را به استراحت کافی تشویق کنید.
- اگر کودک اشتها ندارد، در طول روز چند وعده غذایی کوچک به او بدهید.
- از کم آبی بدن جلوگیری کنید. شیر مادر یا شیرخشک برای کودکان زیر یک سال مناسب است. نوزادان می توانند محلول های الکترولیتی مانند «پدیالایت» نیز دریافت کنند.
- در نزدیکی کودک از دستگاه بخور سرد استفاده کنید تا رطوبت هوا باعث رقیق شدن ترشحات شود.
- از قطره نمکی بینی و پمپ بینی (مکنده) برای باز کردن بینی استفاده کنید.
- با مشورت پزشک، از تب برهایی مانند استامینوفن استفاده کنید. هرگز به کودک آسپرین ندهید، زیرا خطر ابتلا به «سندرم ری» (یک بیماری نادر اما جدی) را افزایش می دهد.
درمان برونشیولیت کودکان چقدر طول می کشد؟
اغلب کودکان ظرف یک هفته بهبود پیدا می کنند. تنفس کودک پس از چند روز بهتر می شود، اما ممکن است سرفه تا چهار هفته ادامه داشته باشد. در موارد نادر، برخی علائم خفیف ممکن است تا دو هفته باقی بمانند.
پیشگیری
آیا می توان ازبروز برونشیولیت کودکان پیشگیری کرد؟
با توجه به اینکه ویروس های عامل برونشیولیت بسیار رایج هستند، پیشگیری کامل سخت است. با این حال می توانید با اقدامات زیر خطر ابتلا را کاهش دهید:
- دوری از افرادی که بیمار هستند
- شستن مرتب دست ها
- ضدعفونی وسایل پرکاربرد مانند اسباب بازی ها
- عدم استفاده مشترک از ظروف غذا
- اگر کودک تان بیمار است، تا زمان بهبودی او را در خانه نگه دارید تا از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری شود.
چشم انداز و پیش آگاهی در رابطه با برونشیت در کودکان
اگر کودک من به برونشیولیت مبتلا شود، چه انتظاری باید داشته باشم؟
در طول دوران بیماری، ممکن است کودک اشتها نداشته باشد یا نتواند وعده کامل غذا بخورد. در چنین حالتی، وعده های کوچک و متعدد بهتر از وعده های حجیم هستند. هیدراته نگه داشتن کودک اهمیت زیادی دارد.
برای تسکین علائم، با پزشک در مورد داروهای بدون نسخه مانند تب برها مشورت کنید. به یاد داشته باشید که نباید به کودک آسپرین بدهید.
اگر علائم کودک پس از یک هفته بهبود نیافت یا بدتر شد، با پزشک تماس بگیرید. در صورت مشکل در تنفس، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.
برخی کودکان که در نوزادی به برونشیولیت مبتلا شده اند، در آینده ممکن است به آسم دچار شوند. همچنین، در مواردی نادر، احتمال بروز ذات الریه نیز وجود دارد.
آیا کودک ممکن است بیش از یک بار به برونشیولیت مبتلا شود؟
بله. از آنجا که ویروس های مختلفی می توانند عامل بیماری باشند، کودک ممکن است چندین بار به این عفونت مبتلا شود.
زندگی با برونشیولیت
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک شما:
- بسیار بی حال، خواب آلود یا کُند شده
- پوست یا لب ها یا نوک انگشتانش آبی، خاکستری یا بی رنگ شده
- علائمش رو به وخامت رفته
با پزشک تماس بگیرید.
در صورت مشاهده مشکل تنفسی شدید مانند گشاد شدن سوراخ بینی یا فرورفتگی قفسه سینه هنگام نفس کشیدن، فورا با اورژانس تماس بگیرید.
چه سؤالاتی باید از پزشک کودک بپرسید؟
- آیا نیاز به دارو دارد؟ چه دارویی؟ با چه دوز و در چه زمانی؟
- کودک من چه زمانی احساس بهتری خواهد داشت؟
- آیا لازم است برای ویزیت مجدد مراجعه کنیم؟
- آیا باید کودک را از مهدکودک یا مدرسه دور نگه داریم؟
- کدام داروهای تب بر یا مسکن بدون نسخه مناسب هستند؟
- به چه علائمی باید توجه ویژه ای داشته باشم؟
سخنی از نی نی تینی
برونشیولیت یا همان برونشیت در کودکان، با هدف قرار دادن راه های هوایی کوچک کودک، می تواند تنفس را برای او دشوار کند. ممکن است ابتدا مانند سرماخوردگی به نظر برسد، اما خس خس سینه و دشواری در نفس کشیدن از علائم هشداردهنده هستند. اگر نگران تنفس کودک تان هستید، با پزشک تماس بگیرید. درمان هایی وجود دارد که می تواند علائم را تسکین دهد و کودک تان را بهبود بخشد. سرفه ممکن است تا چند هفته پس از بهبودی ادامه داشته باشد، اما در صورت تشدید علائم، مراجعه به پزشک ضروری است.
اگر تجربه ای درباره ابتلای کودک تان به برونشیولیت داشته اید، لطفا در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. چه علائمی مشاهده کردید؟ درمان های خانگی شما چه بودند؟ تجربیات شما می تواند به دیگر والدین در موقعیت های مشابه کمک کند. اگر سؤالی دارید، خوشحال می شویم پاسخگو باشیم
