افتادگی مثانه زمانی رخ می دهد که رباط ها و عضلات نگهدارنده مثانه شما کشیده یا ضعیف شوند. ممکن است با بیرون زدگی بافتی از ناحیه واژن خود مواجه شوید یا هنگام ادرار کردن یا استفاده از محصولات قاعدگی مثل تامپون و کاپ ماهانه دچار مشکل شوید. همچنین ممکن است هنگام رابطه جنسی درد احساس کنید. درمان می تواند شامل تقویت عضلات کف لگن یا جراحی باشد.در این مقاله در مورد این مشکل شایع در بانوان توضیح خواهیم داد.
افتادگی مثانه چیست؟
افتادگی مثانه وضعیتی است که در آن رباط ها و عضلات نگهدارنده مثانه و دیواره واژن که نقش حمایت از مثانه را دارند، کشیده یا ضعیف شده اند. در نتیجه مثانه به سمت داخل واژن پایین می آید که این نوعی از افتادگی اعضای لگن به شمار می رود.
نام های دیگر افتادگی مثانه:
- مثانه پرولاپس شده
- مثانه هرنی شده
- مثانه افتاده
- مثانه پایین افتاده
انواع افتادگی مثانه
سایستوسل معمولا به سه درجه تقسیم می شود:
- درجه 1 (خفیف): مثانه کمی وارد واژن شده و پایین آمده است.
- درجه 2 (متوسط): مثانه تا دهانه واژن یا کمی بیرون از آن پایین آمده است.
- درجه 3 (شدید): مثانه به شدت از دهانه واژن بیرون زده و قابل مشاهده است.
شدت افتادگی مثانه چقدر است؟
شدت علائم و مشکلات به درجه این بیماری بستگی دارد. در نوع خفیف، ممکن است فقط ناراحتی جزئی داشته باشید یا در کنترل ادرار دچار مشکل شوید و گاهی ادرار نشت کند. در نوع شدید ممکن است اصلا نتوانید ادرار کنید که این موضوع می تواند منجر به عفونت یا آسیب به کلیه ها شود.
شیوع افتادگی مثانه
این عارضه بسیار شایع است. طبق برآورد کارشناسان پزشکی، تقریبا نیمی از زنان حداقل درجاتی از این مشکل را دارند.
علائم و علل افتادگی مثانه
علائم این بیماری شامل موارد زیر می باشد:
- احساس یا مشاهده بیرون زدگی بافتی از دهانه واژن
- احساس سنگینی، فشار یا درد در ناحیه لگن که معمولا با ایستادن، بلند کردن اجسام سنگین، سرفه یا گذر زمان تشدید می شود
- تکرر ادرار
- احساس تخلیه ناکامل مثانه هنگام ادرار
- عفونت های مکرر ادراری
- دشواری در استفاده از محصولات قاعدگی مانند تامپون و کاپ ماهانه
علل افتادگی مثانه
ضعف یا کشیدگی رباط ها و عضلات کف لگن علت اصلی این بیماری است. عوامل مختلفی می توانند باعث آسیب به این رباط ها شوند، از جمله:
- زایمان طبیعی که به عضلات کف لگن فشار وارد می کند
- سابقه خانوادگی افتادگی مثانه
- چاقی و داشتن شاخص توده بدنی (BMI) بالای 30
- جراحی رحم مانند هیسترکتومی
- کاهش تولید استروژن در بدن به ویژه در دوران یائسگی که باعث تضعیف عضلات اطراف واژن می شود
چه کسانی بیشتر در معرض افتادگی مثانه هستند؟
هر زنی در هر سنی می تواند دچار این مشکل شود اما با افزایش سن و ضعف عضلات کف لگن، احتمال آن بیشتر می شود. عوامل زیر خطر ابتلا را افزایش می دهند:
- زایمان طبیعی
- جراحی های لگنی یا رحم
- چاقی
- سابقه خانوادگی افتادگی مثانه
عوارض افتادگی مثانه
سایستوسل می تواند باعث فشار به مجرای ادراری شده و مانع تخلیه کامل مثانه شود. این وضعیت به “احتباس ادراری” منجر می شود. همچنین می تواند باعث پیچ خوردگی حالب ها شود؛ حالب ها لوله هایی هستند که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می کنند. تجمع ادرار در کلیه می تواند باعث آسیب به آن شود.
تشخیص و آزمایش ها
چگونه افتادگی مثانه تشخیص داده می شود؟
یک متخصص زنان یا اورولوژیست سابقه پزشکی شما را بررسی کرده، درباره علائم سوال می کند و معاینه فیزیکی انجام می دهد.
ممکن است برای بررسی بیشتر، آزمایش های زیر انجام شود:
- آزمایش ادرار دینامیک: برای سنجش توانایی مثانه در نگه داشتن و تخلیه ادرار
- سیستوسکوپی: وارد کردن لوله باریک و نورانی (سیستوسکوپ) به مثانه از طریق مجرای ادرار برای بررسی مشکلات ساختاری، انسداد، تومور یا سنگ
چطور خودم را برای افتادگی مثانه چک کنم؟
تنها پزشک می تواند تشخیص دقیق دهد، اما برخی خانم ها ممکن است بیرون زدگی را حس کنند و با دست آن را به داخل فشار دهند. در صورت داشتن علائم، حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمان و مدیریت افتادگی مثانه
چطور می توانم از شر افتادگی مثانه خلاص شوم؟
نوع درمان بستگی به شدت بیماری دارد.
اگر این بیماری خفیف است و علائم ناراحت کننده ای ندارد، ممکن است نیاز به درمان خاصی نداشته باشید، فقط باید از بلند کردن اجسام سنگین و فشار آوردن به لگن خودداری کنید تا وضعیت بدتر نشود.
روش های درمانی برای افتادگی مثانه خفیف شامل:
- حفظ وزن مناسب و سالم
- درمان جایگزینی استروژن برای تقویت عضلات لگن
- انجام تمرینات کگل برای تقویت عضلات اطراف مجرای ادرار، واژن و راست روده
- استفاده از pessary (وسیله ای درون واژن که مثانه را نگه می دارد)
در موارد متوسط یا شدید، اگر روش های بالا مؤثر نبودند، ممکن است جراحی لازم باشد.
جراحی افتادگی مثانه: چه اتفاقی می افتد و بعد از جراحی چه باید کرد؟
در موارد متوسط یا شدید این بیماری، ممکن است نیاز به جراحی به نام کولپورافی قدامی (Anterior Colporrhaphy) باشد. در این جراحی بازسازی، جراح مثانه را به جایگاه طبیعی خود بازگردانده و عضلات دیواره جلویی واژن که مثانه را نگه می دارند، سفت می کند.
روند جراحی و بهبودی
معمولا جراحی مثانه به صورت سرپایی انجام می شود؛ یعنی بیمار همان روز جراحی می تواند به خانه برگردد. بیشتر افراد ظرف چند ماه کاملا بهبود پیدا می کنند.
اگر دیگر برنامه ای برای رابطه جنسی ندارید، گزینه های جراحی وجود دارد که واژن را بخیه زده و کوتاه می کنند تا دیگر بیرون زدگی وجود نداشته باشد.
جراحی افتادگی اعضای لگن همراه
گاهی علاوه بر مثانه، دیگر اعضا مانند رحم، قسمت بالایی واژن (که بعد از هیسترکتومی به آن “آپکس” گفته می شود) یا رکتوم نیز پایین افتاده اند. در این موارد، پزشک شما ممکن است انواع دیگر جراحی ها را پیشنهاد دهد.
چه زمانی بعد از جراحی احساس بهبودی می کنم؟
در افتادگی شدید مثانه که جراحی می طلبد، معمولا خیلی زود بعد از عمل احساس بهتری خواهید داشت. البته بهبودی کامل و بازگشت به وضعیت عادی ممکن است چند هفته طول بکشد.
چشم انداز بیماری افتادگی مثانه
این بیماری زندگی شما را تهدید نمی کند، اما می تواند کیفیت زندگی تان را کاهش دهد. بدون درمان، افتادگی ممکن است بدتر شود. در بدترین حالت ممکن است اصلا قادر به ادرار کردن نباشید که این موضوع خطر عفونت و آسیب به کلیه ها را به دنبال دارد.
پیشگیری از افتادگی مثانه
آیا می توان از این بیماری جلوگیری کرد؟ پاسخ بستگی دارد. برخی عوامل خطر را می توانید کنترل کنید، از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حفظ وزن مناسب و سالم (با مشورت پزشک برای تعیین وزن مناسب)
- پیشگیری از یبوست با رژیم غذایی پرفیبر، نوشیدن آب کافی و ورزش منظم
- محافظت از عضلات کف لگن هنگام فعالیت های سنگین: از بلند کردن اجسام سنگین به تنهایی خودداری کنید. هنگام بلند کردن، درست بایستید، زانوها و لگن را خم کنید و کمر را صاف نگه دارید و از چرخاندن تنه خودداری کنید.
اما برخی عوامل مثل سن و سابقه خانوادگی قابل تغییر نیستند.
زندگی با افتادگی مثانه: بایدها و نبایدها
اگر افتادگی مثانه دارید، باید از بلند کردن اجسام سنگین یا هر فعالیتی که به عضلات کف لگن فشار وارد می کند، پرهیز کنید.
همچنین پیشگیری یا درمان سرفه مزمن بسیار مهم است. اگر سیگار می کشید، ترک کنید و اگر بیماری هایی مثل برونشیت دارید که باعث سرفه طولانی مدت می شوند، درمان مناسب بگیرید. سرفه مزمن فشار زیادی به قفسه سینه و شکم وارد می کند که باعث کشیدگی عضلات کف لگن می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت مشاهده هرگونه علائم افتادگی، به خصوص اگر کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار داده، حتما به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کرد؟
اگر علائم این بیماری را دارید و قادر به ادرار کردن نیستید، فورا به اورژانس مراجعه کنید.
سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید:
- چگونه مطمئن می شوید که من این بیماری را دارم؟
- اگر فقط علائم این بیماری دارم ولی افتادگی ندارم، مشکل من چیست؟
- چه درمانی پیشنهاد می کنید؟
- آیا می توانم بدون جراحی این مشکل را کنترل کنم؟
- آیا بعد از درمان ممکن است دوباره دچار افتادگی مثانه شوم؟
- از چه فعالیت ها یا حرکاتی باید پرهیز کنم؟
- آیا می توانم با افتادگی مثانه رابطه جنسی داشته باشم؟
- باید به متخصص زنان مراجعه کنم یا اورولوژیست؟
سخنی از نی نی تینی
افتادگی مثانه معمولا خطری برای زندگی ندارد، اما ممکن است باعث شرمندگی یا ناراحتی روانی شود. اگر علائم افتادگی مثانه کیفیت زندگی شما را کاهش داده اند، درنگ نکنید و با پزشک تماس بگیرید. پزشک با بررسی سابقه پزشکی و علائم شما بهترین روش های درمان را پیشنهاد خواهد داد تا وضعیت شما بهبود یابد و زندگی راحت تری داشته باشید.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با افتادگی مثانه مواجه هستید، تجربیات و سوالات خود را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. دیدگاه ها و پرسش های شما می تواند به بهتر شدن این مقاله کمک کند و دیگران را در مسیر درمان و مراقبت یاری دهد. همچنین اگر نکته یا راهکار مؤثری می شناسید، خوشحال می شویم بشنویم.
