ایمونوتراپی یکی از روش های مدرن درمان سرطان است که با تقویت و فعال سازی سیستم ایمنی بدن شما عمل می کند. در این روش، به جای استفاده از داروهای مخرب مانند شیمی درمانی، از قدرت طبیعی سیستم دفاعی بدن برای پیدا کردن و نابود کردن سلول های سرطانی استفاده می شود. هرچند ایمونوتراپی هنوز نمی تواند سرطان را کاملا درمان کند، اما در بسیاری از بیماران می تواند روند بیماری را کند کرده و طول عمر را افزایش دهد.
ایمونوتراپی چیست؟
ایمونوتراپی نوعی درمان سرطان است که با تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن، توانایی آن را برای مقابله با سلول های سرطانی افزایش می دهد. سیستم ایمنی وظیفه دارد از بدن در برابر عوامل خارجی و داخلی مانند میکروب ها، ویروس ها، مواد حساسیت زا و حتی سلول های سرطانی محافظت کند. این سیستم شامل سلول های ویژه ای است که دائما در بدن فعالیت می کنند و هر عامل تهدیدکننده را تشخیص می دهند.
اما سلول های سرطانی بسیار هوشمند هستند و می توانند از زیر این نظارت فرار کنند. آن ها با تغییر ساختار یا ارسال سیگنال های اشتباه، سیستم ایمنی را فریب می دهند.
ایمونوتراپی با آموزش بهتر به سیستم ایمنی و تقویت آن کمک می کند تا سرطان را دوباره تشخیص دهد و برای نابود کردن آن اقدام کند. علاوه بر این، باعث تولید تعداد بیشتری از سلول های ایمنی جنگنده در بدن می شود.
انواع ایمونوتراپی و سرطان هایی که درمان می کنند
مهارکننده های ایست بازرسی
مهارکننده های ایست بازرسی به سلول های T (از مهم ترین سلول های دفاعی بدن) کمک می کنند تا مدت بیشتری علیه سرطان بجنگند.
سلول های T قدرت زیادی دارند و اگر کنترل نشوند می توانند به سلول های سالم بدن هم آسیب بزنند. به همین دلیل بدن پروتئین هایی به نام «ایست بازرسی ایمنی» تولید می کند که نقش کنترل کننده دارند. این پروتئین ها مانند چراغ راهنمایی عمل می کنند و تعیین می کنند سلول های T چه زمانی فعال شوند و چه زمانی از حمله دست بکشند.
اما سرطان از همین مکانیسم سوءاستفاده می کند. سلول های سرطانی با فعال کردن این چراغ های قرمز مصنوعی، سلول های T را غیرفعال می کنند و از نابود شدن فرار می کنند.
مهارکننده های ایست بازرسی این چرخه اشتباه را متوقف می کنند و اجازه نمی دهند سلول های سرطانی پیام خاموشی را به T ها ارسال کنند. در نتیجه سلول های ایمنی دوباره فعال شده و به جنگ سرطان می روند.
درمان با انتقال سلول های T
این روش، سلول های T خود بیمار را در آزمایشگاه تغییر می دهد تا قدرتمندتر شوند. دو نوع اصلی دارد:
1. CAR T-cell Therapy
در این روش، مقدار مشخصی از سلول های T از بدن بیمار گرفته شده و در آزمایشگاه تغییر ژنتیکی می یابند. این تغییر باعث می شود سطح آن ها پروتئینی به نام CAR رشد کند که قدرت شناسایی و حمله به سلول های سرطانی را افزایش می دهد. سپس این سلول های تقویت شده دوباره به بدن برگردانده می شوند.
2. لنفوسیت های نفوذکننده به تومور (TILs)
در این روش سلول های T مستقیما از بافت تومور برداشته می شوند. متخصصان بررسی می کنند کدام سلول های T بیشترین توانایی حمله به سرطان را دارند. سپس همان سلول ها را در تعداد بالا تکثیر کرده و به بدن برمی گردانند.
درمان با آنتی بادی های مونوکلونال
آنتی بادی های مونوکلونال توسط آزمایشگاه ساخته می شوند و می توانند به روش های مختلفی با سرطان مقابله کنند:
- جلوگیری از رشد تومور با مسدود کردن پروتئین های حیاتی سرطان
- علامت گذاری سلول های سرطانی برای شناسایی بهتر توسط سیستم ایمنی
- انتقال مواد کشنده یا رادیواکتیو به داخل سلول سرطانی برای نابودی آن
به دلیل هدفمند بودن عملکرد این داروها، آن ها را نوعی «درمان هدفمند» نیز می دانند.
واکسن های ضد سرطان
این واکسن ها متفاوت از واکسن های معمولی هستند که برای پیشگیری استفاده می شوند. برای مثال:
- واکسن HPV برای جلوگیری از عفونت هایی که به سرطان دهانه رحم منجر می شوند
- واکسن هپاتیت B برای کاهش خطر سرطان کبد
اما واکسن هایی که به عنوان ایمونوتراپی استفاده می شوند، سرطان موجود را درمان می کنند، نه اینکه از بروز آن جلوگیری کنند.
آن ها بدن را آموزش می دهند تا نشانگرهای سلول های سرطانی را بشناسد و پس از شناسایی، حمله کند.
تعدیل کننده های سیستم ایمنی
ایمونومدولاتورها به روش های مختلف پاسخ ایمنی را تقویت می کنند. برای مثال:
- سیتوکین ها هماهنگی حملات سلول های ایمنی را تقویت می کنند و باعث افزایش تولید سلول های ایمنی می شوند.
- درمان BCG مخصوص سرطان مثانه است و پس از جراحی استفاده می شود تا سیستم ایمنی را فعال کند.
- برخی ایمنومدولاتورها مانع از ساخت رگ های خونی جدید در تومورها می شوند و باعث مرگ سلول های سرطانی در اثر کمبود مواد مغذی می شوند.
روند درمان ایمونوتراپی چگونه است؟
ایمونوتراپی ممکن است به صورت تنها یا در کنار درمان هایی مثل شیمی درمانی یا رادیوتراپی انجام شود. این درمان می تواند:
- روزانه
- هفتگی
- ماهانه
- یا دوره ای
باشد. درمان دوره ای شامل یک مدت استراحت است تا بدن فرصت بازسازی پیدا کند.
راه های دریافت ایمونوتراپی عبارتند از:
- تزریق وریدی (IV)
- داروی خوراکی
- کرم های موضعی
- تزریق مستقیم به تومور
- تزریق BCG داخل مثانه
فواید و عوارض ایمونوتراپی
ایمونوتراپی سرطان را درمان قطعی نمی کند، اما برای بسیاری از بیماران مزایای مهمی دارد. این روش برخلاف شیمی درمانی که به سلول های سالم آسیب می زند، با تقویت بدن عمل می کند و معمولا عوارض کمتری دارد.
فواید:
- فعال سازی طبیعی بدن برای مقابله با سرطان
- عوارض جانبی کمتر
- تأثیر مناسب بر سرطان های مقاوم به درمان
عوارض احتمالی:
- خستگی
- تب
- علائم شبیه سرماخوردگی
- التهاب های پوستی یا داخلی
نوع و شدت عوارض بستگی به دارو دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر در طول درمان یا بعد از آن دچار علائم شدید شدید، باید فورا با پزشک تماس بگیرید. همچنین می توانید پرسش های زیر را از پزشک خود بپرسید:
- درمان من چگونه انجام می شود؟
- هر جلسه چقدر طول می کشد؟
- عوارض کوتاه مدت و بلندمدت چیست؟
- آیا می توانم در کارآزمایی های پزشکی شرکت کنم؟
- چگونه متوجه می شویم درمان مؤثر است؟
سخنی از نی نی تینی
ایمونوتراپی یکی از امیدبخش ترین درمان های سرطان است. این روش از سیستم ایمنی شما استفاده می کند و می تواند به طور هدفمند سلول های سرطانی را از بین ببرد. با وجود پیشرفت های فراوان، سرطان هنوز می تواند از سیستم ایمنی فرار کند و درمان ممکن است پس از مدتی اثر کمتری داشته باشد. با این حال، پژوهش ها در حال پیشرفت هستند و به زودی شاهد درمان های قدرتمندتر خواهیم بود.
اگر درباره ایمونوتراپی یا تجربه درمانی خود سؤالی دارید، در بخش نظرات مطرح کنید. پاسخ شما را با دقت و به روزترین منابع ارائه می دهم. همچنین اگر علاقه دارید درباره سایر روش های نوین درمان سرطان بدانید، کافی است برایم بنویسید.
