آمپول ضد بارداری که با نام تجاری شناخته می شود، یکی از روش های تزریقی پیشگیری از بارداری است. بسیاری از خانم ها آن را با عنوان «آمپول سه ماهه» می شناسند. این آمپول شامل هورمون پروژستین است و هر سه ماه یک بار (معمولا در بازو یا باسن) تزریق می شود. یکی از مزیت های مهم این روش این است که مانند قرص های روزانه نیازمند مصرف مداوم نیست و تنها کافی است زمان تزریق را فراموش نکنید تا اثربخشی بالای آن حفظ شود. در این مقاله در مورد این روش به طور کامل توضیح خواهیم داد.
آمپول ضد بارداری چیست؟
آمپول ضد بارداری که ترکیب فعال آن مدروکسی پروژسترون استات است، یک روش هورمونی است که در قالب تزریق عضلانی ارائه می شود. گاهی به آن «آمپول Depo» یا «آمپول جلوگیری» نیز گفته می شود. این تزریق توسط پزشک یا ماما در بازو یا عضله باسن انجام می شود.
نوع دیگری از این محصول نیز وجود دارد به نام Depo-subQ Provera 104 که برای تزریق زیرپوستی و حتی تزریق در خانه طراحی شده است. این مدل در یک سرنگ آماده به کار عرضه می شود و فرد پس از دریافت آموزش از کادر درمان می تواند آن را در منزل تزریق کند.
اثر این آمپول تا حدود 14 هفته باقی می ماند، اما در عمل توصیه می شود هر 12 هفته یک بار تزریق انجام شود تا حتی یک روز کاهش اثر ایجاد نشود.
با استفاده کاملا صحیح، اثربخشی آن تا 99 درصد است. با توجه به اینکه احتمال فراموشی تزریق یا تأخیر در مراجعه وجود دارد، میانگین اثربخشی آن حدود 96 درصد محاسبه می شود؛ یعنی حدود 4 نفر از هر 100 زن ممکن است در طول یک سال باردار شوند. این میزان همچنان از بسیاری روش های دیگر قابل اعتمادتر است.
آمپول ضد بارداری چگونه عمل می کند؟
این آمپول حاوی هورمون پروژستین است. پروژستین با جلوگیری از تخمک گذاری (عدم آزاد شدن تخمک از تخمدان) مانع از وقوع بارداری می شود. وقتی تخمکی آزاد نشود، امکان باروری عملا از بین می رود.
همچنین این هورمون باعث غلیظ شدن ترشحات دهانه رحم می شود که راه عبور اسپرم را دشوارتر می کند. در نتیجه هم سرعت رسیدن اسپرم کاهش می یابد و هم احتمال باروری به شدت پایین می آید.
تنها کاری که باید انجام شود، تزریق منظم هر سه ماه یک بار است. در این روش، نیاز به مصرف روزانه هیچ دارویی وجود ندارد.
آمپول ضد بارداری را از کجا تهیه کنم؟
این روش تنها با نسخه پزشک قابل تهیه است. اغلب خانم ها تزریق را در مطب، مرکز بهداشتی یا کلینیک انجام می دهند.
همان طور که اشاره شد، نسخه خانگی (زیرپوستی) نیز در بعضی کشورها موجود است. در این مدل، پزشک یا ماما نحوه تزریق خانگی را آموزش می دهد و فرد می تواند از آن پس در خانه تزریق را تکرار کند.
در ایران معمولا نسخه عضلانی رایج تر است و بیشتر زنان در یک مرکز درمانی تزریق را انجام می دهند.
نحوه استفاده از آمپول ضد بارداری چگونه است؟
شروع این روش در هر روز از چرخه قاعدگی امکان پذیر است، به شرطی که باردار نباشید. در بسیاری موارد پزشک قبل از تزریق نخست، یک تست بارداری انجام می دهد تا خیالش کاملا راحت باشد.
برای اثرگذاری کامل، تزریق باید هر 12 هفته تکرار شود. تأخیر در تزریق حتی چند روز می تواند احتمال بارداری را افزایش دهد. پزشک بر اساس شرایط شما بهترین زمان بندی را تعیین می کند و ممکن است برای جلوگیری از فراموشی، روش هایی مثل یادآور موبایل یا ثبت در دفترچه را پیشنهاد دهد.
آمپول ضد بارداری از چه زمانی اثر می کند؟
اگر تزریق در دوران قاعدگی انجام شود، اثر آن بلافاصله آغاز می شود. اما اگر در روزهای دیگر چرخه تزریق انجام گیرد، لازم است 7 تا 10 روز از کاندوم استفاده کنید تا هورمون به حد کافی در بدن پایدار شود و اثر کامل آن برقرار گردد.
چه کسانی نباید از آمپول ضد بارداری استفاده کنند؟
این روش برای برخی زنان مناسب نیست و ممکن است خطرآفرین باشد. افرادی با شرایط زیر باید حتما از پزشک مشورت دقیق بگیرند:
- خونریزی غیرطبیعی و بدون علت از واژن
- بیماری های کبدی
- تشخیص سرطان پستان
- ابتلا به لوپوس
- سابقه بیماری قلبی یا سکته
پزشک باید از کل سابقه پزشکی شما آگاه باشد تا بتواند روش مناسب را توصیه کند.
آیا هنگام شیردهی می توان از آمپول ضد بارداری استفاده کرد؟
مقدار کمی از هورمون موجود در این آمپول وارد شیر مادر می شود. به همین دلیل متخصصان توصیه می کنند تزریق آن حداقل تا زمانی که نوزاد 6 هفته شود به تعویق بیفتد. بعد از این مدت، اغلب مادران شیرده می توانند بدون نگرانی از آن استفاده کنند. در ایران نیز ماماها و متخصصان همین توصیه را ارائه می دهند.
عوارض آمپول ضد بارداری چیست؟
مانند هر روش هورمونی، استفاده از آمپول ضد بارداری ممکن است با عوارضی همراه باشد، از جمله:
- احساس نفخ
- کاهش تراکم استخوان (استخوان کم تراکم)
- تغییرات خلقی یا افسردگی
- سردرد یا سرگیجه
- بی نظمی قاعدگی یا قطع کامل پریود
- نگرانی یا بی قراری
- افزایش وزن در برخی افراد
شایع ترین عارضه، تغییرات قاعدگی است. حدود 55 درصد از خانم ها بعد از یک سال استفاده دیگر پریود نمی شوند. پزشکان تأکید می کنند که نبود پریود از نظر سلامت خطری ایجاد نمی کند.
آیا آمپول ضد بارداری باعث افزایش وزن می شود؟
افزایش وزن یکی از عوارض شناخته شده این روش است. در یک مطالعه، متوسط افزایش وزن پس از یک سال استفاده حدود 2 کیلوگرم گزارش شده است. اما همه افراد دچار این تغییر نمی شوند و شدت آن به رژیم غذایی، فعالیت بدنی و ویژگی های بدن هر فرد بستگی دارد. اگر افزایش وزن برایتان اهمیت زیادی دارد، پزشک می تواند روش های جایگزین را معرفی کند.
آیا بعد از قطع آمپول، بارداری ممکن است؟
بله، بارداری پس از قطع آمپول امکان پذیر است. اما معمولا حدود ۱۰ ماه طول می کشد تا باروری به حالت کامل برگردد. در برخی افراد این مدت کمتر یا بیشتر است و کاملا طبیعی محسوب می شود.
یادتان باشد اگر تزریق را دیر انجام دهید یا نوبت را از دست بدهید، احتمال بارداری حتی در همان ماه وجود دارد.
مزایای آمپول ضد بارداری چیست؟
از جمله مزایای این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیازی به مصرف روزانه یا استفاده هنگام رابطه نیست.
- در صورت استفاده منظم، بسیار مؤثر است.
- هیچ مزاحمتی هنگام رابطه جنسی ایجاد نمی کند.
این ویژگی ها باعث شده بسیاری از زنان شاغل یا مادرانی که برنامه روزانه پرمشغله دارند، این روش را ترجیح دهند.
معایب آمپول ضد بارداری چیست؟
در کنار مزایای متعدد، برخی نکات منفی نیز وجود دارد:
- احتمال بروز عوارض جانبی
- نداشتن محافظت در برابر بیماری های مقاربتی
- نیاز به مراجعه منظم هر 12 هفته
- تأخیر در برگشت باروری پس از قطع مصرف
هر فرد باید مزایا و معایب را بر اساس شرایط بدنی و برنامه فرزندآوری خود بسنجد.
تا چه مدت می توان از آمپول ضد بارداری استفاده کرد؟
متخصصان معمولا توصیه می کنند این روش بیش از دو سال استفاده نشود، زیرا ممکن است باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش احتمال پوکی استخوان شود. اگر قصد دارید بیش از دو سال از این روش استفاده کنید، پزشک ممکن است تست سنجش تراکم استخوان برای شما تجویز کند یا روش جایگزین پیشنهاد دهد.
سخنی از نی نی تینی
انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری تصمیمی شخصی و مهم است. باید روشی را انتخاب کنید که با سبک زندگی، برنامه بارداری آینده و شرایط جسمی شما بیشترین همخوانی را داشته باشد. آمپول ضد بارداری برای افرادی مناسب است که نمی خواهند هر روز دارو مصرف کنند، اما لازم است زمان بندی تزریق را با دقت رعایت کنند. پزشک می تواند با بررسی مزایا و معایب برای شرایط شما، بهترین راه حل را معرفی کند.
اگر تجربه ای در این زمینه دارید یا پرسشی برایتان پیش آمده، می توانید آن را با ما در میان بگذارید. نظرات شما به کامل تر شدن این محتوا و کمک به دیگران بسیار کمک می کند.
