اینتوساسپشن یکی از اورژانس های مهم پزشکی و نوعی در هم روی روده است که در آن، یک بخش از روده به داخل بخش مجاور خود فرو می رود؛ حالتی شبیه به جمع شدن تلسکوپی قطعات درون هم. این وضعیت می تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشترین شیوع آن در نوزادان و کودکان بین 3 ماهگی تا 3 سالگی دیده می شود.
در بسیاری از موارد، درمان با تنقیه هوا یا ماده حاجب مایع انجام می شود، اما اگر این روش مؤثر نباشد، ممکن است جراحی ضرورت پیدا کند.
اینتوساسپشن چیست؟
اینتوساسپشن (Intussusception) یک وضعیت اورژانسی است که در آن، بخشی از روده به طور ناقص یا کامل داخل قسمت بعدی روده فرو می رود و باعث انسداد روده می شود. پزشکان معمولا این حالت را «تلسکوپی شدن روده» توصیف می کنند، چون دقیقا شبیه فرو رفتن قطعات یک تلسکوپ درون یکدیگر است.
در اغلب موارد، این مشکل روده باریک را درگیر می کند، اما ممکن است بخش هایی از روده بزرگ نیز تحت تأثیر قرار بگیرند.
در صورت عدم درمان، این انسداد می تواند جریان خون روده را کاهش دهد و مانع عبور طبیعی غذا شود. در ادامه، تورم و التهاب شدید ایجاد می شود که ممکن است به عوارض تهدیدکننده حیات منجر شود.
خبر خوب این است که در هم روی روده اگر به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان است و اغلب نتایج بسیار خوبی دارد.
شیوع اینتوساسپشن چقدر است؟
اگرچه بزرگسالان هم ممکن است دچار اینتوساسپشن شوند، اما این بیماری بیشتر در کودکان خردسال دیده می شود.
در بزرگسالان، تنها حدود 1 درصد از انسدادهای روده ای به دلیل اینتوساسپشن رخ می دهد، اما در کودکان زیر 3 سال، شایع ترین علت انسداد روده همین در هم روی روده است.
به طور تقریبی، از هر 2 هزار نوزاد، یک نوزاد در سال اول زندگی خود دچار اینتوساسپشن می شود. این آمار اهمیت آگاهی والدین، به ویژه مادران، را درباره علائم اولیه این بیماری نشان می دهد.
علائم اینتوساسپشن چیست؟
شناخت علائم در هم روی روده در کودکان بسیار مهم است و اگرچه این بیماری در بزرگسالان نادرتر است، اما علائم آن نباید نادیده گرفته شود.
علائم اینتوساسپشن در کودکان
نوزادان و کودکان مبتلا معمولا دچار دوره های متناوب درد شدید و پیچشی شکم می شوند که بعد از آن، مدتی هیچ دردی ندارند. این دردها ممکن است 15 تا 20 دقیقه یا حتی بیشتر طول بکشند.
کودکانی که قادر به بیان درد نیستند، اغلب زانوهای خود را به سمت سینه جمع می کنند و گریه شدیدی دارند.
پس از پایان حمله درد، کودک ممکن است کاملا طبیعی به نظر برسد و حتی بازی کند. این دوره بدون درد معمولا 20 تا 30 دقیقه طول می کشد و سپس درد دوباره شروع می شود.
با تکرار این چرخه، کودک به تدریج خسته، بی حال و کم تحرک می شود و ممکن است تب کند یا حتی وارد شوک شود.
علائم دیگر اینتوساسپشن در کودکان شامل موارد زیر است:
- تورم یا بادکردگی شکم
- تهوع و استفراغ، که گاهی به رنگ زرد یا سبز دیده می شود
- مدفوع خونی و ژله ای شکل، که ناشی از خونریزی روده و ترکیب آن با مخاط است
در بسیاری از موارد، علائم این بیماری چند هفته یا چند ماه پس از یک عفونت ویروسی بروز می کند. به همین دلیل، زمان بندی علائم می تواند به تشخیص در هم روی روده کمک کند.
با این حال، تشخیص همیشه آسان نیست، زیرا همه علائم ممکن است هم زمان ظاهر نشوند.
یک قاعده مهم: اگر نوزاد یا کودک شما دچار درد شکمی غیرقابل توضیح شده است، باید فورا توسط پزشک بررسی شود.
علائم اینتوساسپشن در بزرگسالان
بزرگسالان نیز معمولا دچار درد شکم می شوند که ممکن است به صورت دوره ای یا مداوم باشد. استفراغ، نفخ شکم و مدفوع خونی نیز شایع هستند.
مشکل اینجاست که این علائم در بسیاری از بیماری های گوارشی دیده می شوند و برخی افراد مراجعه به پزشک را به تعویق می اندازند. این کار در مورد اینتوساسپشن بسیار خطرناک است، زیرا در هم روی روده در بزرگسالان نیز یک اورژانس واقعی محسوب می شود.
علت اینتوساسپشن چیست؟
در بسیاری از موارد، علت دقیق اینتوساسپشن مشخص نیست.
در کودکان، ارتباطی میان عفونت های ویروسی و بروز این بیماری مشاهده شده است. اغلب موارد در فصل پاییز و زمستان رخ می دهند؛ زمانی که ویروس های گوارشی شیوع بیشتری دارند.
سایر علل در کودکان شامل:
- ناهنجاری های ساختاری روده
- دیورتیکول مکل
- پولیپ ها یا توده های روده ای
در بزرگسالان، علت ها معمولا واضح تر هستند. شایع ترین علت، وجود تومورهای بدخیم یا خوش خیم روده بزرگ است.
در موارد نادر، بیماری های التهابی مزمن مانند کرون نیز می توانند زمینه ساز اینتوساسپشن شوند.
عوامل خطر در هم روی روده چیست؟
عوامل خطر در کودکان
- سن بین 3 ماهگی تا 3 سالگی
- جنسیت مذکر (پسران تا سه برابر بیشتر در معرض خطر هستند)
- ابتلا به عفونت های ویروسی فصلی
برخی بیماری ها نیز خطر را افزایش می دهند، از جمله:
- چرخش غیرطبیعی روده
- دیورتیکول مکل
- پولیپ یا کیست های روده ای
- واسکولیت IgA
عوامل خطر در بزرگسالان
- توده های روده ای
- بیماری التهابی روده
- اندومتریوز
- استفاده طولانی مدت از لوله تغذیه
عوارض اینتوساسپشن
درمان سریع معمولا مشکل را برطرف می کند، اما عدم درمان می تواند عوارض بسیار خطرناکی ایجاد کند.
از جمله این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سوراخ شدن روده و نشت محتویات گوارشی
- التهاب شدید شکم و عفونت پرده صفاق (پریتونیت)
- مرگ بافت روده به دلیل قطع خون رسانی
این عوارض می توانند به سرعت پیشرفت کنند، به همین دلیل مراجعه فوری به مراکز درمانی اهمیت حیاتی دارد.
اینتوساسپشن چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص معمولا هم زمان با اقدامات اورژانسی انجام می شود.
در کودکان، سونوگرافی شکم اولین و دقیق ترین روش تشخیصی است و می تواند با دقت بسیار بالا اینتوساسپشن را نشان دهد.
در بزرگسالان، معمولا از سی تی اسکن استفاده می شود.
گاهی پزشک از تنقیه هوا یا ماده حاجب (مانند باریم) استفاده می کند. این روش علاوه بر تشخیص، در بسیاری از کودکان باعث درمان در هم روی روده نیز می شود.
در هم روی روده چگونه درمان می شود؟
درمان غیرجراحی
در کودکان، درمان اصلی استفاده از تنقیه هوا یا ماده حاجب است که بدون بیهوشی انجام می شود. این روش با ایجاد فشار، بخش های فرو رفته روده را به حالت طبیعی بازمی گرداند.
جراحی
در بزرگسالان و در برخی کودکان، جراحی ضروری است؛ به ویژه اگر تنقیه مؤثر نباشد یا عارضه ای مانند پارگی روده وجود داشته باشد.
جراحی ممکن است به صورت باز یا لاپاراسکوپی انجام شود و در صورت نیاز، بخشی از روده برداشته شود.
بهبودی پس از درمان
پس از تنقیه، ممکن است کودک چند ساعت نفخ داشته باشد و نیاز به داروهای مسکن ساده داشته باشد.
در صورت جراحی، تغذیه وریدی برای چند روز ضروری است و معمولا کودک طی ۱ تا ۳ روز می تواند دوباره غذا خوردن را آغاز کند. بازگشت کامل به فعالیت های عادی ممکن است چند هفته طول بکشد.
پیش آگهی و احتمال عود اینتوساسپشن
پیش آگهی اینتوساسپشن در صورت درمان زودهنگام بسیار عالی است.
با این حال، در حدود 10 تا 20 درصد کودکان ممکن است بیماری عود کند، که معمولا طی ۴۸ ساعت اول یا چند هفته تا چند ماه بعد رخ می دهد.
آیا می توان از اینتوساسپشن پیشگیری کرد؟
روش مشخصی برای پیشگیری وجود ندارد، اما تشخیص و درمان سریع بهترین راه برای جلوگیری از عوارض جدی است.
زندگی با کودک مبتلا به اینتوساسپشن
اینتوساسپشن همیشه یک اورژانس پزشکی است.
اگر کودک شما دچار درد شکمی غیرعادی شد، باید همان روز توسط پزشک یا در اورژانس بررسی شود. پس از درمان نیز، بروز تب، استفراغ، ترشحات غیرطبیعی از محل جراحی یا بازگشت علائم باید جدی گرفته شود.
سخنی از نی نی تینی
اینتوساسپشن یا در هم روی روده یک وضعیت اورژانسی و جدی است که بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال دیده می شود، اما بزرگسالان را هم می تواند درگیر کند. تشخیص زودهنگام و اقدام سریع پزشکی نقش تعیین کننده ای در جلوگیری از عوارض خطرناک و حفظ سلامت روده دارد. با آگاهی از علائم هشداردهنده و مراجعه به موقع به مراکز درمانی، می توان این بیماری را با موفقیت درمان کرد و از پیامدهای جدی آن پیشگیری نمود.
اگر تجربه ای درباره اینتوساسپشن یا در هم روی روده در کودک یا اطرافیان خود دارید، آن را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. همچنین در صورت مشاهده علائم مشکوک، حتما سریع به پزشک مراجعه کنید و این مطلب را برای افزایش آگاهی سایر والدین ارسال کنید.
