آزمایش غربالگری چهارگانه در بارداری یا کواد مارکر یک آزمایش خون در دوران بارداری است که مشخص می کند آیا جنین در معرض خطر برخی اختلالات ژنتیکی قرار دارد یا خیر. این آزمایش در هفته های 15 تا 22 بارداری انجام می شود. توجه داشته باشید که آزمایش غربالگری چهارگانه برای تشخیص بیماری ها نیست، بلکه نتایج آن نشان می دهد که آیا نیاز به آزمایش های بیشتر وجود دارد یا خیر.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
آزمایش غربالگری چهارگانه چیست؟
در دوران بارداری، شما مرتبا به پزشک خود مراجعه می کنید و برخی از این مراجعات شامل آزمایش های خون و غربالگری ها برای پایش سلامت جنین است. یکی از این آزمایش ها، غربالگری چهارگانه یا Quad Screen است که معمولا در سه ماهه دوم بارداری انجام می شود.
چرا به آن غربالگری چهارگانه می گویند؟
واژه “Quad” به معنی چهار است. در این غربالگری، سطح چهار ماده در خون اندازه گیری می شود که عبارتند از:
- AFP (آلفا فیتوپروتئین)
- HCG (گنادوتروپین کوریونی انسانی)
- استریول (نوعی استروژن)
- اینهابین A
آزمایش غربالگری چهارگانه چه چیزهایی را بررسی می کند؟
غربالگری چهارگانه سطوح چهار ماده را در خون اندازه گیری می کند. مقادیر غیرطبیعی این مواد (بیش از حد یا کمتر از حد طبیعی) می تواند به پزشک نشان دهد که جنین ممکن است در معرض خطر اختلالات ژنتیکی باشد. برخی از این اختلالات شامل موارد زیر هستند:
- تریزومی 21 (سندرم داون)
- تریزومی 18 (سندرم ادواردز)
- نقص های لوله عصبی (NTDs)
لازم به ذکر است که این غربالگری فقط یک تست تشخیصی نیست بلکه یک غربالگری است. آزمایش های غربالگری چندین عامل مانند سن، قومیت و نتایج آزمایش خون را مقایسه می کنند و احتمال وجود یک اختلال در جنین را برآورد می کنند.
چه زمانی باید آزمایش غربالگری چهارگانه را انجام داد؟
پزشک شما ممکن است در سه ماهه دوم بارداری، بین هفته 15 بارداری تا هفته 20 بارداری، انجام این غربالگری را پیشنهاد دهد. بهترین زمان برای گرفتن نتایج دقیق تر بین هفته 16 بارداری و هفته 18 بارداری است.
آیا همه افراد باردار به انجام آزمایش غربالگری چهارگانه نیاز دارند؟
خیر. انجام این غربالگری اجباری نیست و به انتخاب شما بستگی دارد، اما پزشکان توصیه می کنند که همه افراد باردار این آزمایش را انجام دهند تا اطلاعات بیشتری درباره وضعیت سلامت جنین به دست آورند.
جزئیات آزمایش غربالگری چهارگانه
روش انجام آزمایش کواد مارکر
آزمایش کواد مارکر شامل نمونه گیری خون است. یک تکنسین آزمایشگاه خون شما را از ورید بازو می گیرد و آن را به آزمایشگاه می فرستد. این آزمایش حدود 5 تا 10 دقیقه طول می کشد.
ایمنی آزمایش کواد مارکر
آزمایش غربالگری چهارگانه کاملا ایمن است و تنها شامل گرفتن نمونه خون است. این آزمایش هیچ گونه خطری برای مادر یا جنین ندارد.
بررسی های آزمایش کواد مارکر
آزمایش کواد مارکر چهار ماده در خون شما را بررسی می کند. سطح این مواد می تواند احتمال وجود اختلالات مادرزادی را نشان دهد:
- آلفا فیتوپروتئین (AFP): کبد جنین AFP تولید می کند. سطح بالای AFP ممکن است به نقص لوله عصبی (مانند اسپینا بیفیدا یا آنانسفالی) یا ناهنجاری دیواره شکمی (مانند امفالوسل یا گاستروشیز) اشاره کند. همچنین می تواند نشان دهد که بارداری شما از حدی که فکر می کردید بیشتر است یا ممکن است دوقلو باردار باشید. سطح پایین AFP ممکن است نشانگر خطر بالاتر سندرم داون باشد.
- استریول غیر کونژوگه (UE): این هورمون توسط جنین و جفت تولید می شود. سطح پایین استریول نشان دهنده خطر بالاتر تولد جنین با سندرم داون است.
- گنادوتروپین کوریونی انسانی (hCG): جفت هورمون hCG را تولید می کند. سطح بالاتر از حد میانگین hCG می تواند به خطر بالاتر سندرم داون اشاره کند.
- اینهابین-A: این پروتئین توسط تخمدان ها و جفت تولید می شود. سطح بالای اینهابین-A نیز می تواند به افزایش خطر تولد جنین با سندرم داون اشاره کند.
توجه داشته باشید که نتایج غیرطبیعی در غربالگری چهارگانه به معنای قطعی بودن اختلالات ژنتیکی نیست، بلکه نشان می دهد که ممکن است نیاز به آزمایش های بیشتری باشد.
نتیجه و پیگیری آزمایش غربالگری چهارگانه
- نتیجه طبیعی: نتیجه طبیعی (یا منفی) نشان دهنده این است که احتمال وجود اختلال مادرزادی در جنین پایین است و پزشک احتمالا پیشنهاد آزمایش های ژنتیکی بیشتر را نمی دهد. اما این نتیجه به طور قطعی تضمین نمی کند که جنین هیچ مشکلی نداشته باشد.
- نتیجه غیرطبیعی: نتیجه غیرطبیعی فقط نشان دهنده احتمال بالاتر اختلال ژنتیکی است. در صورت مثبت بودن آزمایش، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری مانند سونوگرافی اضافی یا آمنیوسنتز را پیشنهاد کند تا مشخص شود که آیا جنین واقعا دارای اختلال ژنتیکی است.
مدت زمان دریافت نتیجه آزمایش کواد مارکر
معمولا نتایج آزمایش غربالگری چهارگانه ظرف 4 تا 5 روز آماده می شود، هرچند این مدت ممکن است بسته به آزمایشگاه و پزشک متفاوت باشد.
اطلاعات اضافی
- آیا آزمایش غربالگری چهارگانه ضروری است؟ پزشکان توصیه می کنند که تمام زنان باردار این آزمایش را انجام دهند، اما انجام آن اجباری نیست و می توانید با پزشک خود درباره مزایای آن مشورت کنید.
- تفاوت بین آزمایش NIPT و آزمایش کواد مارکر چیست؟ NIPT (آزمایش غیرتهاجمی پیش از تولد) نیز از نمونه خون برای شناسایی ناهنجاری های مادرزادی استفاده می کند، اما DNA جنین را برای شناسایی اختلالات ژنتیکی بررسی می کند و می توان این آزمایش را از هفته دهم بارداری انجام داد. در مقابل، آزمایش غربالگری چهارگانه سطح هورمون ها و پروتئین ها را در خون شما اندازه گیری می کند و در سه ماهه دوم انجام می شود.
هر دو آزمایش غربالگری هستند و فقط احتمال خطر را بررسی می کنند و تشخیص قطعی ارائه نمی دهند.
سخنی از نی نی تینی
داشتن فرزند می تواند تجربه ای هیجان انگیز باشد که با احساسات مختلفی همراه است. ارائه دهندگان خدمات بهداشتی درک می کنند که دوران بارداری می تواند چه احساسی به شما بدهد. انجام برخی آزمایش های غربالگری، مانند آزمایش غربالگری چهارگانه، می تواند باعث آرامش خاطر شما شود یا در صورت وجود خطر بروز اختلالات ژنتیکی در جنین، به شما کمک کند تا آمادگی لازم را پیدا کنید. درباره این آزمایش ها با پزشک خود صحبت کنید تا معنای نتایج را به خوبی درک کنید. به یاد داشته باشید که این آزمایش های غربالگری اختیاری هستند.
