شیر مادر یکی از مهم ترین منابع محافظتی برای نوزادان به شمار می رود. این شیر سرشار از آنتی بادی ها و مواد ایمنی است که بدن نوزاد را در برابر بسیاری از بیماری های تنفسی از جمله آنفولانزا در شیردهی محافظت می کند.
اگر مادری به آنفولانزا مشکوک باشد یا ابتلای او تأیید شود، لازم است تمامی نکات بهداشتی و مراقبتی را رعایت کند تا از انتقال ویروس به نوزاد جلوگیری شود. در عین حال، ادامه دادن تغذیه با شیر مادر بهترین روش برای تقویت سیستم ایمنی نوزاد خواهد بود. در این مقاله نکات مراقبتی در صورت ابتلا به آنفولانزا در شیردهی را توضیح خواهیم داد.
درباره آنفولانزا
آنفولانزا (Flu) یک بیماری حاد و مسری دستگاه تنفسی است که توسط ویروس های آنفولانزا ایجاد می شود. این ویروس ها بینی، گلو و در برخی موارد ریه ها را درگیر می کنند. شدت بیماری می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و در بعضی موارد حتی به مرگ نیز منجر شود.
گروه های پرخطر که احتمال بروز عوارض شدید آنفولانزا در آن ها بیشتر است، شامل موارد زیر می شوند:
- زنان باردار
- کودکان خردسال
- بزرگسالان بالای 65 سال
- افرادی که بیماری های زمینه ای یا سیستم ایمنی ضعیف دارند
شناخت این گروه ها اهمیت زیادی دارد، زیرا در صورت ابتلا باید سریع تر تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرند.
انتقال آنفولانزا در شیردهی
آیا ویروس آنفولانزا در شیردهی از طریق شیر مادر منتقل می شود؟
یکی از دغدغه های مادران این است که آیا آنفولانزا در شیردهی از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می شود یا خیر. پاسخ این است: خیر. ویروس آنفولانزا از طریق شیر مادر منتقل نمی شود.
راه اصلی انتقال آنفولانزا از طریق قطرات تنفسی است که هنگام عطسه، سرفه یا حتی صحبت کردن در هوا پخش می شوند. همچنین لمس سطوح آلوده به ویروس و سپس تماس دست با دهان یا بینی نیز می تواند عامل انتقال باشد. بنابراین نکات مراقبتی ابتلا به آنفولانزا در شیردهی باید بیشتر روی رعایت بهداشت فردی و جلوگیری از تماس مستقیم با ترشحات تنفسی تمرکز داشته باشد.
ادامه شیردهی هنگام ابتلای مادر به آنفولانزا
شیر مادر بهترین تغذیه برای نوزاد
حتی اگر مادر مبتلا به آنفولانزا در شیردهی باشد، باز هم توصیه می شود به شیردهی ادامه دهد. زیرا شیر مادر حاوی پادتن ها و عوامل تقویت کننده ایمنی است که به بدن نوزاد در مقابله با بیماری کمک می کنند.
بر اساس مطالعات پزشکی، نوزادانی که شیر مادر دریافت می کنند، نسبت به نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، کمتر دچار عفونت های شدید تنفسی می گردند.
در صورت ابتلای به نوع شدید آنفولانزا در شیردهی چه کنیم؟
گاهی شدت بیماری به حدی است که مادر توان شیردهی مستقیم را ندارد. در این شرایط توصیه می شود مادر شیر خود را دوشیده و ذخیره کند تا نوزاد همچنان از این منبع ارزشمند تغذیه کند. پیش از دوشیدن شیر، شست وشوی کامل دست ها با آب و صابون الزامی است. اگر از پمپ شیر استفاده می شود، رعایت کامل اصول نظافت و ضدعفونی وسایل ضروری است.
کاهش شیر در دوران ابتلا به آنفولانزا در شیردهی
برخی مادران ممکن است هنگام بیماری متوجه کاهش میزان شیر خود شوند. در چنین مواقعی، مشاوره با یک کارشناس شیردهی یا مامای باتجربه می تواند بسیار کمک کننده باشد. این متخصصان می توانند راهکارهایی برای افزایش تولید شیر، پیشگیری از عفونت پستان (ماستیت) و حفظ ارتباط عاطفی مادر و کودک ارائه دهند.
نوزاد مبتلا به آنفولانزا در شیردهی
اگر نوزاد به آنفولانزا مبتلا شود، بهترین راه کمک به او ادامه شیردهی است. نوزاد بیمار برای جلوگیری از کم آبی بدن به مایعات بیشتری نیاز دارد و شیر مادر بهترین انتخاب برای این شرایط است.
چنانچه نوزاد به دلیل ضعف قادر به شیر خوردن مستقیم نباشد، شیر دوشیده شده می تواند با فنجان کوچک، سرنگ یا شیشه شیر به او داده شود.
مراقبت در بیمارستان و نقش تیم درمان
قبل و بعد از تولد
نوزادانی که در روزهای ابتدایی تولد به ویروس آنفولانزا آلوده می شوند، در معرض خطر بالای بروز عوارض جدی و حتی مرگ قرار دارند. به همین دلیل، سازمان های بهداشتی مانند CDC توصیه های ویژه ای برای مراقبت از مادران مبتلا به آنفولانزا و نوزادان آن ها در بیمارستان ارائه کرده اند.
جداسازی موقت مادر و نوزاد
در برخی شرایط، به دلیل خطر بالای انتقال، ممکن است شیردهی مستقیم به طور موقت متوقف شود و مادر و نوزاد از هم جدا شوند. در این حالت، توصیه می شود مادر همچنان شیر خود را بدوشد و ذخیره کند تا نوزاد تغذیه با شیر مادر را از دست ندهد.
تجهیزات و حمایت های لازم در رابطه با آنفولانزا در شیردهی
مادرانی که در بیمارستان بستری هستند، ممکن است به یک پمپ شیر بیمارستانی و همچنین مشاوره شیردهی نیاز داشته باشند. حتی پس از ترخیص، ادامه دریافت این حمایت ها به حفظ میزان شیر و پیشگیری از عفونت کمک خواهد کرد.
نکات مراقبتی ابتلا به آنفولانزا در شیردهی
مادر مبتلا به آنفولانزا در شیردهی باید اقدامات پیشگیرانه ای برای کاهش انتقال ویروس به نوزاد انجام دهد. اهمیت این اقدامات به ویژه در نوزادان زیر 6 ماه بیشتر است، چون آن ها هنوز امکان دریافت واکسن آنفولانزا را ندارند. برخی از این اقدامات شامل موارد زیر است:
- شست وشوی کامل دست ها با آب و صابون قبل از تماس با نوزاد یا وسایل او
- شستن دست ها هر بار پس از عطسه یا سرفه
- استفاده از ماسک هنگام شیردهی یا تماس نزدیک با نوزاد
- در صورت امکان، تغذیه نوزاد با شیر دوشیده توسط یک مراقب سالم و بدون علائم بیماری
نقش مراقبان در پیشگیری از انتقال آنفولانزا در شیردهی
نوزادان کمتر از 6 ماه نمی توانند واکسن آنفولانزا دریافت کنند. بنابراین واکسیناسیون سالیانه برای تمامی اعضای خانواده و مراقبان بالای 6 ماه توصیه می شود. این اقدام نه تنها از سلامت آن ها محافظت می کند، بلکه به شکل غیرمستقیم از نوزاد نیز حفاظت خواهد کرد.
علاوه بر واکسیناسیون، رعایت این اقدامات پیشگیرانه در خانه بسیار مؤثر است:
- پرهیز از تماس نزدیک با افراد بیمار
- استفاده از دستمال هنگام عطسه و سرفه و دور انداختن فوری آن
- رعایت بهداشت دست ها و ضدعفونی سطوح مشترک
- تهویه مناسب هوای خانه و در صورت امکان، استفاده از دستگاه تصفیه هوا
درمان آنفولانزا در شیردهی: واکسن و داروهای ضدویروسی
واکسن آنفولانزا در شیردهی
دریافت واکسن آنفولانزا در شیردهی کاملا ایمن است. مادرانی که در دوران بارداری یا شیردهی واکسینه می شوند، پادتن هایی را تولید می کنند که از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می شود. این یعنی شیر مادر نقش مضاعفی در محافظت نوزاد دارد.
واکسیناسیون سالیانه برای همه افراد بالای 6 ماه توصیه می شود و اهمیت آن در زنان باردار و شیرده بیشتر است. به ویژه برای محافظت از نوزادان زیر 6 ماه که امکان واکسینه شدن ندارند، واکسینه بودن مادر و اطرافیان بسیار حیاتی است.
داروهای ضدویروسی
اطلاعات موجود درباره مصرف داروهای ضدویروسی در دوران شیردهی محدود است. با این حال، طبق توصیه مراکز معتبر بهداشتی، زنانی که تازه زایمان کرده اند و به آنفولانزا مشکوک یا مبتلا هستند، باید تحت درمان دارویی قرار بگیرند زیرا در معرض خطر بالای عوارض هستند.
داروی خوراکی اوسلتامیویر (Oseltamivir)، انتخاب اصلی برای درمان مادران شیرده است. مطالعات نشان داده اند این دارو به میزان بسیار کم وارد شیر مادر می شود و عوارض احتمالی آن برای نوزاد ناچیز است.
نقش کادر درمان در پیشگیری و مراقبت از آنفولانزا در شیردهی
کادر درمانی و پزشکان نقش بسیار مهمی در حمایت از مادران شیرده و نوزادانشان در برابر آنفولانزا دارند. آن ها می توانند با ارائه آموزش های درست و پشتیبانی مناسب، هم از سلامت مادر محافظت کنند و هم از نوزاد. در ادامه به مهم ترین اقدامات تیم درمانی اشاره می کنیم:
1- تشویق به واکسیناسیون
یکی از مهم ترین اقدامات، توصیه به مادران برای دریافت واکسن آنفولانزا در شیردهی است. این واکسیناسیون باید نه تنها برای خود مادر، بلکه برای کودکان بالای 6 ماه، سایر اعضای خانواده و مراقبینی که با نوزاد در تماس هستند، انجام شود. این اقدام نقش بزرگی در کاهش احتمال ابتلا و انتقال بیماری ایفا می کند.
2- حمایت از حفظ شیر مادر
هنگامی که مادر به آنفولانزا مبتلا می شود یا در شرایطی قرار دارد که به دلیل بستری بودن از نوزاد جدا شده است، یکی از نگرانی ها کاهش تولید شیر خواهد بود. در چنین شرایطی، پرستاران و مشاوران شیردهی می توانند به مادر کمک کنند تا با روش های صحیح دوشیدن و ذخیره شیر، تولید شیر و تغذیه نوزاد ادامه پیدا کند.
3- یادآوری اهمیت شیر مادر
تیم درمان باید همواره به مادران و مراقبین یادآوری کند که شیر مادر بهترین منبع تغذیه برای نوزاد است. این شیر علاوه بر مواد مغذی، حاوی آنتی بادی ها و عوامل ایمنی ارزشمندی است که می تواند از نوزاد در برابر بیماری هایی مثل آنفولانزا محافظت کند.
4- آموزش بهداشت فردی
آموزش درست درباره شست وشوی دست ها با آب و صابون و همچنین رعایت آداب سرفه و عطسه از وظایف مهم کادر درمان است. به مادران و اعضای خانواده باید آموزش داده شود که چگونه می توانند با رعایت این اصول ساده، از انتقال ویروس به نوزاد جلوگیری کنند.
5- آموزش پیشگیری به والدین
پزشکان و پرستاران باید والدین را با روش های پیشگیری از آنفولانزا در دوران شیردهی آشنا کنند. برای مثال، تهویه مناسب خانه، ضدعفونی سطوح، پرهیز از تماس نزدیک با افراد بیمار و استفاده از ماسک در صورت بیماری، از جمله اقدامات کلیدی هستند که باید به والدین آموزش داده شود.
این بخش نشان می دهد که نقش کادر درمان در مدیریت و کاهش خطر ابتلای مادر و نوزاد به آنفولانزا بسیار پررنگ است؛ زیرا هم آموزش دهنده هستند و هم حامی مادر در روند ادامه شیردهی.
سخنی از نی نی تینی
اگر شما به آنفولانزا در شیردهی مبتلا شده اید، به یاد داشته باشید که نکات زیر همیت ویژه ای دارند:
- ادامه شیردهی یا تغذیه نوزاد با شیر دوشیده شده بسیار مهم است و می تواند سیستم ایمنی نوزاد را تقویت کند.
- رعایت نکات بهداشتی مانند شست وشوی دست ها، استفاده از ماسک و ضدعفونی سطوح، شانس انتقال ویروس به نوزاد را کاهش می دهد.
- واکسینه کردن خود، نوزادان بالای 6 ماه، سایر اعضای خانواده و مراقبین از بهترین روش های پیشگیری است.
- در صورت نگرانی درباره کاهش شیر یا مشکلات شیردهی، با یک کارشناس شیردهی یا مامای باتجربه مشورت کنید.
با رعایت این نکات، می توانید هم سلامت خود و نوزادتان را حفظ کنید و هم تجربه شیردهی را بدون وقفه ادامه دهید.
اگر شما تجربه ای از ابتلا به آنفولانزا در شیردهی دارید یا نکات کاربردی دیگری می شناسید، خوشحال می شویم در بخش نظرات با دیگر مادران به اشتراک بگذارید. تجربه شما می تواند به دیگران کمک کند تا با آرامش و اطمینان بیشتری از شیر مادر بهره ببرند و نوزادانشان را از بیماری ها محافظت کنند.
