بارداری مولار که در مراحل اولیه بارداری رخ می دهد، یک عارضه نادر است که پس از لقاح ایجاد می شود. در این حالت، سلول هایی که باید جفت را تشکیل دهند به درستی رشد نمی کنند و به جای آن به توده ای از کیست های پر از مایع تبدیل می شوند. در نتیجه، جفت نمی تواند از جنین پشتیبانی کند و بارداری به سقط منجر می شود. این مشکل به دو نوع تقسیم می شود:
- مول کامل: در این حالت هیچ جنین یا بافت جفتی وجود ندارد.
- مول جزئی: جنین شروع به رشد می کند، اما به دلیل مشکلات ژنتیکی، رشد آن طبیعی نیست.
شیوع بارداری مولار
بارداری مولار بسیار نادر است و تنها در حدود ۱ مورد از هر ۱۰۰۰ بارداری در ایالات متحده رخ می دهد. با این حال، برخی عوامل خطرناک احتمال وقوع آن را افزایش می دهند، از جمله:
- سن مادر: زنان زیر ۲۰ سال یا بالای ۳۵ سال بیشتر در معرض خطر هستند، به ویژه اگر سن آن ها بالای ۴۰ سال باشد.
- سابقه بارداری مولار: اگر یک بار مولار داشته باشید، احتمال تکرار آن حدود ۱٪ است. این خطر پس از دو مورد مولار به ۱۵-۲۰٪ افزایش می یابد.
- سابقه سقط جنین: زنانی که سابقه دو یا چند سقط جنین دارند، دو تا سه برابر بیشتر در معرض خطر مولار هستند.
- مشکلات ناباروری: مشکلات باروری می تواند خطر بارداری مولار کامل را دو برابر و خطر مول جزئی را سه برابر کند.
- کمبود ویتامین A و چربی حیوانی در رژیم غذایی: این مورد با مول کامل مرتبط است، اما در مول جزئی تأثیری ندارد.
دلایل بارداری مولار
بارداری مولار زمانی رخ می دهد که اطلاعات ژنتیکی (کروموزوم ها) در تخمک بارور شده به درستی عمل نمی کنند. در یک بارداری طبیعی، تخمک بارور شده ۲۳ کروموزوم از پدر و ۲۳ کروموزوم از مادر دارد. اما در مولار:
- در مول کامل: دو نسخه از کروموزوم های پدر و هیچ کروموزومی از مادر وجود دارد.
- در مول جزئی: تخمک بارور شده ۲۳ کروموزوم از مادر و دو نسخه از کروموزوم های پدر (مجموعا ۶۹ کروموزوم) دارد.
علائم بارداری مولار
در بیشتر موارد، بارداری مولار در مراحل اولیه علائمی ندارد، اما اگر علائمی بروز کنند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- خونریزی یا لکه بینی در بارداری که ممکن است قرمز روشن یا قهوه ای رنگ باشد.
- حالت تهوع و استفراغ شدید.
- عبور کیست های شبیه خوشه انگور از واژن.
- درد یا فشار در ناحیه لگن.
پزشکان ممکن است علائم دیگری نیز شناسایی کنند، از جمله:
- کم خونی در بارداری
- کیست های تخمدانی
- فشار خون بالا
- پرکاری تیروئید
- رشد غیرطبیعی رحم (بزرگ تر یا کوچک تر از حد معمول برای سن بارداری)
در موارد نادر، اگر مولار تشخیص داده نشود، ممکن است منجر به پره اکلامپسی زودهنگام در اواسط بارداری شود.
تشخیص بارداری مولار
برای تشخیص بارداری مولار، پزشکان از ترکیبی از روش های زیر استفاده می کنند:
- آزمایش خون: سطح بالای هورمون hCG می تواند نشانه ای از بارداری مولار باشد.
- سونوگرافی: در مول کامل، سونوگرافی الگوی خاصی به شکل “طوفان برفی” و عدم وجود جنین را نشان می دهد. در مول جزئی، سونوگرافی در سه ماهه اول بارداری ممکن است طبیعی به نظر برسد، اما در مراحل بعدی ناهنجاری های رشد و نقص های متعدد جنینی آشکار می شوند.
- آزمایش ژنتیکی: در موارد خاص، آزمایش هایی مانند آمنیوسنتز یا تست NIPT ممکن است برای تشخیص مول جزئی استفاده شوند، اگرچه دقت این آزمایش ها محدود است.
درمان و مراقبت پس از بارداری مولار
بارداری مولار معمولا با استفاده از روشی به نام کورتاژ (D&C) درمان می شود. پس از درمان، برای اطمینان از بازگشت سطح هورمون hCG به حالت طبیعی، نیاز به پیگیری دقیق وجود دارد. پزشکان معمولا توصیه می کنند حداقل یک سال قبل از تلاش مجدد برای بارداری صبر کنید. با این حال، مولار تأثیری بر توانایی باردار شدن در آینده یا داشتن یک بارداری سالم ندارد.
انتظارات از سونوگرافی بارداری مولار
برای تشخیص بارداری مولار، پزشک احتمالا از سونوگرافی در بارداری استفاده می کند. در برخی موارد، ممکن است از سونوگرافی ترانس واژینال استفاده شود. این روش شامل وارد کردن یک پروب (وسیله شبیه به چوب) به داخل واژن است تا تصویر واضح تری از رحم به دست آید.
سونوگرافی می تواند مولار کامل را از هفته هشتم بارداری یا هفته نهم بارداری تشخیص دهد. نشانه های بارداری مولار کامل در سونوگرافی عبارتند از:
- عدم وجود جنین یا جنین نما
- عدم وجود مایع آمنیوتیک
- جفت ضخیم و کیستیک با نمای خاصی که گاهی به عنوان الگوی “طوفان برفی” توصیف می شود. این الگو شامل توده ای از عروق و بافت شبیه خوشه انگور است.
- وجود کیست های تخمدانی
در مورد بارداری مولار جزئی، سونوگرافی ممکن است نشان دهد:
- جنینی کوچک تر از حد انتظار برای سن بارداری
- مایع آمنیوتیک کم
- جفت با یک یا چند ناهنجاری
- تغییرات در شکل کیسه بارداری
- در مراحل پیشرفته تر (سه ماهه دوم بارداری)، بروز ناهنجاری های متعدد جنینی
گزینه های درمان بارداری مولار
در برخی موارد، بارداری مولار ممکن است به خودی خود سقط شود، اما برای کاهش خطر عوارض، پزشک معمولا توصیه می کند بلافاصله پس از تشخیص درمان انجام شود. اگر درمان نشود، مولار می تواند منجر به مشکلاتی مانند پارگی رحم یا عوارض دیگر شود.
کورتاژ (D&C)
برای برداشتن بافت غیرطبیعی، معمولا از روش کورتاژ (D&C) یا کورتاژ مکشی استفاده می شود. این عمل تحت بیهوشی عمومی یا منطقه ای انجام می شود و شامل مراحل زیر است:
- وارد کردن اسپکولوم به واژن
- پاکسازی دهانه رحم و واژن با محلول ضدعفونی کننده
- گشاد کردن دهانه رحم با میله های فلزی باریک
- وارد کردن یک لوله پلاستیکی توخالی از طریق دهانه رحم و مکش بافت غیرطبیعی از رحم
- استفاده از وسیله ای قاشقی شکل به نام کورت برای تراشیدن بافت های باقی مانده از دیواره رحم
هیسترکتومی
در موارد خاص، به ویژه اگر بیمار قصد بارداری مجدد نداشته باشد، ممکن است پزشک هیسترکتومی (برداشتن رحم) را به جای کورتاژ پیشنهاد دهد. این روش خطر بازگشت سلول های غیرطبیعی را کاهش می دهد و معمولا به زنانی بالای ۴۰ سال که مول کامل داشته اند پیشنهاد می شود.
عکس برداری از قفسه سینه
اگر علائم ریوی مانند درد قفسه سینه داشته باشید، ممکن است پزشک برای بررسی انتشار احتمالی سلول های غیرطبیعی به ریه ها، عکس برداری از قفسه سینه تجویز کند. اگرچه این مورد نادر است، اما ریه ها شایع ترین محل انتشار این سلول ها هستند.
پیگیری سطح hCG
پس از درمان، پزشک به طور هفتگی سطح هورمون hCG را پایش می کند تا مطمئن شود که این سطح کاهش یافته است. وقتی سطح hCG برای چند هفته متوالی به صفر برسد، پایش به ماهانه یا دوماهه تغییر می کند و این روند معمولا تا یک سال ادامه دارد.
عوارض طولانی مدت بارداری مولار
در برخی موارد، سلول های غیرطبیعی ممکن است پس از درمان همچنان باقی بمانند و رشد کنند. این وضعیت که به آن نئوپلازی تروفوبلاستیک بارداری (GTN) گفته می شود، در ۵٪ موارد مول جزئی و ۱۵ تا ۲۰٪ موارد مول کامل رخ می دهد. دو نوع GTN شامل موارد زیر است:
مول تهاجمی (Invasive Mole)
- این وضعیت زمانی رخ می دهد که مول ها به لایه عضلانی رحم نفوذ کنند.
- خطر مول تهاجمی با ادامه یافتن بارداری افزایش می یابد.
- این عارضه معمولا با دارو درمان می شود.
کوریوکارسینوما (Choriocarcinoma)
- یک نوع نادر سرطان است که در جفت ایجاد می شود و ممکن است به سایر اندام ها گسترش یابد.
- این سرطان با شیمی درمانی قابل درمان است.
- با درمان به موقع و مناسب، تقریبا ۱۰۰٪ موارد کوریوکارسینوما که به خارج از رحم گسترش نیافته اند قابل درمان هستند. حتی در موارد نادر که سلول های غیرطبیعی به اندام های دیگر گسترش یافته اند، ۸۰ تا ۹۰٪ موارد با موفقیت درمان می شوند.
- پس از درمان کامل، نظارت بر سطح hCG برای یک سال و در برخی موارد انجام آزمایش های تکمیلی توصیه می شود.
بارداری پس از بارداری مولار
مهم نیست چه نوع درمانی دریافت کرده اید، باید حداقل یک سال پس از کاهش سطح hCG به صفر صبر کنید تا دوباره برای بارداری اقدام کنید. این صبر ضروری است، زیرا در صورت بارداری زودتر، افزایش سطح hCG می تواند باعث سردرگمی در تشخیص بازگشت بافت غیرطبیعی شود.
خبر خوب این است که بارداری مولار معمولا تأثیری بر باروری یا توانایی داشتن بارداری طبیعی در آینده ندارد. حتی اگر شیمی درمانی انجام داده باشید، خطراتی مانند تولد نوزاد مرده، نقایص مادرزادی یا زایمان زودرس افزایش نمی یابد. احتمال تجربه مجدد بارداری مولار نیز تنها ۱ تا ۲٪ است.
پزشکان در بارداری های بعدی برای اطمینان از وضعیت طبیعی، در سه ماهه اول سونوگرافی انجام می دهند.
