پزشکان متخصص مغز و اعصاب از الکترومیوگرافی یا EMG برای کمک به تشخیص آسیب ها و بیماری هایی استفاده می کنند که عضلات و اعصاب کنترل کننده آن ها را درگیر می کند؛ مانند سندرم تونل کارپال و دیستروفی عضلانی. این آزمایش اغلب در کنار تست هدایت عصبی انجام می شود تا تصویر کامل تری از وضعیت اعصاب و عضلات به دست آید.
الکترومیوگرافی یکی از روش های مهم و دقیق در ارزیابی عملکرد سیستم عصبی-عضلانی است و می تواند اطلاعاتی ارزشمند درباره علت ضعف، درد یا بی حسی عضلات ارائه دهد. این تست نه تنها برای تشخیص، بلکه برای برنامه ریزی درمان نیز کاربرد فراوانی دارد.
الکترومیوگرافی چیست؟
الکترومیوگرافی یک آزمایش تشخیصی است که سلامت و کارکرد عضلات اسکلتی و اعصابی را که این عضلات را کنترل می کنند، بررسی می کند. این روش یکی از انواع تست های الکتروتشخیصی به شمار می رود و به متخصص کمک می کند بفهمد آیا مشکل از عضله است یا از عصب.
هر حرکتی که شما انجام می دهید، از بلند کردن پا گرفته تا تکان دادن سر، نتیجه ارتباط پیچیده میان مغز، نخاع، اعصاب و عضلات است. اعصاب حرکتی سیگنال های الکتریکی را از مغز و نخاع به عضلات ارسال می کنند و باعث انقباض آن ها می شوند. الکترومیوگرافی می تواند هرگونه اختلال در این مسیر ارتباطی را شناسایی کند.
در واقع، اگر پیام عصبی به درستی منتقل نشود یا خود عضله دچار مشکل باشد، این تست قادر است آن را نمایش دهد. به همین دلیل، پزشکان اغلب برای بررسی علت علائمی مانند ضعف و گزگز، از این روش استفاده می کنند.
الکترومیوگرافی چه بیماری ها و اختلالاتی را تشخیص می دهد؟
این آزمایش می تواند به تشخیص طیف گسترده ای از بیماری ها و آسیب ها کمک کند که اعصاب حرکتی و عضلات را تحت تأثیر قرار می دهند. همچنین می تواند محل دقیق و شدت آسیب را مشخص کند یا برخی بیماری ها را رد کند.
برخی از گروه بیماری هایی که با کمک الکترومیوگرافی قابل شناسایی هستند عبارت اند از:
-
بیماری های اعصاب محیطی
مانند:
-
- نوروپاتی محیطی
- سندرم های فشردگی عصب (مثل سندرم تونل کارپال)
-
مشکلات ریشه های عصبی در ستون فقرات
مانند:
-
- گیر افتادن عصب در گردن یا کمر
- رادیکولوپاتی گردنی
- سیاتیک
-
بیماری های عضلانی (میوپاتی ها)
مانند:
-
- دیستروفی عضلانی
- پلی میوزیت
- درماتومیوزیت
-
بیماری های نورون حرکتی
مانند:
-
- اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
- سندرم پس از فلج اطفال
-
اختلالات محل اتصال عصب و عضله
مانند:
-
- میاستنی گراویس
پزشکان برای تشخیص قطعی، در کنار الکترومیوگرافی از آزمایش های دیگری مثل تصویربرداری پزشکی، آزمایش خون و نمونه برداری از عضله نیز استفاده می کنند.
الکترومیوگرافی چگونه کار می کند؟
برای درک بهتر عملکرد الکترومیوگرافی، ابتدا باید با نحوه کار عضلات آشنا شویم.
اعصاب حرکتی، پیام های الکتریکی را از مغز به عضله می رسانند. این تحریک الکتریکی باعث فعالیت درون عضله و در نهایت انقباض آن می شود. خود انقباض عضله نیز یک فعالیت الکتریکی ایجاد می کند.
در حالت طبیعی، یک عضله در حالت استراحت هیچ فعالیت الکتریکی قابل توجهی ندارد. اما با انقباض خفیف، مقداری فعالیت ایجاد می شود که با افزایش شدت انقباض، این فعالیت هم بیشتر می شود.
در طول الکترومیوگرافی، پزشک یک سوزن بسیار باریک که به یک الکترود متصل است را وارد عضله می کند. این سوزن مانند یک میکروفون عمل می کند؛ یعنی فقط سیگنال ها را ثبت می کند و هیچ شوک الکتریکی وارد نمی کند.
این الکترود از طریق یک کابل به کامپیوتر متصل است و فعالیت الکتریکی عضله را به شکل موج روی صفحه نمایش می دهد. گاهی نیز صداهایی شبیه تق تق ضعیف شنیده می شود که همان فعالیت الکتریکی عضله است. پزشک با تحلیل این امواج، وجود مشکل را تشخیص می دهد.
اگر عضله آسیب دیده باشد، حتی در حالت استراحت نیز موج های غیرطبیعی ثبت می شود و در زمان انقباض، الگوی امواج غیرطبیعی خواهد بود.
چگونه برای الکترومیوگرافی آماده شویم؟
پیش از انجام الکترومیوگرافی، رعایت این موارد ضروری است:
- استحمام کنید و لباس راحت و گشاد بپوشید
- از استفاده کرم، لوسیون و عطر روی پوست خودداری کنید زیرا روی نتیجه تست تأثیر می گذارند
- اگر داروی رقیق کننده خون (مثل وارفارین) مصرف می کنید، حتما به پزشک اطلاع دهید
- اگر از ضربان ساز قلب یا دستگاه الکتریکی در بدن استفاده می کنید، آن را اطلاع دهید
- در برخی موارد، ممکن است از شما خواسته شود 2 تا 3 ساعت قبل از تست، قهوه، چای و سیگار مصرف نکنید
این آماده سازی ها کمک می کند نتیجه تست دقیق تر و ایمن تر باشد.
در طول انجام الکترومیوگرافی چه اتفاقی می افتد؟
معمولا تست الکترومیوگرافی بعد از تست هدایت عصبی انجام می شود. در آن تست، برچسب هایی روی پوست شما قرار داده می شود و یک جریان الکتریکی بسیار خفیف به عصب وارد می شود تا پاسخ آن ثبت شود.
در بخش الکترومیوگرافی، روند معمول به این صورت است:
- شما روی تخت می نشینید یا دراز می کشید
- پزشک عضله مورد بررسی را پیدا می کند
- یک سوزن بسیار نازک وارد عضله می شود (حدود ۱ تا ۲ دقیقه برای هر عضله)
- از شما خواسته می شود گاهی عضله را شل و گاهی منقبض کنید
- فعالیت الکتریکی عضله روی دستگاه ثبت می شود
- همین کار برای چند عضله دیگر تکرار می شود
ممکن است هنگام ورود سوزن کمی درد یا ناراحتی داشته باشید، اما اغلب افراد این تست را بدون مشکل جدی تحمل می کنند.
آیا الکترومیوگرافی دردناک است؟
درد الکترومیوگرافی معمولا خفیف و قابل تحمل است و شبیه یک نیشگون یا تزریق کوچک احساس می شود. بعد از تست، ممکن است عضله کمی دردناک یا حساس شود که معمولا طی چند روز برطرف می شود.
در برخی افراد، کبودی خفیف در محل ورود سوزن مشاهده می شود که طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
مدت زمان الکترومیوگرافی چقدر است؟
مدت زمان انجام تست معمولا بین 60 تا 90 دقیقه است. این زمان به تعداد عضلات و اعصابی که باید بررسی شوند، بستگی دارد.
بعد از انجام الکترومیوگرافی باید چه انتظاری داشته باشم؟
پس از تست الکترومیوگرافی ممکن است:
- چند روز کمی درد عضلانی داشته باشید
- در محل ورود سوزن ها، کمی کبودی ببینید
- عضلات کمی حساس باشند
این علائم معمولا ظرف کمتر از یک هفته برطرف می شوند و نیاز به درمان خاصی ندارند.
خطرات احتمالی الکترومیوگرافی
الکترومیوگرافی به طور کلی یک روش ایمن است و عوارض جدی در آن نادر است. تنها خطر احتمالی، خونریزی خفیف در محل ورود سوزن است که معمولا در افرادی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنند، بیشتر دیده می شود.
در صورتی که مراقبت های لازم رعایت شود، این تست کاملا ایمن و کم خطر محسوب می شود.
نتایج الکترومیوگرافی چه معنایی دارند؟
نتیجه الکترومیوگرافی به تنهایی برای تشخیص نهایی کافی نیست، اما اطلاعات بسیار مهمی به پزشک می دهد. پزشک این نتایج را در کنار سایر آزمایش ها، تصویربرداری ها و علائم بالینی شما بررسی می کند تا تشخیص نهایی را ارائه دهد.
نتیجه تست معمولا بین 24 تا 48 ساعت بعد آماده می شود.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
اگر پس از انجام الکترومیوگرافی با این علائم مواجه شدید، حتما با پزشک تماس بگیرید:
- خونریزی ای که متوقف نمی شود
- درد شدید در محل سوزن
- قرمزی، گرمی یا تورم پوست
- تب
این علائم ممکن است نشانه عفونت باشند و نیاز به بررسی دارند.
آیا الکترومیوگرافی می تواند عصب گیر افتاده را نشان دهد؟
الکترومیوگرافی می تواند به تشخیص مشکلات مربوط به عصب گیر کرده کمک کند، اما خودِ عصب را به صورت مستقیم نشان نمی دهد. برای دیدن عصب و علت فشار بر آن، از روش هایی مانند عکس برداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ام آر آی استفاده می شود.
سخنی از نی نی تینی
اگر علائمی مانند ضعف عضلانی، بی حسی، گزگز یا درد عصبی دارید، الکترومیوگرافی می تواند به پزشک کمک کند دقیقا متوجه شود مشکل از کجاست. این تست نقش مهمی در برنامه ریزی درمان و پیگیری روند بهبود دارد.
اگر برایتان سؤالی درباره این آزمایش وجود دارد، حتما از پزشک خود بپرسید. آگاهی داشتن، اولین قدم برای رسیدن به درمان صحیح است.
اگر تجربه ای از انجام الکترومیوگرافی دارید یا هنوز درباره این آزمایش سؤال یا نگرانی خاصی دارید، در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. سؤال شما می تواند به دیگران هم کمک کند تصمیم آگاهانه تری بگیرند.
