اگر تصمیم گرفته اید که وارد دنیای والدین شوید و هنوز کمی زمان دارید، آمادگی برای بارداری گام مهمی برای داشتن یک بارداری سالم و نوزادی سالم است. در ادامه مقاله، اقدامات مهمی که باید پیش از بارداری انجام دهید، بررسی شده است. پس با ما همراه باشید.
مراجعه به پزشک برای چکاپ پیش از بارداری
به محض این که تصمیم به باردار شدن گرفتید، وقت آن است که با پزشک متخصص زنان، ماما یا پزشک خانواده خود قرار ملاقاتی برای چکاپ پیش از بارداری تنظیم کنید. در این ویزیت، پزشک به شما کمک می کند عواملی را که ممکن است بر بارداری تأثیر بگذارند، شناسایی کنید. معمولا در جلسه آمادگی برای بارداری، پزشک موارد زیر را بررسی خواهد کرد:
- بررسی سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی برای شناسایی بیماری های ژنتیکی احتمالی.
- ارزیابی وضعیت سلامتی فعلی و بررسی داروها و مکمل هایی که مصرف می کنید (برخی داروها و مکمل ها در دوران بارداری خطرناک هستند و باید قبل از اقدام به بارداری تغییر داده شوند).
- بررسی رژیم غذایی، وزن، ورزش و عادت های ناسالم مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل یا مواد مخدر
- توصیه به مصرف ویتامین های مخصوص دوران بارداری
- بررسی واکسیناسیون های ضروری و انجام آزمایش ایمنی نسبت به بیماری هایی مانند آبله مرغان و سرخجه
- انجام معاینه لگنی و تست پاپ اسمیر
- بررسی احتمال بیماری های مقاربتی (در صورت وجود عوامل خطر)
- بررسی بارداری های قبلی (در صورتی که این اولین بارداری شما نیست)
- پاسخ به هرگونه سوالی که ممکن است در مورد بارداری داشته باشید
همچنین، اگر به بیماری هایی مانند آسم، دیابت یا فشار خون بالا مبتلا هستید، ممکن است پزشک شما را به یک متخصص ارجاع دهد تا این مشکلات را پیش از بارداری و در جهت آمادگی برای بارداری مدیریت کنید.
مشاوره ژنتیک قبل از بارداری
اگر نگران احتمال داشتن فرزندی با بیماری ژنتیکی یا نقص مادرزادی هستید، مشاوره با متخصص ژنتیک می تواند یکی از گام های مهم در آمادگی برای بارداری باشد.
متخصص ژنتیک می تواند بررسی کند که آیا به دلایلی مانند سابقه بیماری های ارثی در خانواده، مواجهه با مواد خاص، سابقه بارداری های قبلی یا قومیت شما، احتمال خطر وجود دارد یا خیر.
آزمایش های غربالگری ژنتیکی می توانند قبل از بارداری انجام شوند تا مشخص شود که شما یا همسرتان ناقل بیماری های ارثی مانند سیستیک فیبروزیس، بیماری تای ساکس یا کم خونی داسی شکل هستید یا خیر.
این آزمایش ها تنها با یک نمونه بزاق یا خون از شما و همسرتان انجام می شوند و اغلب تحت پوشش بیمه هستند.
اگر هر دو والدین ناقل یک ژن معیوب باشند، فرزندشان ۲۵ درصد احتمال دارد که به بیماری مبتلا شود، ۵۰ درصد احتمال دارد که ناقل باشد و ۲۵ درصد احتمال دارد که سالم باشد. اگر فقط یکی از والدین ناقل باشد، احتمال ناقل بودن فرزند ۵۰ درصد خواهد بود.
شروع مصرف ویتامین های پیش از بارداری
مصرف ویتامین های مخصوص بارداری را زودتر آغاز کنید تا بدن شما مواد مغذی مورد نیاز برای بارداری سالم را دریافت کند. این یکی از مهمترین اقدامات در جهت آمادگی برای بارداری می باشد. این ویتامین ها شامل:
- فولیک اسید: مصرف روزانه ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید حداقل یک ماه قبل از بارداری و در سه ماهه اول بارداری، می تواند خطر نقص های مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا و آنانسفالی را کاهش دهد.
- آهن: برای جلوگیری از کم خونی و افزایش تولید گلبول های قرمز خون
- کلسیم: برای سلامت استخوان های شما و رشد اسکلت نوزاد
- اسیدهای چرب امگا ۳: برای رشد مغز و چشم های نوزاد
چون لوله عصبی نوزاد در ۲۸ روز اول بعد از لقاح بسته می شود، یعنی معمولا قبل از این که حتی بدانید باردار هستید، مصرف این ویتامین ها از پیش ضروری است.
اگر در مورد انتخاب بهترین ویتامین برای خودتان مطمئن نیستید، با پزشک مشورت کنید.
ترک عادت های ناسالم
یکی از مهم ترین اقدامات قبل از بارداری، ترک عادت های مضر است. اگر سیگار می کشید، الکل مصرف می کنید یا مواد مخدر استفاده می کنید، اکنون بهترین زمان برای ترک این عادت هاست.
سیگار کشیدن و مصرف مواد مخدر می تواند منجر به موارد زیر می شود:
- سقط جنین
- زایمان زودرس
- وزن کم هنگام تولد نوزاد
- افزایش خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
الکل می تواند از طریق جفت به جنین منتقل شده و باعث ایجاد مشکلات شناختی و رفتاری مادام العمر شود. بنابراین یکی از مهمترین تصمیمات در جهت آمادگی برای بارداری، اجتناب از مصرف نوشیدنی های الکلی است.
برخی مواد مخدر حتی پس از قطع مصرف، مدت زیادی در بدن باقی می مانند و می توانند به جنین آسیب برسانند. بنابراین، اگر برای ترک این عادت ها نیاز به کمک دارید، حتما از پزشک یا مشاور کمک بگیرید.
رژیم غذایی سالم برای آمادگی بارداری
برای داشتن بارداری سالم، از همین حالا تغذیه خود را بهبود ببخشید تا بدن شما مواد مغذی لازم را ذخیره کند.
سعی کنید موارد زیر را روزانه مصرف کنید:
- ۲ لیوان میوه و ۲.۵ لیوان سبزیجات
- غلات کامل مانند نان سبوس دار و برنج قهوه ای
- مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر، ماست و پنیر
- منابع پروتئین متنوع شامل گوشت بدون چربی، مرغ، تخم مرغ، لوبیا، آجیل و دانه ها
- غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، عدس، غلات غنی شده، جگر و میگو
اگر عاشق ماهی هستید، مصرف آن را مدیریت کنید.
ماهی منبع عالی امگا ۳، پروتئین و ویتامین D است، اما برخی از ماهی ها حاوی جیوه بالا هستند که می تواند برای جنین مضر باشد.
به همین دلیل سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در جهت آمادگی برای بارداری توصیه می کند که زنان در سنین باروری، باردار یا شیرده، بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ گرم ماهی کم جیوه در هفته مصرف کنند.
از مصرف ماهی های پرجیوه مانند کوسه، اره ماهی، شاه ماهی خال خالی، مارلین و تن چشم درشت خودداری کنید.
رسیدن به وزن ایده آل
داشتن وزن سالم یکی از بهترین کارهایی است که می توانید برای آماده سازی بدن خود برای بارداری انجام دهید. اضافه وزن یا کمبود وزن (داشتن شاخص توده بدنی BMI بالا یا پایین) می تواند برای برخی از زنان، روند باردار شدن را دشوارتر کند و حتی در طول بارداری مشکلاتی ایجاد کند.
زنانی که دچار اضافه وزن بارداری هستند، بیشتر در معرض فشار خون بالا، پره اکلامپسی، زایمان زودرس و دیابت بارداری قرار دارند. همچنین، چاقی می تواند خطر ابتلا به ماکروزومی (بزرگ بودن غیرطبیعی جنین)، آسیب های هنگام تولد، زایمان سزارین و نقص های مادرزادی (به ویژه نقص های لوله عصبی) را افزایش دهد.
از طرف دیگر، زنانی که بارداری خود را با شاخص توده بدنی پایین شروع می کنند و در دوران بارداری به اندازه کافی وزن اضافه نمی کنند، در معرض خطر بیشتری برای داشتن نوزادی با وزن کم هنگام تولد و زایمان زودرس هستند.
بهترین زمان برای رسیدن به وزن مناسب، قبل از بارداری است، نه در حین آن. بنابراین، با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش برای رسیدن به وزن مطلوب را بیابید.
برنامه ورزشی منظم داشته باشید
ورزش نه تنها برای حفظ سلامت جسمانی، بلکه برای بهبود وضعیت روحی شما نیز ضروری است. کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) در جهت آمادگی برای بارداری توصیه می کند که حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در هفته داشته باشید و در کنار آن، دو روز در هفته تمرینات تقویت عضلانی انجام دهید.
به عنوان مثال، می توانید اکثر روزهای هفته پیاده روی یا دوچرخه سواری کنید و در برخی از این روزها تمرینات قدرتی داشته باشید. برای افزایش انعطاف پذیری، حرکات کششی یا یوگا را به برنامه خود اضافه کنید تا یک برنامه تناسب اندام متعادل داشته باشید.
پس از بارداری نیز، ادامه ورزش مجاز است، مگر اینکه پزشک محدودیت هایی برای شما تعیین کند.
اگر اخیرا فعالیت بدنی نداشته اید، با تمرینات سبک شروع کنید. برای مثال، روزانه ۱۰ تا ۲۰ دقیقه پیاده روی کنید. همچنین می توانید فعالیت های روزمره خود را افزایش دهید، مانند استفاده از پله به جای آسانسور یا پارک کردن خودرو در فاصله ای دورتر از محل کار.
به سلامت روان خود توجه کنید
سلامت روانی شما بخش مهمی از سلامت کلی شماست. برخی از مواردی که باید هنگام آماده شدن برای بارداری در نظر بگیرید شامل موارد زیر هستند:
استرس را کاهش دهید
هرچند هنوز ارتباط دقیق بین استرس و باروری به طور کامل مشخص نشده، اما تحقیقات نشان می دهند که استرس زیاد می تواند بر عملکرد هورمونی شما تأثیر بگذارد و چرخه قاعدگی را دچار اختلال کند. علاوه بر این، استرس برای سلامت کلی شما مضر است و در این دوره، مهم ترین هدف شما داشتن بدنی سالم برای بارداری است.
روش هایی برای کاهش استرس در جهت آمادگی برای بارداری شامل موارد زیر می باشد:
- حذف یا کاهش عوامل استرس زا
- تمرین یوگا، مدیتیشن، ماساژ و تمرینات تنفس عمیق
- پیاده روی های طولانی، گذراندن وقت با دوستان، داشتن زمان آرامش بخش و ورزش
خواب کافی نیز می تواند به کاهش استرس کمک کند. در صورتی که نیاز به کمک بیشتری دارید، با یک مشاور یا روان شناس مشورت کنید.
افسردگی را جدی بگیرید
زنانی که دچار افسردگی هستند، احتمال بیشتری دارد که با مشکلات باروری روبه رو شوند. به گفته دکتر «آلیس دوما»، متخصص باروری، بررسی سلامت روان قبل از بارداری به ویژه برای زنانی که سابقه شخصی یا خانوادگی افسردگی دارند، بسیار مهم است.
اگر علائمی مانند کاهش علاقه و لذت به فعالیت های روزمره، تغییر در اشتها یا الگوی خواب، کاهش انرژی یا احساس ناامیدی و بی ارزشی را تجربه می کنید، به یک متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
خشونت خانگی را نادیده نگیرید
اگر در معرض خشونت فیزیکی یا سوءاستفاده عاطفی از سوی همسرتان هستید، احتمال بسیار کمی وجود دارد که این وضعیت پس از بارداری بهتر شود. اگر در این شرایط هستید، از پزشک، مشاور یا سازمان های حمایتی به منظور آمادگی برای بارداری کمک بگیرید.
به سلامت دندان های خود توجه کنید
آماده شدن برای بارداری فقط شامل سلامت عمومی بدن نمی شود، بلکه بهداشت دهان و دندان نیز اهمیت زیادی دارد. تغییرات هورمونی در دوران بارداری می توانند خطر ابتلا به بیماری های لثه را افزایش دهند. افزایش سطح پروژسترون و استروژن می تواند باعث واکنش شدیدتر لثه ها به باکتری های پلاک شود که در نهایت منجر به ورم، قرمزی و حساسیت لثه ها (التهاب لثه) می شود.
تقریبا ۶۰ تا ۷۵ درصد زنان باردار دچار التهاب لثه می شوند.
راهکار: اگر در شش ماه گذشته به دندانپزشک مراجعه نکرده اید، قبل از بارداری برای معاینه و جرم گیری اقدام کنید. همچنین، پس از بارداری، مراجعه های منظم به دندانپزشک را ادامه دهید و پزشک خود را از بارداری تان مطلع کنید.
ریسک های محیطی را کاهش دهید
شاید نتوانید تمام خطرات محیطی را حذف کنید، اما می توانید تا حد ممکن آن ها را کاهش دهید.
برخی از مشاغل ممکن است برای شما و جنین خطرناک باشند. اگر در معرض مواد شیمیایی (مانند حلال های خشک شویی)، اشعه های مضر یا سموم خاصی هستید، باید تغییراتی ایجاد کنید. این مساله نیز یکی از اقدامات حیاتی در جهت آمادگی برای بارداری است.
همچنین، برخی محصولات خانگی نیز ممکن است برای بارداری خطرناک باشند، از جمله:
- سرب (در آب آشامیدنی از لوله های قدیمی)
- جیوه (در برخی از ماهی ها)
- آفت کش ها و کودهای شیمیایی
- مدفوع گربه (حاوی توکسوپلاسما که می تواند برای جنین مضر باشد)
با پزشک خود درباره محیط زندگی و کارتان صحبت کنید تا راه هایی برای کاهش این خطرات بیابید.
تأثیر مواد شیمیایی و سموم بر بارداری
قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی و سموم می تواند بر باروری و سلامت بارداری تأثیر منفی بگذارد. این مواد ممکن است در محل کار، محیط زندگی یا حتی در غذاها و لوازم روزمره وجود داشته باشند. مهم ترین مواردی که باید به آن ها توجه کنید عبارتند از:
فلزات سنگین (سرب و جیوه)
- سرب: در برخی خانه های قدیمی، لوله های آب ممکن است حاوی سرب باشند. نوشیدن آب آلوده به سرب می تواند مشکلاتی در باروری ایجاد کند و بر رشد جنین تأثیر منفی بگذارد.
- جیوه: برخی ماهی ها مانند کوسه، اره ماهی و ماهی تن مقدار زیادی جیوه دارند که برای رشد سیستم عصبی جنین مضر است. توصیه می شود مصرف ماهی های دارای جیوه بالا را محدود کنید و به جای آن، از ماهی های کم جیوه مثل سالمون، قزل آلا و ساردین استفاده کنید.
آفت کش ها و حشره کش ها
بسیاری از آفت کش ها حاوی مواد شیمیایی مختل کننده هورمون ها هستند که ممکن است باروری را تحت تأثیر قرار دهند. اگر در خانه یا باغچه خود از آفت کش استفاده می کنید، حتما از دستکش، ماسک و لباس محافظ استفاده کرده و بعد از تماس، دست ها را کاملا بشویید. این مساله یکی از مهمترین اقدامات بهداشتی در جهت آمادگی برای بارداری است.
محصولات شوینده و پاک کننده ها
برخی مواد شوینده صنعتی یا خانگی ممکن است حاوی ترکیبات خطرناک مانند فتالات ها و فرمالدهید باشند که می توانند بر سلامت بارداری تأثیر بگذارند. برای کاهش خطر، توصیه می شود از شوینده های ارگانیک و بدون بو استفاده کنید و هنگام تمیزکاری از دستکش و تهویه مناسب استفاده کنید.
قطع مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر
مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر تأثیر بسیار منفی بر باروری زنان و مردان دارد. این مواد می توانند باعث اختلالات تخمک گذاری، کاهش کیفیت تخمک و افزایش خطر سقط جنین شوند.
سیگار
- سیگار کشیدن میزان اکسیژن رسانی به جنین را کاهش می دهد و می تواند خطر زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد را افزایش دهد.
- زنانی که سیگار می کشند، معمولا دوره های قاعدگی نامنظم و کاهش ذخیره تخمدان دارند.
- سیگار کشیدن شریک زندگی شما نیز می تواند روی کیفیت اسپرم تأثیر بگذارد، بنابراین ترک سیگار برای هر دو نفر ضروری است.
الکل
- مصرف الکل در دوران بارداری می تواند باعث ایجاد اختلالات رشد جنین و مشکلات عصبی شود.
- بهتر است حداقل سه ماه قبل از اقدام به بارداری مصرف الکل را قطع کنید تا بدن کاملا پاکسازی شود.
مواد مخدر (مانند ماریجوانا و کوکائین)
- مصرف مواد مخدر می تواند بر تخمک گذاری، لانه گزینی جنین و رشد جنین تأثیر منفی داشته باشد.
- برخی مواد مخدر باعث افزایش خطر سقط جنین، نقایص مادرزادی و مشکلات تنفسی در نوزادان می شوند.
اگر ترک این مواد برای شما دشوار است، از پزشک یا مشاور کمک بگیرید.
چکاپ های پزشکی قبل از بارداری
قبل از اقدام به بارداری و در جهت آمادگی برای بارداری، بهتر است یک چکاپ کامل پزشکی انجام دهید تا مطمئن شوید بدن شما در وضعیت مناسبی برای بارداری قرار دارد. مواردی که باید بررسی شوند عبارتند از:
آزمایش های غربالگری
- آزمایش خون و بررسی کمبودهای تغذیه ای (مانند کمبود آهن و ویتامین D)
- بررسی تیروئید (کم کاری یا پرکاری تیروئید می تواند بر باروری تأثیر بگذارد.)
- آزمایش های مربوط به بیماری های عفونی (مانند سرخجه، سفلیس، هپاتیت و اچ آی وی)
بررسی سابقه پزشکی و خانوادگی
- اگر در خانواده شما بیماری های ژنتیکی یا ارثی وجود دارد، ممکن است پزشک آزمایش های ژنتیکی را توصیه کند.
- اگر سابقه سقط جنین، زایمان زودرس یا مشکلات باروری دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
واکسیناسیون های ضروری
برخی واکسن ها قبل از بارداری باید تزریق شوند، زیرا در دوران بارداری قابل استفاده نیستند. مهم ترین واکسن ها شامل:
- سرخک، سرخجه و اوریون (MMR): این واکسن باید حداقل یک ماه قبل از بارداری تزریق شود.
- واکسن آبله مرغان: اگر قبلا این بیماری را نگرفته اید، واکسیناسیون آن ضروری است.
- واکسن آنفلوآنزا و کزاز، دیفتری و سیاه سرفه (Tdap) نیز برای دوران بارداری توصیه می شود.
سخنی از نی نی تینی
آمادگی برای بارداری فقط به معنای قطع روش های پیشگیری نیست. شما باید بدن، ذهن و محیط زندگی خود را برای یک بارداری سالم آماده کنید. این شامل اصلاح سبک زندگی، تغذیه مناسب، مدیریت استرس، انجام چکاپ های پزشکی و کاهش مواجهه با عوامل خطرزا است. با رعایت این نکات، احتمال بارداری سالم و داشتن نوزادی سالم را افزایش خواهید داد.
اگر سؤالی دارید، در بخش نظرات با ما در میان بگذارید!
