آکنه در بارداری یکی از مشکلات رایج پوستی است که به دلیل تغییرات هورمونی در این دوران ایجاد می شود. این جوش ها معمولا در سه ماهه اول بارداری ظاهر شده و ممکن است شدت های مختلفی داشته باشند. هرچند آکنه در بارداری اغلب موقتی است، مراقبت مناسب پوست و رعایت نکات بهداشتی می تواند به کنترل آن کمک کند. در ادامه این مقاله با علت ها و روش های ایمن درمان این مشکل بیشتر آشنا می شویم.
آکنه در بارداری چیست؟
آکنه در بارداری به بروز جوش ها یا لکه های پوستی گفته می شود که اغلب در اثر تغییرات هورمونی در دوران بارداری ایجاد می شوند. این عارضه یک مسئله کاملا رایج است. در واقع، بیش از نیمی از زنان باردار ممکن است در مقطعی از حاملگی خود دچار جوش شوند.
در بسیاری از موارد، آکنه بارداری خفیف و قابل کنترل است. اما برخی خانم ها ممکن است با آکنه های شدیدتر روبه رو شوند که نیاز به مراقبت یا حتی درمان پزشکی دارند. این جوش ها معمولا روی صورت، قفسه سینه، پشت و گاهی شانه ها ظاهر می شوند.
علت ایجاد آکنه در بارداری
اصلی ترین علت آکنه در بارداری، افزایش سطح هورمون ها در سه ماهه اول بارداری است. این افزایش هورمونی باعث می شود پوست شما چربی بیشتری تولید کند. چربی طبیعی پوست که سبوم نام دارد، وقتی بیش از حد تولید شود، می تواند منافذ پوست را ببندد و زمینه را برای رشد باکتری های مولد جوش فراهم کند.
پیش بینی اینکه چه کسی دچار آکنه بارداری خواهد شد، آسان نیست. با این حال، اگر در گذشته سابقه جوش زدن داشته اید، مثلا در دوران نوجوانی یا در آغاز هر سیکل قاعدگی، احتمال بیشتری دارد که در دوران بارداری هم به آکنه مبتلا شوید.
از سوی دیگر، اگر در سه ماهه اول بارداری آکنه نزنید، به احتمال زیاد در دو سه ماهه بعدی هم دچار جوش های جدید یا شدید نخواهید شد.
چرا درمان آکنه در بارداری دشوار است؟
درمان آکنه در بارداری می تواند کمی پیچیده باشد، چون بسیاری از داروهای تجویزی یا محصولات بدون نسخه که برای درمان آکنه استفاده می شوند، خطر نقایص مادرزادی دارند. بنابراین، اغلب توصیه می شود که از مصرف داروهایی که حتی احتمال اندکی برای آسیب به جنین دارند خودداری شود.
به جای استفاده از دارو، می توان از روش های خانگی بی خطر بهره برد. با این حال، هر نوع درمانی(حتی گیاهی یا طبیعی) باید تحت نظر پزشک انجام شود. بارداری دوره حساسی است و کوچک ترین تصمیم درمانی باید با آگاهی و دقت باشد.
درمان آکنه در بارداری: راهکارهای ایمن
آکنه در بارداری یک وضعیت طبیعی و موقتی است و معمولا پس از تولد نوزاد و بازگشت هورمون ها به حالت تعادل، خودبه خود بهبود پیدا می کند.
بهترین و بی خطرترین روش این است که از داروهای شیمیایی و نسخه ای برای درمان آکنه استفاده نکنید. بسیاری از کرم ها و قرص های رایج ضد جوش می توانند برای جنین مضر باشند. در عوض، روش های خانگی و بدون دارو توصیه می شوند، مانند:
- شست وشوی ملایم صورت با شوینده بدون چربی و الکل
- استفاده از آب ولرم و حوله نرم برای خشک کردن صورت
- مرطوب نگه داشتن پوست با کرم های سبک و غیرجوش زا
با این حال، قبل از شروع هر روش درمانی حتی خانگی، حتما با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید برای وضعیت خاص شما و سلامت جنین بی خطر است.
داروهای ممنوعه درمان آکنه در بارداری
برخی داروهای درمان آکنه بسیار مؤثر هستند، اما در دوران بارداری خطر جدی برای جنین دارند. یکی از شناخته شده ترین این داروها، ایزوترتینوئین خوراکی است. این دارو که انقلابی در درمان آکنه های شدید ایجاد کرده، در دوران بارداری بشدت خطرناک است، زیرا باعث نقایص مادرزادی جدی می شود.
به همین دلیل، هر فردی که قرار است ایزوترتینوئین مصرف کند—از بیمار و پزشک گرفته تا داروخانه و توزیع کننده دارو—باید در برنامه ای به نام مدیریت ریسک بارداری ثبت نام کند.
به دلیل این خطرات، زنان در سن باروری که قصد مصرف این دارو را دارند، باید:
- حداقل یک ماه قبل از شروع درمان از دو روش پیشگیری از بارداری استفاده کنند
- در طول درمان نیز همین روند را ادامه دهند
- تا یک ماه پس از پایان مصرف دارو، همچنان دو روش پیشگیری را رعایت کنند
- همچنین باید در فواصل منظم تست بارداری بدهند
سایر داروهایی که می توانند به جنین آسیب برسانند
چند دسته دیگر از داروهای درمان آکنه نیز وجود دارند که خطر بروز ناهنجاری های جنینی دارند و باید از مصرف آن ها در دوران بارداری خودداری شود:
1- درمان های هورمونی
شامل هورمون استروژن و داروهای ضد آندروژن مانند فلوتامید و اسپیرونولاکتون هستند.
2- تتراسایکلین های خوراکی
آنتی بیوتیک هایی مانند داکسی سایکلین، مینوسایکلین و تتراسایکلین که می توانند بر رشد استخوانی جنین تأثیر منفی بگذارند و موجب تغییر رنگ دندان های دائمی کودک شوند.
3- رتینوئیدهای موضعی
مانند آداپالن (دیفرین)، تازاروتن (تازوراک) و ترتینوئین (رتین-آ). گرچه مقدار جذب این داروها از طریق پوست کم است، اما نگرانی هایی درباره خطر احتمالی آن ها برای جنین وجود دارد. به همین دلیل، همه این محصولات باید برچسب هشدار داشته باشند.
4- سالیسیلیک اسید
که در بسیاری از محصولات بدون نسخه وجود دارد، به دلیل ساختار شیمیایی مشابه با برخی داروهای خطرناک، در دوران بارداری توصیه نمی شود.
درمان های موضعی که ممکن است بی خطر باشند
برخی متخصصان استفاده از محصولات موضعی خاص را در دوران بارداری مجاز می دانند. این محصولات شامل:
- اسید آزالئیک
- اریترومایسین موضعی
- بنزوئیل پراکسید
- اسید گلیکولیک
حدود 5% از مواد فعال موجود در این محصولات از طریق پوست جذب بدن می شود. بنابراین تصور می شود که خطر جدی برای جنین ندارند. با این حال، چون مطالعات کافی در مورد ایمنی کامل این داروها در بارداری انجام نشده، لازم است پیش از مصرف هر محصولی با پزشک مشورت کنید.
پیشگیری از آکنه در بارداری: مراقبت های ساده اما مؤثر
چون آکنه در بارداری معمولا موقتی و بی خطر است، بهترین راهکار پیشگیری از شدت یافتن آن است. این کار با رعایت چند نکته ساده در بهداشت پوست امکان پذیر است:
- صورت خود را فقط دو بار در روز یا پس از تعریق شدید بشویید
- از پاک کننده های ملایم، بدون چربی و بدون الکل استفاده کنید
- از پَد پنبه ای یا حوله تمیز برای شستن صورت استفاده کنید و هر بار آن را تعویض کنید
- با آب ولرم بشویید و با دستمال نرم پوست را خشک کرده و کرم مرطوب کننده بزنید
- بیش ازحد صورت را نشویید چون غدد چربی را تحریک می کند
- اگر پوست چرب دارید، موها را هر روز بشویید و از موس یا ژل چرب استفاده نکنید
- روبالشی ها را مرتب عوض کنید
- دست ها را از صورت تان دور نگه دارید (باکتری ها روی انگشتان هستند)
- از هدفون استفاده کنید و موبایل را روی صورت نگه ندارید
- هرگز جوش ها را نترکانید چون باعث باقی ماندن جای جوش یا زخم دائمی می شود
- اگر پوست تان نیاز به تخلیه جوش های سرسیاه دارد، به متخصص پوست مراجعه کنید
سخنی از نی نی تینی
آکنه در بارداری یک مسئله طبیعی و شایع است که معمولا پس از پایان دوران حاملگی برطرف می شود. بهترین راهکار برای مدیریت این وضعیت، مراقبت های ساده و ملایم پوستی، پرهیز از داروهای شیمیایی پرخطر و مشورت مداوم با پزشک است. به یاد داشته باشید که هیچ درمان خانگی یا دارویی را بدون راهنمایی پزشک شروع نکنید، چرا که سلامت شما و جنین تان اولویت اصلی است. با صبر، رعایت نکات بهداشتی و توجه به توصیه های پزشکی می توانید این دوران را با کمترین ناراحتی پشت سر بگذارید.
آیا شما یا اطرافیانتان تجربه آکنه در بارداری را داشته اید؟ چه روش هایی برای کنترل و درمان آن به شما کمک کرده است؟ تجربیات، سوالات و نکات خود را در بخش نظرات با ما و دیگر مادران به اشتراک بگذارید تا همگی از تجربیات یکدیگر بهره مند شویم.
