شیردهی یکی از شیرین ترین تجربه های مادرانه است، اما گاهی بیماری و نیاز به مصرف دارو به ویژه آنتی بیوتیک در شیردهی می تواند نگرانی هایی ایجاد کند. یکی از دغدغه های مهم مادران، مصرف آنتی بیوتیک در شیردهی و ایمنی آن برای نوزاد است. در این مقاله، نکات کاربردی، داروهای مجاز و توصیه های مهم برای مادران شیرده ارائه شده است.
آنتی بیوتیک در شیردهی
واقعیت این است که چه بخواهیم و چه نخواهیم، مادرانی که در دوران شیردهی هستند گاهی بیمار می شوند. وقتی این اتفاق می افتد، شرایط اصلا راحت نیست؛ چرا که هیچ وقت مناسبی برای بیمار شدن والدین وجود ندارد، درست است؟
همه بیماری ها نیاز به مصرف آنتی بیوتیک ندارند، اما برخی شرایط مانند عفونت های گوش یا سینوس، انجام برخی درمان های دندانپزشکی یا ماستیت (التهاب پستان) ممکن است نیاز به مصرف آنتی بیوتیک داشته باشند.
اگر برای شما آنتی بیوتیک در شیردهی تجویز شده است، طبیعی است که نگرانی هایی درباره ایمنی آن داشته باشید. آیا دارو به شیر شما منتقل می شود؟ آیا برای نوزاد شما ایمن است؟ اگر این آنتی بیوتیک در شیردهی خاص و ایمن نباشد، آیا جایگزین های امن تری وجود دارد؟
تمام این سوالات می تواند استرس زیادی ایجاد کند، که کاملا طبیعی است. در ادامه پاسخ های کاربردی برای این پرسش ها ارائه شده است.
آیا می توان آنتی بیوتیک در شیردهی استفاده کرد؟
در اکثر موارد، آنتی بیوتیک ها برای مادران شیرده و نوزادان آنها ایمن هستند.
انجمن آمریکایی متخصصان اطفال توضیح می دهد:
«آنتی بیوتیک ها یکی از رایج ترین داروهایی هستند که به مادران تجویز می شوند و در برخی میزان ها وارد شیر مادر می شوند.»
همچنین این انجمن اضافه می کند:
«به طور کلی، اگر آنتی بیوتیک در شیردهی برای نوزاد نارس یا تازه متولد شده ایمن باشد، مصرف آن توسط مادر در دوران شیردهی نیز ایمن است.»
چگونه این اطلاعات برای شما مفید است؟
ابتدا باید بدانید که داروها معمولا چگونه در دوران شیردهی عمل می کنند. طبق توضیح کلینیک مایو، اکثر داروهایی که وارد جریان خون مادر می شوند، مقدار کمی از آن نیز وارد شیر مادر خواهد شد. البته میزان آن معمولا کمتر از مقدار موجود در خون است و بیشتر داروها «خطری واقعی برای نوزادان ایجاد نمی کنند.»
با این حال، مایو کلینیک یادآور می شود که استثنا وجود دارد و بنابراین هر دارویی که مصرف می کنید — از جمله آنتی بیوتیک ها — باید با پزشک اطفال نوزاد شما هماهنگ شود.
علاوه بر خود دارو، عوامل دیگری مانند سن نوزاد نیز اهمیت دارد. نوزادان نارس و تازه متولد شده بیشتر در معرض خطر اثرات آنتی بیوتیک ها هستند تا نوزادان بزرگ تر یا کودکان نوپا.
بنابراین، اگر آنتی بیوتیکی که مصرف می کنید برای نوزاد شما ایمن باشد، احتمالا مصرف آن آنتی بیوتیک در شیردهی نیز بی خطر است.
اگر آنتی بیوتیکی که قصد مصرف آن را دارید برای نوزاد ایمن نیست، باید تصمیم بگیرید که چقدر مصرف آن آنتی بیوتیک در شیردهی برای شما ضروری است. آیا جایگزین ایمن دیگری وجود دارد؟ چه مدت باید مصرف شود؟ آیا می توانید شیرتان را دوشیده و دور بریزید (pump and dump) و سپس دوباره شیردهی را ادامه دهید؟
آنتی بیوتیک های مجاز در شیردهی کدامند؟
پاسخ به این سوال اغلب بسته به سن، وزن و وضعیت کلی سلامت نوزاد متفاوت است و همیشه باید با پزشک اطفال و پزشک تجویز کننده دارو مشورت شود.
با این حال، کلینیک مایو فهرستی از آنتی بیوتیک هایی ارائه کرده که معمولا برای مادران شیرده ایمن محسوب می شوند، از جمله:
- پنی سیلین ها مانند آموکسی سیلین و آمپی سیلین
- سفالوسپورین ها مانند سفالکسین
- فلوکونازول (Diflucan) — توجه کنید این دارو آنتی بیوتیک نیست، بلکه یک داروی ضدقارچ است که برای درمان عفونت های قارچی کاربرد دارد
اگر آنتی بیوتیکی که قصد مصرف آن را دارید در این فهرست نیست، بهترین راه صحبت با پزشک اطفال نوزاد است. به احتمال زیاد یا آن دارو ایمن است یا جایگزین ایمن دیگری وجود دارد.
اثرات مصرف آنتی بیوتیک در شیردهی
علاوه بر نگرانی از آسیب احتمالی به نوزاد، استفاده از آنتی بیوتیک در شیردهی توسط مادران شیرده می تواند اثرات دیگری هم داشته باشد.
آنتی بیوتیک ها با کشتن باکتری ها در بدن عمل می کنند — هم باکتری های مضر و هم باکتری های مفید که سلامت بدن را حفظ می کنند. در نتیجه، ممکن است شرایط ناراحت کننده ای برای مادر و نوزاد ایجاد شود.
مشکلات گوارشی و بی قراری نوزاد
برخی مادران گزارش داده اند که پس از مصرف آنتی بیوتیک در شیردهی، نوزادانشان دچار دل درد یا بی قراری شده اند. علت ممکن است این باشد که آنتی بیوتیک باکتری های مفید روده نوزاد را کاهش می دهد.
این اثر معمولا کوتاه مدت و غیرخطرناک است و همیشه رخ نمی دهد. همچنین شیر مادر به سلامت روده نوزاد کمک زیادی می کند، بنابراین ادامه شیردهی اهمیت دارد.
می توان با مشورت پزشک، به نوزاد پروبیوتیک مناسب داد تا باکتری های مفید روده اش بازسازی شود.
برفک (Thrush)
گاهی به دلیل کاهش باکتری های مفید در بدن مادر و نوزاد، ممکن است برفک ایجاد شود، که یک عفونت قارچی معمولا ناشی از Candida albicans است.
علائم برفک:
- نوزاد: دل درد، التهاب پوشک، لایه سفید روی زبان و دهان
- مادر: درد نوک پستان (اغلب شبیه فرو رفتن شیشه یا سوزش شدید) و قرمزی نوک پستان
درمان معمولا شامل داروی ضدقارچ برای مادر و نوزاد است، اما پیشگیری بهتر از درمان است. اگر آنتی بیوتیک در شیردهی مصرف می کنید، توصیه می شود پروبیوتیک برای حفظ تعادل باکتری های روده مصرف کنید.
چه مسائلی را باید با پزشک خود مطرح کنید اگر آنتی بیوتیک در شیردهی تجویز شد؟
اگر برای شما آنتی بیوتیک در شیردهی تجویز شد، ابتدا با پزشک اطفال نوزاد خود مشورت کنید. برخی سوالاتی که ممکن است بخواهید مطرح کنید عبارتند از:
- آیا این دارو برای نوزاد من ایمن است؟
- چه عوارض احتمالی ممکن است نوزاد من تجربه کند؟
- آیا باید برای نوزادم پروبیوتیک مصرف کنم؟
اگر به شما گفته شد که این آنتی بیوتیک در شیردهی برای نوزاد ایمن نیست، نگران نباشید. معمولا جایگزین های امنی وجود دارد.
- از پزشک خود بپرسید آیا آنتی بیوتیک های ایمن برای شیردهی جایگزین وجود دارد یا خیر.
- بپرسید آیا دوز کمتر دارو می تواند موثر باشد.
- بپرسید چه مدت باید دارو را مصرف کنید و چه مدت در بدن شما باقی می ماند.
اگر احساس می کنید که پزشک شما نگرانی های شما را جدی نمی گیرد، می توانید نظر یک پزشک دیگر را نیز جویا شوید. همه ارائه دهندگان خدمات پزشکی در زمینه شیردهی اطلاعات کافی ندارند، بنابراین آزاد هستید پزشکی را پیدا کنید که تجربه و دانش لازم را دارد.
اگر مجبور به مصرف دارویی شدید که در شیردهی ایمن نیست چیکار کنید؟
گاهی ممکن است مجبور شوید دارویی مصرف کنید که برای نوزاد ایمن نباشد. در این شرایط سعی کنید زیاد نگران نشوید.
گاهی مصرف آنتی بیوتیک منع شده در دوران شیردهی برای سلامت خود مادر ضروری است و نباید بابت آن احساس گناه کنید. نوزاد شما بیش از هر چیزی به یک مادر سالم نیاز دارد، بنابراین کارهای لازم برای حفظ سلامتی خود را انجام دهید.
اگر در حین مصرف دارو نمی توانید شیردهی کنید، مطمئن شوید که شیر خود را طبق برنامه دوشیده و دور بریزید (pump and dump) تا تولید شیر شما حفظ شود. همچنین مطمئن شوید نوزاد با روش های جایگزین تغذیه می شود. پس از پاک شدن دارو از بدن، می توانید دوباره شیردهی را آغاز کنید.
سخنی از نی نی تینی
بیمار شدن و نیاز به مصرف دارو، به ویژه آنتی بیوتیک در شیردهی، کافی است که فشار و نگرانی ایجاد کند. نگرانی درباره ایمن بودن دارویی که برای شما تجویز شده نیز می تواند استرس را افزایش دهد.
اکثر آنتی بیوتیک هایی که تجویز می شوند، احتمالا کاملا ایمن هستند. کودکان به طور مکرر در دوران کودکی آنتی بیوتیک مصرف می کنند و مشخص شده که بیشتر آنتی بیوتیک ها برای نوزادان نیز ایمن هستند. اگر دارویی تجویز شد که منع مصرف در شیردهی دارد، معمولا جایگزین های امنی وجود دارد.
گاهی درخواست جایگزین یا سوال کردن درباره تجویز پزشک ممکن است گفت وگویی دشوار باشد. روش دوشیدن و دور ریختن شیر (pump and dump) یک گزینه است و در مواقع ضروری کارایی دارد، اما همیشه بهترین گزینه نیست و بسیاری از مادران ترجیح نمی دهند از آن استفاده کنند.
نترسید که برای خودتان تلاش کنید، اطلاعات مبتنی بر شواهد پیدا کنید، درباره شیردهی و مصرف دارو آگاه شوید و در صورت نیاز نظر دوم پزشک را جویا شوید.
مشاوران شیردهی و مربیان مادران شیرده می توانند به شما کمک کنند تا اطلاعات جدید را درک کرده و این گفت وگوهای دشوار با پزشک را به راحتی مدیریت کنید.
در نهایت، هر چه اتفاق بیفتد، شما و نوزادتان از آن عبور خواهید کرد و همه چیز به خوبی پیش خواهد رفت.
اگر تجربه ای در زمینه مصرف آنتی بیوتیک در شیردهی دارید یا سوالی درباره ایمنی داروها و جایگزین های آن برای نوزادتان دارید، خوشحال می شویم نظر و تجربه خود را با ما به اشتراک بگذارید. پرسش ها و نکات شما می تواند به دیگر مادران کمک کند تا با آرامش و آگاهی بیشتری تصمیم بگیرند.
