آمبولیزاسیون شریان رحمی یک روش کم تهاجمی پزشکی است که برای متوقف کردن خونریزی های شدید واژینال استفاده می شود. این خونریزی ها می توانند به دلایل مختلفی مانند وجود فیبروم های رحمی (رشدهای غیرسرطانی در رحم)، ضربه، تومورهای سرطانی، زایمان یا سایر اختلالات اتفاق بیوفتند. این روش بدون نیاز به جراحی باز انجام می شود و با مسدود کردن جریان خون به رحم، خونریزی را کنترل می کند. در این در مورد این روش درمانی مفصل توضیح خواهیم داد.
آمبولیزاسیون شریان رحمی چیست و چگونه عمل می کند؟
آمبولیزاسیون شریان رحمی (UAE) یک روش درمانی نوین و غیرجراحی است که بیشتر برای درمان خونریزی های شدید ناشی از فیبروم های رحمی کاربرد دارد. البته این روش در شرایط اضطراری مانند خونریزی پس از زایمان، ضربه های شدید به لگن، یا حتی تومورهای بدخیم دستگاه تناسلی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
در ایران نیز پزشکان متخصص زنان و رادیولوژیست های مداخله گر در بیمارستان های پیشرفته از این روش برای درمان خونریزی های غیرقابل کنترل استفاده می کنند.
تفاوت بین آمبولیزاسیون شریان رحمی و آمبولیزاسیون فیبروم رحم چیست؟
بسیاری از افراد این دو اصطلاح را به جای یکدیگر به کار می برند، اما تفاوت ظریفی میان آن ها وجود دارد. آمبولیزاسیون فیبروم رحم (UFE) در واقع زیرمجموعه ای از UAE است که فقط روی فیبروم ها تمرکز دارد، در حالی که UAE گستره ی وسیع تری از اختلالات منجر به خونریزی را درمان می کند.
چرا آمبولیزاسیون شریان رحمی انجام می شود؟
بیشترین دلیل برای انجام این روش، درمان فیبروم هایی است که علائم آزاردهنده ای به همراه دارند. برخی از این علائم عبارت اند از:
- خونریزی های شدید و غیرعادی در دوران قاعدگی
- احساس فشار و سنگینی در ناحیه لگن
- یبوست و اختلال در دفع
- درد هنگام رابطه جنسی
- نیاز مکرر به ادرار کردن
پزشک ممکن است در موارد دیگری نیز این روش را پیشنهاد دهد، مانند:
- خونریزی های شدید پس از زایمان
- آسیب های ناحیه لگن یا شکم
- وجود تومورهای سرطانی در رحم یا تخمدان ها
چه کسانی نمی توانند تحت آمبولیزاسیون شریان رحمی قرار بگیرند؟
اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، ممکن است این روش برای شما مناسب نباشد:
- فیبروم های رحمی دارید ولی بدون علامت هستند
- در دوران بارداری قرار دارید
- عفونت لگنی یا بیماری های التهابی رحم دارید
- دچار بیماری های عروقی مانند ترومبوز یا واریس پیشرفته هستید
- به مواد حاجب (کنتراست) حساسیت دارید
در چنین مواردی، پزشک روش های جایگزین مانند دارودرمانی یا جراحی را توصیه خواهد کرد.
آمبولیزاسیون شریان رحمی چگونه انجام می شود؟
در این روش، ذرات بسیار کوچکی شبیه دانه های شن از طریق یک لوله باریک به داخل شریان های رحمی تزریق می شوند. این ذرات با کمک تصویربرداری اشعه ایکس (فلوروسکوپی) به محل مورد نظر هدایت شده و در نهایت باعث بستن شریان رحمی می شوند. نتیجه چیست؟ خون رسانی به فیبروم ها یا محل خونریزی قطع شده و به تدریج خونریزی متوقف می شود و توده ها تحلیل می روند.
خلاصه روند کار به زبان ساده به این صورت است:
- ابتدا با کمک لوله ای باریک از طریق کشاله ران وارد شریان های رحمی می شوند.
- سپس ذرات مسدودکننده ی ریز به این ناحیه تزریق می شود.
- پس از آن، جریان خون به محل خونریزی یا فیبروم متوقف می شود.
این روش به بدن اجازه می دهد بدون نیاز به جراحی های بزرگ، خود را بازسازی کند و خونریزی را کنترل کند.
خطرات احتمالی آمبولیزاسیون شریان رحمی چیست؟
مانند هر روش درمانی دیگر، آمبولیزاسیون شریان رحمی نیز ممکن است با برخی عوارض همراه باشد. اگرچه این روش به طور کلی ایمن تلقی می شود، اما آگاهی از خطرات احتمالی آن برای تصمیم گیری آگاهانه ضروری است:
- عفونت: ورود کاتتر به داخل رگ ممکن است به عروق دیگر آسیب برساند یا منجر به عفونت شود.
- آسیب به بافت سالم: در صورت ورود ذرات آمبولیزه به رگ اشتباه، ممکن است خون رسانی به بافت سالم قطع شود و آن بافت دچار آسیب شود.
- واکنش آلرژیک: برخی افراد ممکن است به مواد حاجب اشعه ایکس یا داروهای آرام بخش حساسیت داشته باشند.
- قطع دائمی قاعدگی: در حدود 1 تا 5 درصد از افراد، ممکن است قاعدگی پس از این عمل برای همیشه متوقف شود.
- عدم موفقیت در درمان: در برخی موارد، علائم بهبود نمی یابند یا پس از مدتی بازمی گردند که در این صورت ممکن است نیاز به تکرار UAE یا حتی عمل هیسترکتومی (برداشتن رحم) باشد.
- ناباروری: در برخی بیماران، توانایی باردار شدن از بین می رود.
آیا آمبولیزاسیون شریان رحمی روش ایمنی است؟
بله، در اغلب موارد UAE روشی ایمن و مؤثر است. با این حال، پزشک شما بسته به شرایط پزشکی و سابقه شما، همه جوانب را بررسی کرده و در مورد خطرات بالقوه با شما صحبت خواهد کرد.
هنوز هم بین پزشکان درباره تأثیر این روش بر بارداری های آینده اختلاف نظرهایی وجود دارد. برخی متخصصان معتقدند که در صورت تمایل به بارداری، بهتر است فیبروم ها با جراحی خارج شوند. چرا؟
- بارداری های بعد از UAE ممکن است با افزایش احتمال سقط جنین همراه باشد.
- احتمال زایمان سزارین و خونریزی پس از زایمان بیشتر است.
بنابراین، اگر در حال حاضر باردار هستید یا قصد دارید در آینده باردار شوید، حتما با پزشک خود مشورت کنید تا در مورد مناسب بودن UAE برای شما تصمیم گیری شود.
دوره نقاهت و آینده درمان با آمبولیزاسیون شریان رحمی
چه مدت طول می کشد تا پس از آمبولیزاسیون شریان رحمی بهبود پیدا کنم؟
پس از انجام این روش، ممکن است تا دو هفته دچار درد، گرفتگی یا ناراحتی در ناحیه لگن شوید. شدیدترین درد معمولا در 24 ساعت نخست رخ می دهد. گاهی اوقات تکه هایی از بافت فیبروم از طریق واژن دفع می شود.
در حدود 90 درصد از بیماران در عرض 10 روز می توانند به فعالیت های عادی خود بازگردند. برای مشاهده تغییرات محسوس در علائم، ممکن است تا سه ماه زمان لازم باشد.
آینده درمان چگونه است؟
پیش آگهی این درمان بسیار امیدوارکننده است. مطالعات نشان داده اند که حدود 92 درصد از افرادی که UAE انجام داده اند، تا یک سال پس از آن هیچ گونه خونریزی غیرقابل کنترل نداشته اند.
آیا ممکن است نیاز به تکرار این روش داشته باشم؟
بله. اگر UAE برای درمان فیبروم انجام شده باشد، احتمال بازگشت فیبروم ها وجود دارد. بررسی ها نشان داده اند که حدود 32 درصد از بیماران، پس از پنج سال مجددا علائم فیبروم را تجربه کرده اند. در این موارد ممکن است نیاز به انجام دوباره ی آمبولیزاسیون یا سایر روش های درمانی باشد.
آیا امکان بارداری پس از آمبولیزاسیون شریان رحمی وجود دارد؟
مواردی از بارداری موفق پس از UAE گزارش شده است، اما اطلاعات علمی در این زمینه هنوز محدود است. به همین دلیل، این روش به طور عمومی برای افرادی توصیه می شود که قصد بارداری ندارند. اگر تصمیم به بارداری دارید، مشاوره دقیق با پزشک متخصص زنان ضروری است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
احساس گرفتگی شدید لگن در 24 ساعت نخست یا حتی چند روز پس از عمل طبیعی است. همچنین، خستگی، تهوع خفیف و تب پایین درجه نیز ممکن است بروز کند.
اما اگر درد و ناراحتی تا دو هفته پس از عمل ادامه داشت یا علائم شما شدیدتر شد، حتما با پزشک خود تماس بگیرید. تاخیر در درمان مشکلات احتمالی می تواند عوارض جدی تری به همراه داشته باشد.
سخنی از نی نی تینی
آمبولیزاسیون شریان رحمی روشی کم تهاجمی و مؤثر برای درمان فیبروم ها، خونریزی های شدید پس از زایمان و تومورهای بدخیم رحم است. با این حال، این روش برای همه افراد مناسب نیست. اگر باردار هستید یا قصد دارید در آینده باردار شوید، ممکن است این روش بهترین انتخاب نباشد.
بیشتر افرادی که این روش را انجام می دهند، ظرف چند ماه بهبود علائم خود را تجربه می کنند. اگرچه عوارض جدی نادر هستند، اما مهم است که قبل از تصمیم گیری، تمام نگرانی های خود را با پزشک در میان بگذارید تا با اطمینان بیشتری درمان را آغاز کنید.
آیا تجربه ای از آمبولیزاسیون شریان رحمی دارید؟ یا برای انجام این روش تردید دارید؟ سؤالات و نظرات خود را در بخش دیدگاه ها با ما در میان بگذارید. ما مشتاق شنیدن تجربیات شما هستیم.
