اسپاسم شیرخوارگی نوعی صرع است که نوزادان زیر 12 ماه را تحت تأثیر قرار می دهد. این اسپاسم ها معمولا به صورت لحظات کوتاه سفت شدن یا حرکات پرشی در بدن نوزاد ظاهر می شوند و ممکن است شکم، سر، گردن، بازوها و یا پاها را درگیر کنند. اگر فکر می کنید نوزاد شما دچار این اسپاسم ها شده است، بسیار مهم است که هر چه سریع تر با پزشک اطفال خود مشورت کنید تا ارزیابی و درمان لازم انجام شود.
اسپاسم شیرخوارگی چیست؟
اسپاسم شیرخوارگی در واقع نوعی تشنج است که به شکل حرکات سریع و پرشی یا سفت شدن بدن نوزاد ظاهر می شود. این نوع صرع نادر است و معمولا بین سنین 3 تا 12 ماهگی آغاز می شود.
ظاهر اسپاسم گاهی شبیه به واکنش ترس یا عکس العمل ناگهانی نوزاد است. هر اسپاسم معمولا بین 1 تا 2 ثانیه طول می کشد و ممکن است هر 5 تا 10 ثانیه تکرار شود. این حالت اغلب وقتی رخ می دهد که نوزاد تازه از خواب بیدار شده است.
گاهی اوقات وقتی اسپاسم ها همراه با یک الگوی خاص امواج مغزی در نوار مغزی (EEG) دیده می شوند که به آن هیپزاریتمی می گویند و نوزاد دچار تاخیر یا از دست دادن مهارت های رشدی می شود، به آن سندرم وست گفته می شود. همه نوزادانی که اسپاسم دارند، لزوما مبتلا به سندرم وست نیستند، اما این دو وضعیت رابطه نزدیکی با هم دارند.
حتی اگر فکر می کنید نوزاد شما فقط گاهی دچار اسپاسم می شود، مهم است که هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید. این نوع تشنج شایع نیست و در ایالات متحده کمتر از یک مورد در هر هزار تولد زنده مشاهده می شود.
علائم و دلایل اسپاسم شیرخوارگی
علائم اسپاسم شیرخوارگی
اسپاسم شیرخوارگی ممکن است به صورت موارد زیر ظاهر شود:
- سفت شدن ناگهانی یا منقبض شدن بدن
- قوس بردن پشت
- خم کردن بازوها، پاها یا سر به جلو
- شکلک گرفتن صورت
- تکان دادن مکرر سر
- کشیدن سر به یک سمت
- حرکت دادن چشم ها به سمت بالا
- پرش یا تکان در چانه
این حرکات اغلب در گروه ها یا خوشه ها رخ می دهند و بین هر اسپاسم کوتاه Pause حدود ۵ تا ۱۰ ثانیه وجود دارد. گاهی فقط یک سمت بدن نوزاد درگیر می شود. بیشتر اسپاسم ها بعد از بیدار شدن نوزاد رخ می دهند و به ندرت در خواب اتفاق می افتند.
پس از اسپاسم، ممکن است موارد زیر را مشاهده کنید:
- گریه کردن (که همیشه رخ نمی دهد)
- کاهش تعامل اجتماعی یا لبخند زدن
- افزایش بی قراری یا سکوت غیرمعمول
برخی نوزادان روزانه فقط چند اسپاسم دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تا 100 اسپاسم در روز داشته باشند. حتی اگر فقط یک یا دو اسپاسم مشاهده کردید، حتما سریعا با پزشک کودک خود مشورت کنید. اگر اسپاسم ها چند روز یا چند هفته ادامه پیدا کنند، ممکن است از دست دادن مهارت های رشدی مانند غلت زدن، نشستن، چهار دست و پا رفتن یا آوا دادن مشاهده شود.
دلایل اسپاسم شیرخوارگی
اسپاسم شیرخوارگی ممکن است به دلیل اختلال در بخشی از مغز نوزاد یا مشکلاتی که کل مغز را تحت تأثیر قرار می دهد، ایجاد شود. این مشکلات می توانند شامل موارد زیر باشند:
- مشکلات متابولیک یا اختلالات در نحوه استفاده بدن از انرژی، مانند کمبود ویتامین B6 یا اختلالات مادرزادی متابولیسم
- ناهنجاری های ژنتیکی که ممکن است ارثی یا تصادفی باشند، مانند سندرم داون، سندرم آیکاردی، یا نوروفیبروماتوز
- ناهنجاری های ساختاری مغز، مانند دیسپلازی قشر مغز یا لیزنسفالی، یا ناهنجاری های عروقی مانند همانژیوم ها
- آسیب به سر یا کمبود خون و اکسیژن به مغز، مانند سکته نوزادی یا آسیب مغزی ناشی از کمبود اکسیژن
- عفونت های مغزی، مانند مننژیت یا عفونت ناشی از سیفلیس، ویروس زیکا یا سیتومگالوویروس
گاهی علت دقیق اسپاسم ناشناخته است.
عوامل خطر اسپاسم شیرخوارگی
برخی عوامل ممکن است احتمال بروز اسپاسم شیرخوارگی را در حوالی زمان تولد افزایش دهند:
- وزن کم هنگام تولد
- مشکلات هنگام زایمان که باعث کمبود اکسیژن به مغز می شود
- قند خون بسیار پایین نوزاد
عوامل بعد از تولد که ممکن است خطر را افزایش دهند:
- آسیب شدید به سر ناشی از تصادف یا ضربه
- عفونت های مغزی
- تومورهای مغزی
- غرق شدن جزئی که باعث کمبود اکسیژن طولانی مدت به مغز شود
عوارض اسپاسم شیرخوارگی
اسپاسم شیرخوارگی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است. حتی چند روز یا هفته اسپاسم درمان نشده می تواند به سرعت بر رشد و تکامل مغز نوزاد تأثیر منفی بگذارد و باعث بروز تشنج های بیشتر در آینده شود. این شرایط ممکن است بر توانایی های زیر اثر بگذارد:
- شنوایی
- گفتار
- بینایی
- نوشتن
- یادگیری و تفکر (ناتوانی ذهنی)
- حرکات کوچک مانند گرفتن اشیا با انگشت
- حرکات بزرگ مانند چهار دست و پا رفتن یا راه رفتن
برخی موارد اسپاسم شیرخوارگی حتی می توانند تهدید کننده زندگی باشند.
تشخیص و آزمایش ها
چگونه پزشکان اسپاسم شیرخوارگی را تشخیص می دهند؟
پزشک یا متخصص اطفال ابتدا سؤالات دقیقی درباره علائم و سوابق پزشکی نوزاد شما می پرسد. سپس یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و در صورت نیاز آزمایش های لازم را تجویز می کند. گاهی لازم است نوزاد برای ارزیابی دقیق تر به یک متخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه کند.
اگر امکان دارد، ویدئوهایی از علائم نوزاد خود ضبط کنید. این ویدئوها می توانند بسیار کمک کننده باشند و حتی قبل از ملاقات حضوری با پزشک، برای او ارسال شوند. این کار به پزشک کمک می کند تا آزمایش های مناسب را به موقع برنامه ریزی کند و تشخیص سریع تر انجام شود.
چه آزمایش هایی برای تشخیص اسپاسم شیرخوارگی انجام می شود؟
برای تأیید تشخیص اسپاسم شیرخوارگی، پزشک معمولا نوار مغزی (EEG) تجویز می کند. این آزمایش فعالیت الکتریکی مغز نوزاد را اندازه گیری می کند و کمک می کند نوع تشنج و الگوی آن شناسایی شود.
پزشک ممکن است آزمایش های تکمیلی دیگری نیز برای یافتن علت اصلی اسپاسم تجویز کند، از جمله:
- آزمایش های ژنتیکی
- آزمایش های متابولیک
- تصویربرداری مغزی مانند MRI
سن شروع اسپاسم شیرخوارگی
اکثر موارد اسپاسم شیرخوارگی در نوزادان زیر 12 ماه تشخیص داده می شوند، و میانگین سن شروع بین 4 تا 7 ماهگی است.
اگر علائم بعد از 12 ماهگی ظاهر شوند، پزشکان معمولا به آن ها تشنج های اپیلپتیک می گویند که در واقع همان شرایط را توصیف می کند.
مدیریت و درمان
درمان اسپاسم شیرخوارگی
روش های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- هورمون درمانی: هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) به بدن کمک می کند تا به استرس پاسخ دهد. نوزاد داروی مصنوعی ACTH را به صورت تزریقی دریافت می کند. گزینه دیگر پردنیزولون است که به صورت خوراکی مصرف می شود.
- داروهای ضدتشنج: وگاباترین دارویی است که به صورت خوراکی (مایع یا قرص) مصرف می شود و با تأثیر بر سیستم پیام رسان شیمیایی مغز، تشنج را کاهش می دهد. این دارو ممکن است بر بینایی نوزاد تأثیر بگذارد، بنابراین پزشک معاینات منظم چشم را انجام می دهد.
- رژیم کتوژنیک: این رژیم غذایی با چربی بالا و کربوهیدرات پایین می تواند با تغییر نحوه استفاده مغز از انرژی، علائم اسپاسم را کاهش دهد. این درمان تحت نظارت پزشک و متخصص تغذیه انجام می شود تا ایمنی نوزاد تضمین شود.
- جراحی (نادر): اگر تصویربرداری مغزی نشان دهد که یک ناحیه مشخص از مغز باعث اسپاسم ها می شود و سایر درمان ها مؤثر نباشند، جراحی ممکن است گزینه درمانی باشد. جراحی به موقع و ایمن توسط تیم جراحی متخصص می تواند تفاوت زیادی در نتیجه تشنج ها و توسعه کلی کودک ایجاد کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر فکر می کنید نوزاد شما دچار اسپاسم شیرخوارگی شده است، فورا با پزشک تماس بگیرید. این حالت یک اورژانس پزشکی است.
اگر نوزاد قبلا تشخیص داده شده باشد، نیاز به مراجعات منظم برای بررسی اثربخشی درمان دارد. همچنین باید ویزیت های معمول پزشکی و اطفال نیز ادامه پیدا کند و در کنار آن جلسات تخصصی برای درمان و خدمات حمایتی انجام شود.
پیش آگهی و آینده نوزادان مبتلا به اسپاسم شیرخوارگی
پزشک بهترین پیش بینی را درباره وضعیت نوزاد شما ارائه می دهد و این موضوع به عوامل زیر بستگی دارد:
- علت اصلی اسپاسم
- قابلیت درمان علت
- زمان تشخیص و شروع درمان
- وضعیت نوزاد در رسیدن به مراحل رشد قبل از شروع اسپاسم
تقریبا 6 نفر از هر 10 کودک مبتلا به اسپاسم شیرخوارگی ممکن است در رشد خود همچنان با چالش های تشنج یا تاخیرهای رشدی مواجه شوند. هرچه درمان زودتر آغاز شود، احتمال نتیجه مثبت تر بیشتر است.
آیا کودکان از اسپاسم شیرخوارگی خارج می شوند؟
اسپاسم شیرخوارگی بدون درمان از بین نمی رود. با برنامه درمانی مناسب، اسپاسم ها ممکن است متوقف شوند، اما وضعیت می تواند اثرات بلندمدت بر رشد و توانایی های کودک داشته باشد. تشخیص سریع و شروع درمان به کاهش خطر این مشکلات کمک می کند، اما هر کودک متفاوت است و نتایج می تواند متغیر باشد.
طول عمر نوزادان مبتلا به اسپاسم شیرخوارگی چقدر است؟
طول عمر می تواند متفاوت باشد. بعضی کودکان، به ویژه اگر درمان به موقع آغاز شود، طول عمر طبیعی دارند. اما اگر قبل از شروع اسپاسم ها نوزاد دچار مشکلات مغزی جدی یا تاخیرهای رشد باشد، ممکن است طول عمر کوتاه تر شود.
هر کودک متفاوت است و نتایج همیشه با آمار مطابقت ندارند. برای راهنمایی دقیق و متناسب با وضعیت نوزاد خود، با پزشک مشورت کنید.
سخنی از نی نی تینی
مراقبت از نوزادی که دچار اسپاسم شیرخوارگی شده، می تواند ترسناک باشد، مخصوصا وقتی علائم ناگهانی ظاهر شوند و شبیه تشنج های معمول نباشند.
آنچه بیش از همه اهمیت دارد، اقدام سریع است. این اسپاسم ها ممکن است کوچک به نظر برسند، اما علائم مهمی هستند که باید فورا به پزشک نشان داده شوند. هر چه سریع تر نوزاد تشخیص داده شود و درمان آغاز شود، شانس نتیجه مثبت تر بیشتر است.
شما نوزاد خود را بهتر می شناسید. اگر چیزی غیرطبیعی به نظر می رسد، به حس ششم خود اعتماد کنید. تیم مراقبت از کودک شما آماده شنیدن، حمایت و راهنمایی شما در تمام مراحل است.
اگر شما یا اطرافیان تان تجربه مواجهه با اسپاسم شیرخوارگی را داشته اید، می توانید در بخش دیدگاه ها تجربه و سوالات خود را با دیگر والدین و کارشناسان به اشتراک بگذارید. همچنین توصیه ها و نکات مراقبتی که برای نوزادان شما مفید بوده اند را بیان کنید تا به آگاهی و حمایت خانواده های دیگر کمک کنیم.
